Αρχική σελίδα → Εκ Θεού άρξασθε → Σύμμεικτα

Αγία Ζώνη πολιτευομένη

Παντελής Μπουκάλας, εφ. Καθημερινή, 4/12/2011

Η αριθμητική της πίστης. Ή η λογιστική της. Ο εκχρηματισμός της δηλαδή. Η εκμετάλλευση. Η ακύρωση. Ιδού όσα ενθουσιωδώς γνωστοποιήθηκαν: Τριάμισι εκατομμύρια Ρώσοι προσκύνησαν την Αγία Ζώνη της Παρθένου, που τιμάται ως το μοναδικό θεομητορικό κειμήλιο παγκοσμίως. Είκοσι έως είκοσι εφτά ώρες χρειάστηκε να περιμένουν στην παγωνιά, ενώ ο πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ μπήκε στην εκκλησία δίχως χρονοτριβή, γιατί είχε πιεστικές υποχρεώσεις· μπορεί οι πλούσιοι και οι ισχυροί να μην εισέλθουν ούτε διά τρυμαλιάς ραφίδος στη βασιλεία των ουρανών, επί Γης πάντως έχουν παντού προτεραιότητα και οι δρόμοι ανοίγονται ελεύθεροι μπροστά τους, στρωμένοι με τα κόκκινα χαλιά της ματαιοδοξίας.

Άλλοι αριθμοί: Κατασκευάστηκαν και εισήχθησαν στην αγορά τρία εκατομμύρια απεικονίσματα της Τίμιας Ζώνης και ισάριθμες «ευλογημένες κορδέλες». Δεν ξέρω πώς ευλογήθηκαν οι κορδέλες ούτε πώς μεταδίδουν την ενσωματωμένη ευλογία τους. Τις ακούμπησαν πάνω στο ιερό κειμήλιο; Τις έκοψαν στο Άγιον Ορος; Τις ακούμπησε η αγία χειρ του ηγουμένου Εφραίμ; Δεν ξέρω επίσης αν η ευλογία τους είναι της ίδιας τάξεως με τη χάρη που διαθέτουν τα ευλογημένα ψάρια του Ιορδάνη, τα οποία εκτίθενται σε πρωτοποριακά μοναστήρια της Ελλάδας, με τα μυριάδες «φυλαχτά Αγίου Όρους» που πωλούνται στα πανηγύρια ή με το «ιερό νερό» που αναβλύζει σε αμέτρητες μονές, περισσότερες και από τις εταιρείες εμφιαλώσεως που διαφημίζουν το «γνήσιο, αυθεντικό νερό» τους. Δεν ξέρω επίσης αν ο κατασκευαστής και έμπορος των απεικονισμάτων και των κορδελών είναι η εγνωσμένου πραγματισμού Μονή του Βατοπεδίου, στην οποία «ανήκει» η Αγία Ζώνη, η Εκκλησία της Ρωσίας, κάποια κοινοπραξία ή η «ελεύθερη αγορά», με τη συμβολή μάλιστα της «μαύρης», η οποία στη ρωσική επικράτεια ανθεί. Δεν ξέρω αν η Ζώνη τιμάται από όλες τις εκκλησίες, τα δόγματα και τις «αιρέσεις» του χριστιανισμού ή μόνο από τους ορθοδόξους, οι οποίοι έχουν έτσι στην κυριότητά τους κάτι αντίστοιχο με την Αγία Σινδόνη των καθολικών, που κι αυτή έλκει μαζικά τους πιστούς αλλά και όσους κολυμπούν μέσα στο ρεύμα του θρησκευτικού τουρισμού. Αλλά δεν ξέρω ούτε ποια από τις αφηγήσεις για την ανακάλυψη της Αγίας Ζώνης και τις μετακινήσεις της ώσπου να βρεθεί στην Κωνσταντινούπολη κι από εκεί στο Αγιον Ορος ισχύει.

Την αμφιβολία, πάντως, την καθιστά υποχρεωτική το γεγονός ότι, σύμφωνα με την παράδοση, την Αγία Ζώνη την παρέλαβε από τα χέρια της Παναγίας ο «δύσπιστος» Απόστολος Θωμάς, που δεν πρόλαβε την κηδεία, όπως οι άλλοι οι εκ περάτων συναθροισθέντες απόστολοι, γιατί βρισκόταν στη Ινδία και μεταφέρθηκε θαυματουργικά στη Γεθσημανή τρεις μέρες μετά, ταξιδεύοντας στον χώρο αλλά και στον χρόνο. Επιπλέον, η μεθοδική κατασκευή ιερών κειμηλίων και η δι’ αυτών εκμετάλλευση της πίστης όσων θέλουν να πιστεύουν, για τους λόγους του ο καθένας και με τον τρόπο του, είναι μια υπόθεση συνομήλικη των θρησκειών. Συνομήλική τους επίσης είναι η αμφιπλεύρως ωφέλιμη διαπλοκή των ιερατείων με τους πολιτικούς εξουσιαστές. Αραγε, πόσο εύκολο είναι να θεωρήσουμε αθώα τη μεταφορά της Αγίας Ζώνης στη Ρωσία, όπου, άκρον άωτον της θρησκοληψίας και του φαρισαϊσμού, την υποδέχτηκαν με τιμές αρχηγού κράτους, όπως υποδεχόμαστε εμείς το εξ Ιεροσολύμων φως κάθε Πάσχα; Να πιστέψουμε δηλαδή ότι δεν προσφέρθηκε σαν πολιτικό όπλο στον Βλαδίμηρο Πούτιν, τώρα που πέφτει στις δημοσκοπήσεις; Και ότι ακριβώς αυτή η δοσοληψία ανάγκασε τον ηγέτη των Ρώσων κομμουνιστών Γκενάντι Ζιουγκάνοφ να ξεχάσει όσα περιέχονται στα «ευαγγέλια» της ιδεολογίας του, περί της θρησκείας ως οπίου του λαού, και, οδηγώντας σε μεταθανάτιο αυτοχειριασμό τον Μαρξ και τον Λένιν, να ζητήσει διά της κομματικής ιστοσελίδας τη βοήθεια της Παναγίας, της «προστάτιδας της Ρωσίας» (χμ, κι εμείς που λέμε πως είναι της Ελλάδας;) ώστε να βγει η χώρα από την κρίση της;

Δεν πολιτεύεται φυσικά η Αγία Ζώνη, αλλά και κανένα άλλο κειμήλιο ή λείψανο. Οι περιστασιακοί ιδιοκτήτες και καπηλικοί χρήστες τους πολιτεύονται. Στη Ρωσία ή στην Ελλάδα, παντού όπου οι ισχυροί χρειάζονται μια κάποια επικύρωση, ένα δάνειο πνευματικότητας, οι δε αδύναμοι, πάσχοντες ή μη, αναζητούν παραμυθία. Και οι πάσχοντες αυτοί, ή οι «ανώνυμοι» πιστοί, δεν μπορούν να ελπίζουν ότι, αν παρακαλούσαν τον άγιο Εφραίμ, θα τους επισκεπτόταν στο σπίτι τους, μαζί με την Αγία Ζώνη, για να τους παρηγορήσει. Αυτό είχε κάνει πάντως με τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και άλλους πολιτικούς και οικονομικούς προεστούς, προσφέροντάς τους γενναιόκαρδα, το 1995, ένα ημίωρο κατ’ οίκον προσκύνημα της Αγίας Ζώνης, άνευ ανταποδόσεως βεβαίως.

Δεκαέξι χρόνια πριν λοιπόν, άνοιξη του 1995, είχε γίνει στη Νέα Φιλαδέλφεια, στον ναό του Αγίου Κοσμά, ό,τι έγινε τώρα στις δεκατέσσερις ρωσικές πόλεις, όπου περιφέρθηκε η Αγία Ζώνη. Πλήθος οι προσκυνητές, και οι περίεργοι ανάμεσά τους, πλήθος οι πωλητές ευλογημένων παραπροϊόντων, πλήθος μέγα και οι δραχμές που είχαν γεμίσει το ειδικό παγκάρι (περί τα ογδόντα εκατομμύρια). Οι καταγγελίες για τη μοίρα του συγκεντρωθέντος ποσού αλλά και για την καπηλεία τόσο των κειμηλίων όσο και των αισθημάτων των πιστών δεν ήταν ακριβώς πλήθος, πάντως υπήρξαν. Για «ευτελή αργυρολογία που προσβάλλει τη χριστιανική πίστη, διασύρει το κύρος της Εκκλησίας και τραυματίζει βαρύτατα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια» είχε μιλήσει ο επίσκοπος Εδέσσης Χρυσόστομος. Εκείνος πάντως που θριάμβευσε τελικά, παρά τα κάποια προβλήματα, είναι ο άγιος Εφραίμ. Αλλά, μέρες κρίσης που είναι, θα συνεχίσω την επόμενη Κυριακή με ένα πνευματοτονωτικό «ποιημάτιον» του 7ου αιώνα μ.Χ., γραμμένο μάλιστα από επίσκοπο, τον Χριστοφόρο Μυτιλήνης. Ένα ποιημάτιο που, όπως γράφει ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος στην «Ιστορία του ελληνικού έθνους», «εμπαίζει την πολυειδή κατάχρησιν, την παρεισαχθείσαν περί την χρήσιν και την εμπορείαν των ιερών λειψάνων».

Ζώνες και ζωνάρια

Κώστας Γεωργουσόπουλος, εφ. Τα Νέα, 10/12/2011

Είχαμε στο λεξιλόγιό μας τη ζωστήρα του χωροφύλακα, τις ζώνες επιρροής, το σύστημα ζώνης στη διάταξη μιας ποδοσφαιρικής ομάδας, τον έρπητα ζωστήρα, επώδυνο δερματικό μολυσματικό νόσημα, τις ζώνες, ανδρικές και γυναικείες, ακόμα και τη βρακοζώνα της γιαγιάς και τόσες άλλες που παρέλκει τώρα να καταλογογραφήσω.

Θα μείνω σε δύο «ζώνες» που χαρακτηρίζω δύο φάσεις της διαχρονίας μας. Ετσι θα δείξω πώς από το τραγικό ρίγος φθάσαμε στην αφελή πίστη σε φετίχ και ταμπού. Οταν στα ομηρικά έπη μονομάχησαν στο πεδίο της Τροίας ο Εκτωρ και ο Αίας, χωρίς κανένας να καμφθεί και να υποχωρήσει, σε αναγνώριση της αμοιβαίας εκτίμησης αντάλλαξαν δώρα. Ο Εκτωρ έδωσε στον σαλαμίνιο ήρωα το σπαθί του και ο Αίας δώρισε στον άριστο των Τρώων τη ζώνη του. Αυτοί οι δύο ήρωες με τον ακέραιο χαρακτήρα πέθαναν κατά τρόπο απόλυτα εξευτελιστικό. Ο Εκτωρ σκοτωμένος από τον Αχιλλέα ταπεινώνεται δεμένος πίσω από το άρμα του νικητή που τον περιφέρει στο στρατόπεδο. Δεμένος με τη ζώνη του Αίαντα! Το δώρο του ισόπαλου αντιπάλου είχε λειτουργήσει ως απωθημένο εργαλείο θανάτου. Οταν ο Αίας βυθίζεται στην τρέλα αυτοκτονεί με το σπαθί που του είχε δωρίσει ο Εκτωρ. Ετσι το χάρισμα και σ' αυτόν είχε λειτουργήσει σαν απωθημένο εργαλείο θανάτου!

Αλλά οι τραγικές ζώνες δεν έχουν τελειωμό και έλεος στην αρχαία μυθική και λογοτεχνική παράδοση. Η Ιοκάστη όταν αποκαλύπτεται το φρικτό γεγονός της αιμομιξίας, όταν ο γιος της Οιδίπους αποδεικνύεται πατροκτόνος και σύζυγος της μητέρας του, η τραγική εκείνη βασίλισσα απαγχονίζεται με όργανο θανάτου τη ζώνη της. Αλλά ίσως γιατί υπάρχει ένας τρομερός μιμητισμός στις προθέσεις των αυτοχείρων, η κόρη της Ιοκάστης Αντιγόνη αυτοχειριάζεται με τον ίδιο τρόπο όπως η μητέρα της, με τη ζώνη της.

Δεν θα ήθελα να εξαντλήσω το θέμα με τη χρήση της ζώνης στους αρχαίους μύθους και στα χρόνια που ο άνθρωπος ήταν ακόμη τραγικός. Διότι από τότε μεσολάβησε ο αντιτραγικός χριστιανικός τρόπος ζωής. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πως οι άνθρωποι έπαψαν να πεθαίνουν, να αυτοκτονούν ακόμη και με τις ζώνες τους. Απόδειξη πως το πρώτο πράγμα που αφαιρείται από τους καταδικασμένους πριν οδηγηθούν στο κελί τους είναι η ζώνη, ο ζωστήρας τους. Ομως η μεσολάβηση του ευθύγραμμα σωτηριολογικού χρόνου του χριστιανισμού (αλλά και των άλλων μονοθεϊστικών θρησκειών) στέρησε το σύμβολο της ζώνης από τις αρχαίες σημάνσεις.

Τα παραπάνω περιληπτικά οφείλονται στο γεγονός της περιφοράς και της προσκύνησης της Αγίας Ζώνης της Παναγίας τώρα και στην ορθόδοξη Ρωσία όπως διαβάσαμε και είδαμε στα σχετικά ειδησεογραφικά ντοκουμέντα. Η Αγία αυτή Ζώνη έγινε επισήμως δεκτή στην αχανή χώρα του πρώην άθεου σοσιαλισμού με τιμές αρχηγού κράτους. Δηλαδή παράταξη ουλαμού στρατιωτών με όπλα και παλάσκες, με μπάντα που παιάνιζε και επισήμους του νέου καθεστώτος με μεγάλη στολή παρελάσεων. Το άγιο κειμήλιο είχε εκτεθεί σε πολυτελή εκθεσιακό χώρο και εκατομμύρια πιστοί αναμένουν και συνωθούνται για να προσκυνήσουν το ιερό έκθεμα. Και είναι να ευγνωμονεί κανείς τον άγιο εκείνο άνθρωπο (ποιον άραγε;) που συνέλεξε αυτό το πολύτιμο αντικείμενο που φορούσε πριν από 2.000 χρόνια η μητέρα Του Υιού του Θεού. Διότι τρέμω στην ιδέα αντί της ιερής ζώνης να είχε κατορθώσει να διασώσει άλλα από τα φορητά αντικείμενα της αγίας εκείνης Μητέρας Του Θεού: φορέματα, εσώρουχα, τσουράπια, παντούφλες, τσεμπέρια, χτένες, σκουλαρίκια κ. λπ. Μια ζώνη, όσο κι αν είναι πολυτελής, δεν επιτρέπει να συναγάγεις συμπεράσματα για το γούστο π. χ. της Παναγίας ή για την τόλμη της αμφίεσης ή ακόμη και το μέτρο της κοκεταρίας της.

Αναφέρομαι σ' αυτά γιατί ως γνωστόν με τον ίδιο ακριβώς ζήλο, με αφοσίωση, λατρευτική διάθεση, εκτίθενται, πλειστηριάζονται, πωλούνται και κυκλοφορούν χιλιάδες προσωπικά αντικείμενα πολιτικών, σταρ, τραγουδιστών, ακόμα και ειδεχθών δολοφόνων. Και απορώ πώς δεν διασώθηκαν από το νοικοκυριό της Παναγιάς ο τέντζερης, η φουφού, το μπρίκι, η σκάφη, η πινακωτή, τα μπικουτί της, το τσιμπιδάκι για τα φρύδια, το ψαλιδάκι των νυχιών, η λίμα, η πομάδα της, αλλά και καμιά πλεξούδα σκόρδα, οι συνταγές μαγειρικής της (δώρο της μητέρας της Ελισάβετ όταν παντρεύτηκε τον Ιωσήφ).

Σκεφτείτε πόσα θα έβαζε ο μπαταχτσής αν κάθε ένα από τα παραπάνω κειμήλια ήταν αποκλειστικό έκθεμα και προσκύνημα χιλιάδων μοναστηριών. Εδώ για χρόνια κυκλοφορούσαν και θησαύριζαν καλόγεροι με συνταγές για τις άκληρες, για τη γέννηση αρσενικών (αρσενικόχορτα), την τσίμπλα και την ανικανότητα. Πώς τους ξέφυγε να πουλάνε τη συνταγή της Παναγιάς για κουλουράκια, μπακαλιάρο πλακί και σαγανάκι με μύδια. Αμ τα γλυκά του κουταλιού!

Πρώτος έσπευσε να προσκυνήσει ο Μεντβέντεφ και μεγαλοπρεπώς ο Πούτιν. Αλήθεια, αυτό το μούτρο που χρημάτισε γκαγκεμπίτης πόσους παπάδες ξύρισε και αποσχημάτισε τότε που ο χριστιανισμός ήταν το όπιο του λαού;

Τώρα το όπιο του νέου καπιταλιστικού καθεστώτος έγινε με τιμές αρχηγού κράτους το κειμήλιο που περιφέρει δεκαρολογώντας ο ύπουλος Εφραίμ. Αυτοί λοιπόν οι αλιτήριοι που όχι τη ζώνη της Παναγίας πουλάνε και τα μάτια της, είχατε την εντύπωση πως θα σεβόντουσαν τη Βιστωνίδα λίμνη;

Λαοί που προσκυνάνε τη μια φορά το βαγόνι που έφερε τον Λένιν (και τη σύφιλή του, παράσημο από τα πορνεία της Γενεύης) στη Μόσχα και την άλλη το ζωνάρι της Παναγίας (αλήθεια έχει χρονολογηθεί με τον γνωστό άσφαλτο ραδιενεργό άνθρακα;) πορεύονται προς τον Μεσαίωνα με διαστημόπλοια.