Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

Σπυρίδων Βλιώρας, εφ. Τα Μετέωρα (& Αντίλογος), 19/3/2010

Την προσεχή Κυριακή, 21 Μαρτίου 2010, η Δημοτική Βιβλιοθήκη Καλαμπάκας σε συνεργασία με το Σύνδεσμο Φιλολόγων Νομού Τρικάλων γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Καλαμπάκας. Ο συμβολισμός της ημέρας που επιλέχτηκε, όταν το 1998 πρωτοκαθιερώθηκε ο εορτασμός της ημέρας και το 2001 πήρε παγκόσμιες διαστάσεις υπό την αιγίδα της Unesco, είναι ενδεικτικός: η στιγμή της ισορροπίας φωτός και σκότους (μήτε ελλείπει, μήτε πλεονάζει, κατά την ορολογία του Αριστοτέλη), η συναρμογή των αντιθέσεων, η ουσιαστική έναρξη της Άνοιξης…

«Ποιον όμως αφορά στις μέρες μας η ποίηση;», αναρωτιέται σε βιβλίο του ο ποιητής και εκδότης του περιοδικού Ποίηση Χάρης Βλαβιανός (εκδ. Πόλις, 2007), όπου μας εκθέτει τις σκέψεις του για «μια τέχνη περιττή», όπως προκλητικά αλλά καθόλου ειρωνικά αναφέρει στον υπότιτλο.

Χρησιμοποιώντας τη λέξη «περιττή» χωρίς εισαγωγικά, ο Βλαβιανός επιλέγει τον επιθετικότερο δυνατό τρόπο υπεράσπισης της ποίησης: ναι, η ποίηση είναι περιττή σήμερα, ο ποιητής μιλάει κυρίως στον εαυτό του και στη «μικρή αδελφότητα» των ομοτέχνων του, όχι επειδή αυτά που λέει δεν αφορούν κανέναν άλλον, αλλά επειδή έχει εκλείψει ο αναγνώστης· και ο αναγνώστης δεν έχει εκλείψει επειδή τάχα είναι δύσκολη η ποίηση, αλλά επειδή ο πνευματικός κατακερματισμός και ο ανερμάτιστος χαρακτήρας των σύγχρονων κοινωνιών κάνουν δύσκολη οποιαδήποτε προσπάθεια του νου να υπερβεί τους αυτοματισμούς (απόρροια κυρίως της καταναλωτικής κουλτούρας) στους οποίους έχει συρρικνωθεί η ύπαρξή μας. (Δημοσθένης Κούρτοβικ, εφ. Τα Νέα, 11/8/2007)

Έτσι, παρόλο που στις μέρες μας δημοσιεύονται περισσότερα ποιητικά έργα απ’ ό,τι στο παρελθόν, η ενέργεια της ποίησης δεν κατευθύνεται όπως παλιότερα στην κοινωνία· κι αυτό οφείλεται στο είδος της ανάγνωσης που απαιτεί. Σ' έναν πολιτισμό που βασίζεται μόνο στη γρήγορη και θρυμματισμένη διασπορά της πληροφορίας, πόσοι έχουν τη δυνατότητα να παραδοθούν στους δικούς της αργούς ρυθμούς; (εφ. Ελευθεροτυπία, 20/5/2007)

Η σύγχρονη ποίηση δεν είναι «ασυνάρτητη», όπως διατείνονται όσοι δεν αποτολμούν καν να την προσεγγίσουν. Κι αν φαίνεται «δύσκολη» είναι επειδή οι ποιητές έφτασαν στο σημείο να επικοινωνούν μόνο μεταξύ τους, αποδεχόμενοι ένα σύστημα αξιών που αδυνατεί να διεισδύσει μαζικά στην πνευματικά κατακερματισμένη κοινωνία γύρω τους. Μ' άλλα λόγια, το πρόβλημα εντοπίζεται στην εξαφάνιση του αναγνώστη. Όμως, «δεν έχει νόημα να θρηνήσουμε αυτήν την απώλεια. Το μόνο καθήκον, σ' αυτό το περιβάλλον του εκπεσμένου, αποσαθρωμένου λόγου, είναι να κρατήσουμε τη γλώσσα ζωντανή». (ό.π.)

Ας διαβάσουμε λοιπόν ποίηση, επισημαίνει ο κριτικός Βαγγέλης Χατζηβασιλείου (εφ. Ελευθεροτυπία, 30/7/2004), όχι γιατί έχει πάρει το πάνω χέρι το μυθιστόρημα, και οι ποιητές νιώθουν ότι έχουν περιπέσει στη μοναξιά και στην αφάνεια, αλλά γιατί η ποίηση εξακολουθεί να παραμένει μια μαγική τέχνη, που μπορεί να κερδίσει σε μια μόνο στιγμή ολόκληρη την ύπαρξή μας. Ας διαβάσουμε ποίηση όχι επειδή έχει μετατραπεί από την άποψη των πωλήσεων και της δημοσιότητας σε φτωχό συγγενή της λογοτεχνίας και κάποιος οφείλει να αποκαταστήσει τα καταπατημένα δικαιώματά της, αλλά γιατί η ποίηση δεν έχει πάψει να είναι ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, που μπορεί εντελώς απρόσμενα να προσφέρει ωραίες και μεγάλες συγκινήσεις. Κι ας διαβάσουμε ποίηση όχι επειδή η ποίηση αποτελεί μιαν ιερή παρακαταθήκη την οποία δεν πρέπει ποτέ να αγνοούμε, αλλά γιατί η ποίηση είναι ρίγος, και τρέμουλο, και ανάταση. Ας διαβάσουμε ποίηση, έτσι - τυχαία. Όχι γιατί θέλουμε υψηλότερη καλλιέργεια, περισσότερη μόρφωση και πιο σπουδαίες ιδέες, αλλά επειδή έχουμε την ανάγκη να περάσουμε καλύτερα μερικές ώρες από τη ζωή μας.

Υστερόγραφο: Εκ των υστέρων μάθαμε πως την Κυριακή το απόγευμα, που είχαμε προγραμματίσει την εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, θα μεταδοθεί ο κρίσιμος αγώνας Ολυμπιακού-Παναθηναϊκού (ή το αντίθετο; Δεν είμαι σίγουρος!) για το Πρωτάθλημα… Αφιερωμένα λοιπόν στους φιλάθλους που θα παρακολουθήσουν το ματς τα παρακάτω ποιήματα…

Νίκος Εγγονόπουλος, Τα γκωλ-ποστ

Άκουγε τις καμπάνες που βαρούν

και τ' ορειχάλκου τις δονήσεις

όπου τρυπάν τον καθαρό του κυριακάτικου πρωινού αγέρα

άραγες οι καμπάνες τι να μηνούν;

θα τις ακολουθήσουν μήπως

ύμνοι τραγούδια χαρές

ή πολυβόλα θ' αντηχήσουνε απαίσια

να σπείρουνε τον όλεθρο ολούθε; Ένα σάς λέω:

όλοι να τρέξουμε αμέσως στα γκωλ-ποστ παιδιά!

στα γκωλ-ποστ

άγρυπνοι -ακοίμητοι φρουροί- πανέτοιμοι

το μάτι εδώ εκεί να γρηγορούμε

μην αρχινίσουνε να πέφτουνε τα τέρματα βροχή και ηττηθούμε.

Μάνος Χατζιδάκις, Αιώνιο Πάθος: Μια μπαλάντα για τον Τζορτζ Μπεστ

Εκμηδενίστηκε η ορμή μου

Έγινε χιόνι το κορμί μου

Από μια εικόνα κρεμαστή

Χρωματιστή

Από 'να ποδοσφαιριστή

Που σφυροκόπαε τη βροχή

Θεέ μου με τι ψυχή

Γινόταν ο ίδιος πάθος

Εικόνα και βροχή

Μες στην τηλεοπτική μου

Συσκευή…

Νίκος Καρούζος, Αγχώδης εμπειρία

Το απόγευμα της Κυριακής

ανοίγω το ραδιόφωνο

σηκώνω το καπάκι της σιωπής.

Ποδόσφαιρο. Χρωματιστές φανέλες.

«Έχουμε φτάσει στο ένατο λεπτό

του πρώτου ημιχρόνου…»

Κατεβάζω το καπάκι.

Πόσο μπορούμε, αλήθεια, να κοιτάζουμε

στην ψυχή μας μέσα ολομόναχοι;

Απολαμβάνω για λίγο

συντριπτική γαλήνη

και ξανανοίγω…