Αρχαία ΕλληνικάΓραμματική

Α’ κλίση: Ασυναίρετα ουσιαστικά

• Οι καταλήξεις των αρσενικών και των θηλυκών στον πληθυντικό είναι ίδιες.
• Το α στην κατάληξη -ας (οποιασδήποτε πτώσης) είναι μακρόχρονο: ὁ Αἰνείᾱς, τῆς χώρᾱς, τοὺς στρατιώτᾱς.
• Η γενική του πληθυντικού τονίζεται πάντα στη λήγουσα και παίρνει περισπωμένη. Εξαίρεση: τῶν ἐτησίων.
• Η κλητική του ονόματος δεσπότης (=κύριος) είναι: δέσποτᾰ.
• Τα περισσότερα αρσενικά πρωτόκλιτα σχηματίζουν την κλητική σε ᾰ. Μόνο τα ουσιαστικά σε -δης (π.χ. εὐπατρίδης) και το κύριο όνομα Αἰσχίνης διατηρούν την κατάληξη -η. [Από τα πρωτόκλιτα αρσενικά σε -ης σχηματίζουν την κλητική του ενικού σε ᾰ και όχι σε η: α)Τα εθνικά: ὦ Πέρσᾰ, ὦ Σκύθᾰ β)Όσα λήγουν σε -της και τα σύνθετα με β’ συνθετικό ρήμα (σε -άρχης, -μέτρης, -πώλης, -τρίβης, -ώνης κ.λπ.): ὦ στρατιῶτᾰ…]
• Το α στην κατάληξη των θηλυκών:
• είναι βραχύχρονο, αν πριν από την κατάληξη υπάρχει σύμφωνο (εκτός από ρ). Στη γενική και δοτική του ενικού τρέπεται σε –η. π.χ. ἡ μοῦσᾰ, τῆς μούσης, τῇ μούσῃ…
• είναι μακρόχρονο, αν πριν από την κατάληξη υπάρχει φωνήεν ή ρ. Στη γενική και δοτική του ενικού το ᾱ αυτό φυλάσσεται. π.χ. ἡ πολιτείᾱ, τῆς πολιτείᾱς, τῇ πολιτείᾳ…, ἡ ὥρᾱ, τῆς ὥρᾱς, τῇ ὥρᾳ…
• Εξαίρεση 1: Το καθαρό ᾰ είναι βραχύχρονο: α)στα προπαροξύτονα: π.χ. ἡ ἀλήθειᾰ. β)στα ακόλουθα δέκα δισύλλαβα (με αλφαβητική σειρά): γαῖᾰ, γραῖᾰ, μαῖᾰ, μοῖρᾰ, μυῖᾰ, πεῖρᾰ, πρῷρᾰ, σπεῖρᾰ, σφαῖρᾰ, σφῦρᾰ.
• Εξαίρεση 2: Το μη καθαρό α μερικών κυρίων ονομάτων (Ἀνδρομέδα, Γέλα, Φιλομήλα…) είναι μακρόχρονο και φυλάσσεται σ’ όλες της πτώσεις του ενικού: π.χ. ἡ Ἀνδρομέδᾱ, τῆς Ἀνδρομέδᾱς, τῇ Ἀνδρομέδᾳ…
• Το α της κατάληξης στην αιτιατική και κλητική ενικού των θηλυκών είναι ό,τι και το αντίστοιχο στην ονομαστική: π.χ. ἡ πολιτείᾱ, τὴν πολιτείᾱν, ὦ πολιτείᾱ, ἡ γλῶττᾰ, τὴν γλῶττᾰν, ὦ γλῶττᾰ.
• Τα αρσενικά σε -ας έχουν το ᾱ στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική μακρόχρονο: ὁ Αἰνείᾱς, τὸν Αἰνείᾱν, ὦ Αἰνείᾱ.
• Το ῐ και το ῠ στην παραλήγουσα των ονομάτων σε -ιας/-υας είναι κατά κανόνα βραχύ: π.χ. λοχίας, μανδύας.
• Τα παρώνυμα σε -ῑτης και -ῡτης έχουν το ι & υ μακρό: π.χ. ὁπλῑ´της, πρεσβῡ´της. Ενώ τα ρηματικά έχουν τα αντίστοιχα φωνήεντα βραχέα: π.χ. δῠ´της.

Α’ κλίση: Συνηρημένα ουσιαστικά

Και μετά την συναίρεση έχουν τις καταλήξεις των ασυναίρετων τύπων. Όμως το -εα στις καταλήξεις του ενικού το συναιρούν σε -η: π.χ. ὁ Ἑρμέας-Ἑρμῆς, ἡ συκέα-συκῆ. Αλλά: τοὺς Ἑρμέας-Ἑρμᾶς, τὰς συκέας-συκᾶς.

Το ουσιαστικό ὁ βορέας βρίσκεται σε όλες τις πτώσεις και ασυναίρετο και συνηρημένο, αλλά το συνηρημένο παρουσιάζει διπλό ρ: