Και με το όπλο της διανόησης

Δ. Γκ., Εφ. Ελευθεροτυπία, 27/10/2006

Μια επιστολή του Ν. Βρεττάκου από το αλβανικό μέτωπο

Στο αλβανικό μέτωπο βρέθηκε ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος (1912-1991) - ένας από τους επιστρατευμένους που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τους Ιταλούς εισβολείς. Κι επειδή, προφανώς, δεν είχε πάψει να γράφει, έστειλε από το μέτωπο μια επιστολή, που δημοσιεύθηκε πρωτοσέλιδα στις 30 Μαρτίου 1941 στην εφημερίδα «Καθημερινή», στη θέση του κύριου άρθρου, με τίτλο «Επιστολή από το μέτωπον».

Απόκομμα της εφημερίδας διατηρεί στο αρχείο του ο γιος του, σκηνοθέτης και ποιητής Κώστας Βρεττάκος, μας το παραχώρησε και το μεταφέρουμε - συνεισφορά στον αυριανό εορτασμό της εθνικής επετείου.

Προτάσεται σημείωμα της εφημερίδας:

Σήμερα θα παραδώσωμεν την στήλην αυτήν εις το Μέτωπον. Μεταξύ του πλήθους των επιστολών που λαμβάνει και η ιδική μας εφημερίς από τους μαχομένους Στρατιώτας μας, αποσπώμεν μίαν, η οποία, νομίζομεν, εκπροσωπεί εις κάθε γραμμήν της το ηθικόν μεγαλείον του επικού αυτού Στρατού των γενναίων:

Εν Τ.Τ. 395

«...Διαβάζοντάς σας, διεπίστωσα πόσο δίκηο είχα, έχοντας την αντίληψιν ότι και η διανόησις είναι ένα σοβαρό όπλο στα χέρια ενός ηρωϊκά αμυνομένου Εθνους, και μάλιστα στα χέρια του Εθνους μας, το οποίον ανέτειλε μέσ' από τη φωτιά του τελευταίου πολέμου σαν ένα αξιοθαύμαστο ηθικό συγκρότημα, που παρελαύνει στας οδούς όλου του κόσμου κάτω από τα χειροκροτήματα και τα δάκρυα της ανθρωπότητος.

Όσα εγράφατε έκαναν ν' αναπηδήση μέσα μας ένα ιερό ρίγος -ο βαθύτερος εαυτός μας- έκαμαν να λάμψη ο πολύτιμος Ελληνικός μαργαρίτης, που μεταβιβάζεται από αιώνα σε αιώνα, σπαργανωμένος από συμφορές, θλίψεις και καταθλιπτικά πλήγματα και που αναδύεται πάντοτε στις κρίσιμες ώρες της ανθρωπότητος, σ' όλες τις νύκτες και σ' όλες τις εποχές.

Όποιος δεν έμαθε να πεθαίνη, δεν ξέρει να ζη. Ο ωραίος θάνατος σημαίνει τέλεια κατανόησι της ζωής: Σημαίνει ζωή. Η Ελληνική κιβωτός ξαναφαίνεται πάλι μέσα στα πεπρωμένα της ανθρωπότητος για ν' αποδείξη μιαν ακόμη φορά ότι η δύναμις βρίσκεται μέσα μας κι' όχι στα παληοσίδερα που προσπαθούν να συμπληρώσουν την ανθρώπινη κενότητα και να επιβάλουν την τυφλή δύναμι σα νόμο ζωής, ρυθμιστή του πνεύματος και της ψυχικής συγγένειας του ανθρώπου προς το Θεό.

Στον αιώνα μας ανήκουν τα μεγαλύτερα εγκλήματα που έχει να παρουσιάση ο πλανήτης μας. Κάθε ηθικό μόριο της Γης, συγκλονίζεται σήμερα από τα σκοτεινά ρεύματα της ανθρώπινης αναπηρίας, και αγωνίζεται να συγκρατήση το γκρέμισμα της ιερής ανθρώπινης υποστάσεως, που, εγώ τουλάχιστον, πιστεύω πως αποτελεί κορύφωμα άνευ προηγουμένου.

Οταν πήραμε το φύλλο της εφημερίδος σας σήμερα 11 Μαρτίου βρισκόμαστε σκεπασμένοι από την εχθρική φωτιά, εδώ στο "νέο Βερντέν", όπως το απεκάλεσε ο ηρωικός Διοικητής μου, Βερντέν, που όταν θα μάθετε όλες του τις λεπτομέρειες θ' αναλυθήτε σε δάκρυα.

Η εχθρική φωτιά μαίνεται, καίει τις πέτρες, καίει τα δέντρα, καίει τα σπίτια ΚΑΙ ΜΟΝΟΝ ΤΟΥΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΑΦΗΝΕΙ ΑΝΕΠΑΦΟΥΣ γιατί αυτοί ούτε σπιθαμή Γης δεν υποχωρούν μπρος στον εχθρό, σα να μάχωνται, καθώς ομολογούν οι ίδιοι οι αιχμάλωτοι, όχι στρατιώτες από πηλό, αλλά υπεράνθρωποι.

Οι υπεράνθρωποι αυτοί χαμογελούν ακλόνητοι με το πρόσωπο όρθιο μέσ' στον καπνό, χαμογελούν σ' όλη την ανθρωπότητα. Είναι αυτοί "που χωρίς χέρια, χωρίς πόδια, με τους ματωμένους επιδέσμους", είναι έτοιμοι να παρουσιαστούν παντού όπου τους καλέσουν, γιατί εκπροσωπούν ΤΗΝ ΗΘΙΚΗ ΑΣΤΡΑΠΗ, που μπροστά της, είμαστε βέβαιοι όλοι μας, θα υποχωρήσουν οι καταχθόνιες δυνάμεις, και θα μείνουν οι ημίθεοι όρθιοι στους αιώνας των αιώνων σαν τις στήλες του Παρθενώνος στη μέση του κόσμου...».

Σας σφίγγω το χέρι

Ν. ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ

Για τη μεταγραφή

Δ.Γκ.