Καλαμπάκας Ιστορία:

Ημέρα μνήμης και τιμής

Πυρπόληση (1943) – Απελευθέρωση (1944)

Σπυρίδων Βλιώρας, εφ. Τα Μετέωρα, 7/10/2005

Πριν από λίγες ημέρες μού προτάθηκε να αναλάβω την οργάνωση της εκδήλωσης μνήμης και τιμής για τον εορτασμό της επετείου δύο σημαντικών ιστορικών γεγονότων που αφορούν (και) στην Καλαμπάκα: της Πυρπόλησης της πόλης στις 18 Οκτωβρίου 1943 καθώς και της Απελευθέρωσής της ένα χρόνο αργότερα, στις 18-20 Οκτωβρίου 1944.

Η πρώτη μου αντίδραση ήταν αρνητική: ούτε έζησα τα γεγονότα ούτε έχω άμεση γνώση της εποχής. Άξιοι πνευματικοί άνθρωποι, που ζουν σήμερα, έχουν βιώσει τα γεγονότα και είναι βαθύτεροι γνώστες των πραγμάτων και πολύ αρμοδιότεροι από μένα να μιλήσουν.

Άλλαξα όμως γνώμη, όταν συνειδητοποίησα πως θα έπρεπε σιγά σιγά και η νεότερη γενιά, με τη συνδρομή και αρωγή των μεγαλυτέρων, να πάρει στα χέρια της την κατάσταση, να μάθει τα γεγονότα και να διδαχτεί απ’ αυτά. Η ιδιότητά μου του εκπαιδευτικού και ο διαμεσολαβητικός προς τους μαθητές εν γένει ρόλος μου με έκαναν να υποχωρήσω και να δεχτώ.

Αφού συγκέντρωσα τη σχετική βιβλιογραφία και αρθρογραφία (μέρος της οποίας παραθέτω στο τέλος του κειμένου αυτού), φρόντισα να έρθω σε επαφή με ηλικιωμένους ανθρώπους, που έζησαν από πρώτο χέρι τα περιστατικά που ερευνούσα. Τότε, ήρθα αντιμέτωπος με μια άλλη παράμετρο, που δεν είχα λάβει υπόψη εξ αρχής: πολλοί ηλικιωμένοι, προσπαθώντας να θυμηθούν και να γυρίσουν στο παρελθόν, «ξαναζούσαν» τα γεγονότα, με αποτέλεσμα να αναβλύζει ο πόνος και η αγωνία της εποχής εκείνης και να τους κυριεύει, και μένα μαζί!

Διαπίστωσα ακόμη πως τα πάθη της δύσκολης και ταραγμένης εκείνης περιόδου (κυρίως των χρόνων του εμφυλίου), αν και έχουν καταλαγιάσει με το πέρασμα τόσων χρόνων, εντούτοις παρέμεναν υποδορίως ενεργά και ακοίμητα κι άρχισαν να αναδύονται στην επιφάνεια, παρασέρνοντας στο διάβα τους τις νηφάλιες και αμερόληπτες κρίσεις που ο χρόνος είχε επιφέρει...

Παρόλες τις αντιξοότητες, συνεχίζω την προσπάθεια... Στη συνέχεια παραθέτω βιβλιογραφία ενδεικτική. (Για εκτενέστερη βιβλιογραφία και περισσότερα στοιχεία καθώς και για συλλογή δημοσιευμάτων που αφορούν στην Καλαμπάκα, τα Μετέωρα και την ευρύτερη περιοχή, δείτε στο Διαδίκτυο, στη διεύθυνση: www.vlioras.gr)

Βιβλιογραφία

1. Notton A.-Notton T., Θεσσαλία-Τρίκκαλα-Καλαμπάκα-Καστράκι, μτφρ. Άγγελος Γεροσιδέρης, πρόλογος καθηγητή Α. Ορλάνδου, εκδ. Εκάτη, Αθήνα 1996, σελ. 80.
2. Αρσενίου Λάζαρος, Ανατομία του έπους 1940 - 1941, εκδ. Δωδώνη, 1998, σελ. 331.
3. Αρσενίου Λάζαρος, Γένεση του εμφυλίου και συνέπειες αυτού, εκδ. ΕΛΛΑ, 2001, σελ. 271.
4. Αρσενίου Λάζαρος, Η Θεσσαλία στην Αντίσταση, Τόμος Α: Ιταλική κατοχή, εκδ. ΕΛΛΑ, 1999, σελ. 456.
5. Αρσενίου Λάζαρος, Η Θεσσαλία στην Αντίσταση, Τόμος Β: Γερμανική κατοχή, εκδ. ΕΛΛΑ, 1999, σελ.486.
6. Θανασούλας Στέφος, Λαογραφικά Καλαμπάκας, εκδόσεις Δήμου Καλαμπάκας, Καλαμπάκα 1992.
7. Καρασίμος Παναγιώτης, Θύμησες της καρδιάς: Το ριγωτό κοστούμι, εκδ. Δωρικός, 2005, σελ. 161.
8. Καρασίμος Παναγιώτης, Καλαμπάκα: Κάτι απ’ τα παλιά, κάτι απ’ το σήμερα, Καλαμπάκα 1994.
9. Καρασίμος Παναγιώτης, Τα σχολεία μας (1898-1997), Ιστορικο-κοινωνιολογική προσέγγιση, εκδ. Δωδώνη, 1998, σελ. 180.
10. Κασκάμπας Ι., Αι πρώται ανταρτικαί ομάδες εις τα Μετέωρα, Αθήνα 1959.
11. Κλιάφα Μαρούλα, Θεσσαλία 1881-1981: Εκατό χρόνια ζωή, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1983.
12. Μαργαρίτης Γιώργος, Ιστορία του ελληνικού εμφυλίου πολέμου 1946-1949 (2 τόμοι), εκδ. Βιβλιόραμα, 2001.
13. Νημάς Θεόδωρος, Μετέωρα-Καλαμπάκα: Ιστορία, μνημεία, τουρισμός, εκδ. Κυριακίδη, σελ. 135.
14. Παπαζήσης Τριαντάφυλλος, Πολιτιστικός Τουριστικός Οδηγός επαρχίας Τρικάλων (Ιστορία, αρχαιότητες, μνημεία, διαδρομές), εκδ. Τρικαλινό Ημερολόγιο-Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Τρικκαίων, Τρίκαλα 1997, σελ. 658.
15. Συλλογικό έργο, Η Καλαμπάκα μέσα από την ιστορία της, πρακτικά Α’ Ιστορικού Συνεδρίου Καλαμπάκας, επιμέλεια Γρηγόρης Σταγέας, εκδ. Γένεσις, Καλαμπάκα 2001, σελ. 624.
16. Συλλογικό έργο, Η Καλαμπάκα μέσα από την ιστορία της, πρακτικά Β’ Ιστορικού Συνεδρίου Καλαμπάκας, επιμέλεια Γρηγόρης Σταγέας, εκδ. Γένεσις, Καλαμπάκα 2005, σελ. 748.
17. Συλλογικό έργο, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. 15^ος, εκδ. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978, σελ. 544.
18. Συλλογικό έργο, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τ. 8^ος, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003, σελ. 382.
19. Συλλογικό έργο, Καλαμπάκα: Διαδρομή στο χρόνο, Επιμέλεια: Νίκος Ιωνάς, Βούλα Τσιάρα, Γιώργος Φίκας, Καλαμπάκα 2004, σελ. 311.
20. Συλλογικό έργο, Καλαμπάκα: Ταξίδι στο παρελθόν, Επιμέλεια: Δημήτριος Μακεδόνας, Λιλίκα Λιάπη-Κιλμπασάνη, Ναπολέων Δαμασκηνός, εκδ. Γένεσις, Καλαμπάκα 2002, σελ. 247.
21. Συλλογικό έργο, Το έπος της Αντίστασης στην περιφέρεια Καλαμπάκας, εκδ. ΕΛΛΑ, Λάρισα 1998, σελ. 250.
22. Φλάισερ Χάγκεν, Στέμμα και Σβάστικα: Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης (1941-1944), εκδ. Παπαζήσης, τ. Α’ (1988), σελ. 476, τ. Β’ (1995), σελ. 517.