Αρχαία ΕλληνικάΓραμματική

Κανόνες τονισμού

1. Καμιά λέξη δεν τονίζεται πιο πάνω απ’ την προπαραλήγουσα. π.χ. ἐπικίνδυνος.

2. Όταν η λήγουσα είναι μακρόχρονη, η προπαραλήγουσα δεν τονίζεται. π.χ. (ὁ ἄνθρωπος) τοῦ ἀνθρώπου.

3. Η προπαραλήγουσα, όταν τονίζεται, παίρνει πάντοτε οξεία. π.χ. παρήγορος.

4. Κάθε βραχύχρονη συλλαβή, όταν τονίζεται, παίρνει πάντοτε οξεία. π.χ. τόπος, καλά.

5. Η μακρόχρονη παραλήγουσα, όταν τονίζεται, παίρνει οξεία εμπρός από μακρόχρονη λήγουσα. π.χ. κήπων, φεύγω.

6. Η μακρόχρονη παραλήγουσα, όταν τονίζεται, παίρνει περισπωμένη εμπρός από βραχύχρονη λήγουσα. π.χ. κῆπος, φεῦγε.

7. Η θέσει μακρόχρονη συλλαβή ως προς τον τονισμό λογαριάζεται βραχύχρονη. π.χ. αὖλαξ, τάξις.

8. Στα πτωτικά, όπου τονίζεται η ονομαστική του ενικού, εκεί τονίζονται και οι άλλες πτώσεις του ενικού και του πληθυντικού, εκτός αν εμποδίζει η λήγουσα. π.χ. λέων, λέοντος, λέοντι…, λεόντων.

9. Η ασυναίρετη ονομαστική, αιτιατική και κλητική όλων γενικά των πτωτικών, όταν τονίζεται στη λήγουσα, παίρνει κανονικά οξεία. π.χ. ὁ ποιητής, ὦ τιμαί.

10. Η ασυναίρετη γενική και δοτική των πτωτικών, όταν τονίζεται στη λήγουσα, παίρνει κανονικά περισπωμένη. π.χ. τοῦ ποιητοῦ, ταῖς τιμαῖς.

11. Η λήγουσα που προέρχεται από συναίρεση, όταν τονίζεται, κανονικά παίρνει περισπωμένη. π.χ. (τιμάω) τιμῶ, (ἱερέες) ἱερεῖς. Παίρνει όμως οξεία, αν πριν από τη συναίρεση είχε οξεία η δεύτερη από τις συλλαβές που συναιρούνται. π.χ. (ἐσταὼς) ἐστώς, (κληὶς) κλῄς-κλείς.

12. Στις σύνθετες λέξεις ο τόνος κανονικά ανεβαίνει ως την τελευταία συλλαβή του πρώτου συνθετικού, αν επιτρέπει η λήγουσα. π.χ. (σοφός) πάνσοφος, (φρήν) μεγαλόφρων, μεγαλόφρον, (ἐλθέ) ἄπελθε.

13. Οι δίφθογγοι γενικά είναι μακρόχρονες. π.χ. παιδεύει, ἀνθρώπου. Μόνο οι δίφθογγοι αι και οι λογαριάζονται βραχύχρονες, όταν βρίσκονται στο εντελώς τέλος ασυναίρετης κλιτής λέξης. π.χ. οἱ ναῦται, οἱ ἄνθρωποι. Είναι όμως το αι και οι μακρόχρονα στην κατάληξη της ευκτικής και στο τέλος των επιρρημάτων κι επιφωνημάτων. π.χ. παιδεύοι, παιδεύσαι, οἴκοι, παπαῖ.