Α'. Σχεδιάγραμμα, Β'. Κείμενα, Γ'. Βιβλιογραφία

Θέμα: Άτομα με ειδικές ανάγκες

Α'. Σχεδιάγραμμα

Πρόλογος

• Ορισμός
• Ειδολογικός χωρισμός: κινητικώς διανοητικώς, ψυχικώς

Κυρίως Θέμα

Ε1. Προβλήματα

• επικοινωνίας
• (μετα)κίνησης, μεταφοράς
• μόρφωσης
• επαγγελματικής αποκατάστασης
• κοινωνικής απόρριψης (ρατσισμός, περιθωριοποίηση)
• δημιουργίας οικογένειας
• ψυχαγωγίας, άθλησης
• αδιαφορίας
• εχθρικότητας
• …

Ε2. Συμπεριφορά

• κατανόηση
• συμπαράσταση
• αποδοχή, φιλική συναναστροφή
• μελέτη του προβλήματος (πανεπιστήμια, χρηματοδότηση από πολιτεία)
• ✂ρατσισμό περιθωριοποίηση
• οικονομική αρωγή (παροχή επιδομάτων)
• εξυπηρέτηση
• νοσοκομειακή περίθαλψη υψηλού επιπέδου
• προσβάσιμα κτήρια (δημόσια και ιδιωτικά)
• θεσμοθέτηση λύσεων, νόμοι κατάλληλοι
• ενημέρωση
• στήριξη ιατρικών προσπαθειών…
• ...

Επίλογος

• Όλοι κάποτε είναι δυνατό να βρεθούμε σε παρόμοια κατάσταση...!
• Π.χ. Stephen Hawking!

Β'. Κείμενα

Ίσες ευκαιρίες για όλους

Υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης

Τα άτομα με ειδικές ανάγκες αποτελούν περίπου το 10% του συνολικού πληθυσμού. Είναι οι πολίτες με προσωρινές ή μόνιμες αναπηρίες, παραπληγικοί, τετραπληγικοί, ακρωτηριασμένοι, τυφλοί ή μερικώς βλέποντες, άτομα με νοητική στέρηση, ψυχικά πάσχοντες, κωφοί, νεφροπαθείς, αιμορροφιλικοί, πολυμεταγγιζόμενοι, πάσχοντες από σκλήρυνση κατά πλάκας, τραυματίες με προσωρινές ανικανότητες κ.ά.

Μαζί τους δοκιμάζονται στις συνθήκες της καθημερινής ζωής οι έγκυες, τα παιδιά, οι μητέρες με παιδικό αμαξίδιο, οι ασθενείς σε ανάρρωση, τα άτομα με ασυνήθεις σωματικές διαστάσεις, οι ηλικιωμένοι και οι υπερήλικες. Ο αριθμός των εμποδιζόμενων πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των Α.μ.Ε.Α., υπερβαίνει το 40% του συνολικού πληθυσμού. (!)

(…) Εφαρμόζεται ήδη η εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών (…) σύμφωνα με την οποία τα Α.μ.Ε.Α. εξασφαλίζουν απρόσκοπτη και ασφαλή πρόσβαση στα νέα κτήρια ή σ’ αυτά που αναδιαρρυθμίζονται. Κατασκευάζονται ράμπες, τοποθετούνται ειδικοί ανελκυστήρες, εφαρμόζεται ειδική σήμανση, εξασφαλίζονται θέσεις αποκλειστικής στάθμευσης αναπηρικών αυτοκινήτων κ.ά. Σημαντικός αριθμός κτηρίων που στεγάζουν υπουργεία αλλά και άλλες δημόσιες υπηρεσίες (…) έχουν γίνει προσβάσιμα.

Οι πινακίδες με την ένδειξη «ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΝΤΑΙ ΚΑΤΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ» έχουν αναρτηθεί σχεδόν σε όλα τα κτήρια του Δημόσιου και του ευρύτερου Δημόσιου τομέα. Το μέτρο αυτό συνοδεύεται και από την υποχρέωση των υπαλλήλων να συντάσσουν αιτήσεις πολιτών που αδυνατούν να γράψουν, να αναλαμβάνουν την εσωτερική διακίνηση και διεκπεραίωση των υποθέσεων, την ταχυδρομική αποστολή βεβαιώσεων, πιστοποιητικών και άλλων εγγράφων στους πολίτες με αναπηρίες. Με νόμο (…) καθιερώθηκε η μείωση του ωραρίου εργασίας των τυφλών και των παραπληγικών τετραπληγικών υπαλλήλων του Δημόσιου, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ. (…)

Στην επικείμενη τροποποίηση του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού θεσμοθετούνται οι οδηγίες σχεδιασμού του ΥΠΕΧΩΔΕ για τα Α.μ.Ε.Α. Σ’ αυτές προβλέπεται μια αλυσίδα μέτρων για την πρόσβαση των πολιτών με αναπηρίες: αποκλειστικοί χώροι στάθμευσης αναπηρικών αυτοκινήτων, ράμπες στο πεζοδρόμιο και την είσοδο του κτηρίου, ειδικός ανελκυστήρας, σήμανση οπτική και σε Braille για τυφλούς, χαμηλοί πάγκοι εξυπηρέτησης, κατάλληλος φωτισμός, προσβάσιμοι και προσαρμοσμένοι χώροι υγιεινής κ.ά.

Τα μέτρα παρέχουν πλήρη αυτονομία στην πρόσβαση και προσπέλαση των Α.μ.Ε.Α. στα κτήρια και θα είναι υποχρεωτικής εφαρμογής. Η πιλοτική εφαρμογή τους στο κτήριο του «Συνήγορου του Πολίτη» στην Αθήνα και σε όλα τα κτήρια Υπηρεσιών στην Ξάνθη θα αναδείξει τις ενδεδειγμένες λύσεις στα τυχόν προβλήματα που θα προκύψουν κατά την εφαρμογή των οδηγιών σε νέα αλλά και σε υφιστάμενα κτήρια. (…)

Πιο εύκολες οι μετακινήσεις για τους τυφλούς με το Smart Εyes

Εφ. Τα Νέα, 19/12/2007

«ΕΞΥΠΝΑ ΜΑΤΙΑ» για τους τυφλούς έφτιαξαν Έλληνες ερευνητές, με στόχο να κάνουν πιο εύκολες τις μετακινήσεις τους μέσα στην πόλη, χωρίς να χάνουν ούτε στιγμή τον προσανατολισμό τους.

«Με τη συσκευή έγινα πιο αυτόνομος», λέει στα «ΝΕΑ» ο κ. Φώτης Μπίμπασης, μέλος του Δ.Σ. της Σχολής Τυφλών Θεσσαλονίκης και συνεργάτης της ερευνητικής ομάδας, ο οποίος από τον περασμένο Ιούλιο χρησιμοποιεί την συσκευή smart eyes.

Το μεγάλο πρόβλημα των πολιτών με προβλήματα όρασης που θέλουν να κινηθούν αυτόνομα στην πόλη είναι τι θα κάνουν εάν βρεθούν σε μία περιοχή που τους είναι άγνωστη και δεν υπάρχει κοντά τους κάποιος να τον ρωτήσουν, τονίζει. «Με τη βοήθεια της συσκευής το πρόβλημα αυτό λύνεται, καθώς τούς ενημερώνει ηχητικά πού είναι και προς τα πού πρέπει να κινηθούν για να βρουν τον προορισμό τους. Σε περίπτωση μάλιστα που έχασαν τον προορισμό τους, τούς ειδοποιεί». Όπως προσθέτει ο κ. Μπίμπασης ένα από τα «ατού» των «έξυπνων ματιών» είναι ότι διαθέτει διαβαθμίσεις ασφαλών διαδρομών. Εάν ο χρήστης ζητήσει δηλαδή μία 100% ασφαλή διαδρομή τότε η συσκευή θα τον οδηγήσει «από δρόμους με μεγάλα πεζοδρόμια και διαβάσεις, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος ατυχήματος».

Το σύστημα Smart Εyes («Έξυπνα μάτια»), βρίσκεται ήδη από χθες στα χέρια 150 τυφλών της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, που συμμετέχουν στο πιλοτικό πρόγραμμα λειτουργίας του, το οποίο θα διαρκέσει έξι μήνες.

Παγκόσμιο βραβείο

Το Smart Εyes αναπτύχθηκε πριν από περίπου τρία χρόνια, από το Εργαστήριο Τηλεπικοινωνιών του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ το 2004 είχε αποσπάσει το πρώτο Παγκόσμιο Βραβείο «Ιmagine Cup» σε διαγωνισμό στη Βραζιλία. Συγκεκριμένα, μια ομάδα φοιτητών και καθηγητών του ΑΠΘ, έφτιαξαν το σύστημα αυτό για να πάρουν μέρος σε διαγωνισμό της Μicrosoft που είχε ως αντικείμενό του τη βελτίωση της καθημερινής ζωής των ατόμων με μειωμένη όραση.

GΡS με φωνητικές εντολές

Το Smart Εyes έχει μέγεθος κινητού τηλεφώνου, το οποίο ενσωματώνει έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή χειρός (ΡDΑ) με δυνατότητα σύνδεσης Βluetooth και ακουστικών, έναν δέκτη δορυφορικού εντοπισμού θέσης (GΡS), καθώς και ένα προηγμένο κινητό τηλέφωνο το οποίο λειτουργεί μόνο με φωνητικές εντολές στην ελληνική γλώσσα.

Το σύστημα είναι εφοδιασμένο με ψηφιακούς χάρτες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης (στο μέλλον πρόκειται να καλύψει κι άλλες πόλεις), εμπλουτισμένους με ειδικές πληροφορίες.

Περισσότερες πληροφορίες για την πορεία της εφαρμογής υπάρχουν στον δικτυακό τόπο www.smarteyes.gr

Ο Καιάδας του κοινωνικού αποκλεισμού

Κωστής Παπαϊωάννου, εφ. Τα Νέα, 11/12/2006

Η πρώτη περιδιάβαση στους δρόμους σκανδιναβικής χώρας πριν από χρόνια γέννησε την απορία: μα τόσα άτομα με αναπηρία; Γρήγορα κατάλαβα πως εκεί οι άνθρωποι αυτοί δεν ζουν κρυμμένοι στα σπίτια τους, αποκλεισμένοι από κάθε δραστηριότητα. Στη χώρα μας, αντίθετα, ασκείται μείζων αποκλεισμός. Ακριβείς αριθμοί δεν είναι διαθέσιμοι, αφού οι ανάπηροι δεν καταγράφηκαν ποτέ, όμως με βάση διεθνή δεδομένα φτάνουν το 10% του πληθυσμού. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία, πληροφορηθήκαμε συγκλονιστικά στοιχεία. Κάθε χρόνο 4.000 άνθρωποι στην Ελλάδα καθίστανται παραπληγικοί λόγω της απουσίας προστασίας της ζωής και ακεραιότητας στο οδικό δίκτυο και στους χώρους εργασίας. Επιδόματα εξευτελιστικού ύψους παίρνουν μόλις 130.000 από ένα συνολικό αριθμό που ίσως αγγίζει τους 500.000 βαριά αναπήρους. Η ανεργία στους ικανούς προς εργασία αναπήρους φτάνει το 80%. Εκτός εκπαίδευσης βρίσκονται 180.000 παιδιά με αναπηρίες και σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες. Μόνο 500 παιδιά με αυτισμό από τα 30.000 πηγαίνουν σε κάποιο ειδικό κέντρο. Υπάρχουν μόλις 200 κρεβάτια σε δημόσια κέντρα αποκατάστασης από τα 2.000 που χρειαζόμαστε. Οι ανάπηροι βιώνουν τον αποκλεισμό από την εκπαίδευση, την αδυναμία πρόσβασης σε θέατρα, κινηματογράφους, μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, δημόσιες υπηρεσίες, μέσα μαζικής μεταφοράς (στοιχεία από τον «Ριζοσπάστη», 3/12/2006).

Η μεγαλύτερη όμως προσβολή των ατόμων με αναπηρία είναι η εκ του πονηρού προσπάθεια της πολιτείας να αποποιηθεί την ευθύνη κοινωνικής πολιτικής. Το κράτος πρόνοιας έχει ορισμένες απαράβατες υποχρεώσεις και δεν μπορεί να γίνει ανεκτή η μετακύλισή τους στην οικογένεια, στις εθελοντικές οργανώσεις ή στους ιδιωτικούς φορείς. Φυσικά, οι πολίτες εντασσόμενοι σε εθελοντικές οργανώσεις μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες κοινωνικής μέριμνας, και αυτή είναι πολύτιμη εκδήλωση μιας κοινωνίας αλληλεγγύης. Από την άλλη, οι ιδιώτες, ως φορείς επιχειρηματικής δραστηριότητας, παρέχουν αμειβόμενες υπηρεσίες υγείας. Δικαιολογούνται όμως από τον εθελοντισμό και την ελεύθερη αγορά οι περικοπές στις κοινωνικές παροχές που πλήττουν με σφοδρότητα τις οικογένειες των ατόμων με αναπηρία; Φυσικά όχι. Και όμως, οι διοικήσεις ιδρυμάτων και ειδικών σχολείων προτρέπονται να επιβάλλουν πληρωμή στους γονείς των παιδιών με αναπηρία, εργαζόμενοι σε πολλά τέτοια σχολεία μένουν επί μήνες απλήρωτοι, βασικές υγειονομικές ανάγκες των αναπήρων μένουν ακάλυπτες.

Η αντιμετώπιση των αναπήρων δεν είναι θέμα φιλανθρωπίας, είναι θέμα βαθύτατα πολιτικό. Η πρόσβαση των αναπήρων σε υγεία, πρόνοια, ειδική αγωγή, φροντίδα, αποκατάσταση και ψυχική υγεία είναι κοινωνικό δικαίωμα συνταγματικής περιωπής. Η κοινωνία των πολιτών οφείλει ως τέτοιο να το αντιμετωπίζει και να το απαιτεί. Η κοσμική φιλανθρωπία και οι μικροπολιτικές φιέστες μοιάζουν με ριάλιτι που αναζητούν στο δράμα των αναπήρων να συνδυάσουν την υψηλή τηλεθέαση με την επίφαση κοινωνικής ευαισθησίας.

Ο Κωστής Παπαϊωάννου είναι τέως πρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας.

Ψηφιακές ελπίδες δίνουν φως σε όσους δεν βλέπουν

SHIRLEY ENGLISH, εφ. Τα Νέα, 14/7/2006

ENA BIONIKO MATI που θα μπορούσε να αποκαταστήσει την όραση ανθρώπων οι οποίοι έχουν πληγεί από τις δύο κυριότερες μορφές τύφλωσης, ετοιμάζουν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης. Πρόκειται για ένα μικροσκοπικό εμφύτευμα στο οποίο έχει ενσωματωθεί τεχνολογία παρόμοια με εκείνη που χρησιμοποιείται στις ψηφιακές κάμερες. Λειτουργεί μιμούμενο τη συμπεριφορά του αμφιβληστροειδούς, του χιτώνα του ματιού ο οποίος μετατρέπει το φως σε σήματα προς τον εγκέφαλο. Το εμφύτευμα «μεταφράζει» το φως σε ηλεκτρικούς παλμούς και διεγείρει τον αμφιβληστροειδή, ξεγελώντας έτσι τον εγκέφαλο, ο οποίος νομίζει ότι το μάτι εξακολουθεί να βλέπει παρά την πάθησή του. Οι πρώτες εργαστηριακές δοκιμασίες σε κύτταρα ζωικού αμφιβληστροειδούς κάνουν τους ερευνητές να ελπίζουν βάσιμα ότι σύντομα θα μπορέσουν να θεραπεύσουν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο που πάσχουν από ωχροπάθεια, η οποία σχετίζεται με την προχωρημένη ηλικία και από αμφιβληστροειδίτιδα -τις δύο συνηθέστερες μορφές τύφλωσης. Και οι δύο αυτές παθήσεις δεν επιτρέπουν στον αμφιβληστροειδή να λειτουργεί σωστά.

Το εμφύτευμα αμφιβληστροειδούς επεξεργάζονται ο Κιθ Μάθισον και ο Τζέιμς Μόρισον του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης και ο Μαρκ Πρίντερτς του Συμβουλίου Κεντρικού Εργαστηρίου των Ερευνητικών Συμβουλίων της Βρετανίας. Το πρωτότυπο που έχουν κατασκευάσει λειτουργεί στα 100 πίξελ, αλλά θα χρειαστεί να το φθάσουν στα 500, ώσπου οι άνθρωποι να είναι σε θέση «να περπατούν στον δρόμο και να αναγνωρίζουν πρόσωπα», όπως είπε ο δόκτωρ Μάθισον. «Σε πέντε έως δέκα χρόνια θα έχουμε τα πρώτα εμφυτεύματα για ανθρώπους», δήλωσε. «Κάνουμε πρόοδο». H συσκευή θα περιέχει έναν ανιχνευτή εικόνας με εκατοντάδες πίξελ, τα οποία θα είναι συνδεδεμένα με μικροσκοπικά ηλεκτρόδια που θα μεταδίδουν τη διέγερση στην αμφιβληστροειδή. «Μόλις το φως θα σχηματίζει μια εικόνα πάνω στον αμφιβληστροειδή», είπε ο δόκτωρ Μάθισον, «το αποτέλεσμα θα είναι η διέγερσή του με τη μορφή αυτής της εικόνας».

Ανοιχτός Καιάδας

Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 16/6/2006

ΕΙΝΑΙ μια πραγματικότητα τα 900.000 άτομα με ειδικές ανάγκες, στην οποία τόσο η Πολιτεία όσο και η κοινωνία δεν μπορεί να κλείνουν τα μάτια. Στον καθένα μπορεί να συμβεί ένα ατύχημα, όταν μάλιστα ζει και κινείται στη χώρα με ρεκόρ στα τροχαία και να μείνει με μια σοβαρή αναπηρία, οπότε θα χρειαστεί ειδική φροντίδα.

ΟΣΟΙ ΑΝΗΚΟΥΝ σ' αυτήν την κατηγορία των συμπολιτών μας, είναι δηλαδή άτομα με ειδικές ανάγκες, μιλούν για σύγχρονο Καιάδα, δηλαδή για έλλειψη ειδικής φροντίδας και αποτελεσματικής κοινωνικής προστασίας, θα διαπιστώσει και ο αναγνώστης, διαβάζοντας τα στοιχεία του σημερινού «Φακέλου» της «Ε», που είναι αφιερωμένος στο μεγάλο αυτό κοινωνικό πρόβλημα.

ΕΠΙ ΕΝΑΜΙΣΗ χρόνο ειδική διακομματική επιτροπή της Βουλής ερεύνησε το ζήτημα και θα παρουσιάσει την έκθεσή της τη Δευτέρα στο πλαίσιο διημερίδας με θέμα «Άτομα με αναπηρία και ΜΜΕ». Τα ευρήματα της έρευνας είναι συγκλονιστικά:

* Περισσότερα από τα 8 στα 10 άτομα με αναπηρία δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση. Σε αριθμούς: πρόκειται για 180.000 συνανθρώπους και συμπολίτες μας, που μένουν κλεισμένοι στο σπίτι και δεν τους δίνεται η δυνατότητα να πάνε στο σχολείο. Μόνο 19.500 ανάπηροι έχουν τη δυνατότητα.

* Ιδιος αριθμός αναπήρων (8 στους 10) βρίσκεται εκτός αγοράς εργασίας, ενώ θα μπορούσαν να ενταχθούν στην παραγωγική διαδικασία και για να προσφέρουν, αλλά και για να αισθανθούν χρήσιμοι.

ΑΠΟ ΕΚΕΙ και πέρα υπάρχουν πλήθος επιμέρους προβλήματα, κυρίως με παιδιά, για τα οποία ελάχιστες είναι οι θέσεις στα ειδικά ιδρύματα, όπου θα μπορούσε να βελτιωθεί η κατάστασή τους.

ΕΙΝΑΙ η έκθεση της ειδικής διακομματικής επιτροπής μια ομολογία της κρατικής ανεπάρκειας και της ενοχής συνολικά της κοινωνίας, ειδικά, μάλιστα των υπευθύνων φορέων της Πολιτείας. Και είναι τραγικό να διαπιστώνεται ότι 6 υπουργεία ασχολούνται με τα θέματα των ΑΜΕΑ (Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες) και να μην υπάρχει ουσιαστικό αποτέλεσμα.

ΕΚΑΝΕ η επιτροπή τη διάγνωση του προβλήματος με πλήρη καταγραφή όλων των στοιχείων. Η ευθύνη της θεραπείας περνάει στην κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο. Η έκθεση δεν πρέπει να ξεχαστεί στα συρτάρια της γραφειοκρατίας, όπου έχουν θαφτεί και πολλές άλλες εκθέσεις.

ΔΙΑΚΟΜΜΑΤΙΚΗ θα πρέπει να είναι με συγκεκριμένες προτάσεις -ήδη το ΚΚΕ κατέθεσε δικό του ξεχωριστό κείμενο θέσεων- η αντιμετώπιση του κοινωνικού προβλήματος, που αφορά σχεδόν το 1/10 του πληθυσμού της χώρας. Θα είναι ντροπή στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, στην Ελλάδα της Ευρώπης, να υπάρχει Καιάδας.

ΘΑ ΑΚΟΥΣΤΟΥΝ υποσχέσεις, θα ασκηθεί κριτική για την απαράδεκτη κατάσταση, θα αναζητηθούν δεξιά και αριστερά ευθύνες. Αυτά όλα, όμως, δεν λύνουν το πρόβλημα και ουδείς της εξουσίας απαλλάσσεται από το μερίδιο της ευθύνης του, όταν ο Καιάδας είναι ανοιχτός.

1.000.000 Έλληνες με αναπηρία

Ε.Χ., εφ. Ελευθεροτυπία, 2/12/2003

Περίπου ένα εκατομμύριο υπολογίζεται πως είναι ο αριθμός των ατόμων με αναπηρία στην Ελλάδα, ενώ από αυτά, 500.000 έχουν κινητικές αναπηρίες. Η ηλικία τους κυμαίνεται από 20 μέχρι 50 ετών, ενώ στην πλειοψηφία τους είναι απόφοιτοι Δημοτικού. Το 60-65% των ανδρών και το 85-90% των γυναικών με αναπηρία είναι άνεργοι.

Τα στοιχεία αυτά παρουσιάστηκαν σε ημερίδα, με θέμα «Πειραιάς 2003-Ατομα με αναπηρία, Εκπαίδευση-Αποκατάσταση-Ενταξη», που οργάνωσε ο συνδυασμός «Λιμάνι της Αγωνίας», το περασμένο Σάββατο. Σκοπός της ημερίδας ήταν η ανάδειξη του προβλήματος των όρων διαβίωσης, εκπαίδευσης και ένταξης των ατόμων με αναπηρία στον Πειραιά και η διαμόρφωση προτάσεων για μια συστηματική αντιμετώπιση των αναγκών τους. Στη συνάντηση συμμετείχαν δάσκαλοι ειδικής αγωγής, κοινωνικοί λειτουργοί, παιδαγωγοί, παιδοψυχίατροι, αλλά και ο δημοτικός σύμβουλος Πειραιά, Θοδωρής Δρίτσας.

Μερικά από τα προβλήματα που αναδείχθηκαν στην ημερίδα ήταν η προκατάληψη στο σχολικό πλαίσιο σε σχέση με τα άτομα με ειδικές ανάγκες, η ανεπαρκής κτιριακή υποδομή, η ελλιπής συνδρομή του δήμου και άλλα, ενώ τα τεχνικά βοηθήματα και ο εξοπλισμός, η πρόσβαση στο εξωτερικό περιβάλλον και οι ίσες ευκαιρίες στην απασχόληση θεωρήθηκαν μερικές από τις βασικές ανάγκες των ατόμων για την πλήρη συμμετοχή τους στην κοινωνία.

Aποκλεισμένοι από τη ζωή

Μάνος Χαραλαμπάκης, εφ. Τα Νέα, 7/4/2004

Αποκλεισμένοι από την αγορά είναι οι πολίτες με αναπηρίες! Δεν μπορούν να μπουν στα εμπορικά καταστήματα για να κάνουν τα καθημερινά τους ψώνια. Δεν μπορούν να πιουν έναν καφέ σε καφετέρια. Δεν μπορούν να παρακολουθήσουν μία ταινία στον κινηματογράφο.

Την ίδια στιγμή που σχεδόν όλοι αυτές τις ημέρες θα απολαμβάνουν μία βόλτα στα μαγαζιά κάνοντας τα πασχαλινά τους ψώνια και τα δώρα, οι πολίτες με αναπηρίες θα περνούν μία... Οδύσσεια, απλώς για να καταφέρουν να μπουν σε ένα κατάστημα για τις αναγκαίες αγορές της εβδομάδας. Αιτία; H πλειονότητα των καταστημάτων έχει σκαλιά και δεν διαθέτει ράμπες με αποτέλεσμα τα άτομα με κινητικές δυσκολίες αλλά και οι τυφλοί να... μένουν «εγκλωβισμένοι» στα σπίτια τους και μόνο αν συνοδεύονται να βγαίνουν στην αγορά.

«H πολιτεία μπορεί να υποχρεώνει τις δημόσιες υπηρεσίες να έχουν ράμπες αλλά η καθημερινότητα δεν εξαντλείται εκεί», λέει στα «NEA» ο ψυχολόγος κ. Γιώργος Χρηστάκης που μετακινείται με αναπηρικό καροτσάκι. «Ένας πολίτης χρειάζεται να κάνει τα ψώνια του, να πάει μία βόλτα για έναν καφέ, να δει μία ταινία στον κινηματογράφο για να διασκεδάσει. Οι περισσότεροι όμως από αυτούς τους χώρους δεν είναι προσβάσιμοι. Γι' αυτό το λόγο πολλοί πολίτες με κινητικά προβλήματα μένουν στο σπίτι. Φοβούνται ότι θα ταλαιπωρηθούν και τελικά δεν θα μπορέσουν να μπουν στα καταστήματα. Μπορεί να πει κάποιος υπάρχουν οι φίλοι, οι συγγενείς να βοηθήσουν. Ναι, αλλά έτσι καταργείται η αυτονομία του ατόμου... Και στο κάτω κάτω γιατί να υποστώ να με σηκώνουν στα χέρια για να μπω σε ένα κατάστημα;».

Περπατήσαμε μαζί

Ενδεικτική είναι η κατάσταση στον κεντρικό πεζόδρομο του Περιστερίου, την Εθνικής Αντιστάσεως, όπου «TA NEA» περπάτησαν μαζί με τον κ. Χρηστάκη: η συντριπτική πλειονότητα των καταστημάτων - ένδυσης, τροφίμων, καφετέριες, φαρμακεία, τράπεζες - είχαν σκαλοπάτια και δεν διέθεταν ράμπες.

ΣΤΕΝΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

«Τα περισσότερα καταστήματα δεν έχουν ράμπες και δεν μπορεί να ανέβει αναπηρικό καροτσάκι», λέει η φοιτήτρια Μαρία Τσιλικοπούλου η οποία μετακινείται με αναπηρικό καροτσάκι και τη συνάντησαν «TA NEA» στο μίνι οδοιπορικό στον πεζόδρομο του Περιστερίου. «Ένα ακόμη πρόβλημα είναι οι στενές πόρτες, από τις οποίες δεν χωράνε τα καροτσάκια, ενώ και μέσα στα καταστήματα η μετακίνηση είναι δύσκολη. Δεν υπάρχει πρόβλεψη για τους καταναλωτές με κινητικές δυσκολίες. Είναι προβλήματα που αντιμετωπίζω καθημερινά όταν βγαίνω να ψωνίσω».

ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Δεν υπάρχουν «οδηγοί» τυφλών στο πάτωμα

Προβλήματα πρόσβασης στην αγορά αντιμετωπίζουν και οι πολίτες με προβλήματα όρασης. Ο κ. Φώτης Μπίμπασης, υπεύθυνος της επιτροπής καταναλωτών με αναπηρία στο Κέντρο Προσταστίας Καταναλωτών (ΚΕΠΚΑ), λέει ότι οι τυφλοί δυσκολεύονται να επιλέξουν προϊόντα, όπως ρούχα ή τρόφιμα, γιατί δεν μπορούν να διαβάσουν τη σύνθεση ή τα συστατικά. «Θα έπρεπε να ήταν ανάγλυφα ή σε γραφή Μπράιγ».

Επίσης σε εσωτερικούς χώρους μεγάλων πολυκαταστημάτων, αναφέρει, δεν υπάρχουν «οδηγοί» τυφλών στο πάτωμα. «Συνεπώς, οι τυφλοί μόνο με τη βοήθεια συγγενικών ή φιλικών προσώπων μπορούν να ψωνίσουν. Αλλά αυτό δεν είναι... λύση. Πρέπει, επιτέλους, οι υπεύθυνοι των καταστημάτων να μας αντιμετωπίζουν ως αγοραστές».

Διαβάζει για τους τυφλούς!

Eπαναστατική κάμερα που βλέπει κείμενα και τα... λέει απ' έξω!

Ρένα Δημητρίου, εφ. Τα Νέα, 26/6/2006

Είναι ο νέος βοηθός των τυφλών: ένας φορητός μηχανισμός που φωτογραφίζει έντυπα και σε λίγα δευτερόλεπτα μετατρέπει ό,τι είναι γραμμένο σε ηχητικό μήνυμα. Οι ειδικοί το χαρακτηρίζουν ως την πιο σημαντική συσκευή που έχει ανακαλυφθεί για τα άτομα με σοβαρότατα προβλήματα όρασης τα τελευταία 30 χρόνια.

www.knfbreader.com. Ο «Τυφλός Αναγνώστης» θα πωλείται μέσω Ίντερνετ. Οι ενδιαφερόμενοι για την απόκτησή του μπορούν να ανατρέξουν στην ιστοσελίδα

Οι τελευταίοι μήνες ήταν πολύ διαφορετικοί για τον Τόμι Κρεγκ, έναν από τους 500 τυφλούς ανθρώπους που δοκίμασαν τη νέα συσκευή. Με τη βοήθειά της, ο 51 ετών Τόμι από το Τέξας, κατάφερε να «διαβάσει» τα πάντα από τον κατάλογο του εστιατορίου που τον ενδιέφερε μέχρι το αεροπορικό εισιτήριο που κρατούσε στα χέρια του. Και μάλιστα, χωρίς καμία βοήθεια. «Σίγουρα σε καθιστά περισσότερο ανεξάρτητο», επισημαίνει. «Ο Τυφλός Αναγνώστης - όπως ονομάζεται η συσκευή - παρέχει πρόσβαση σε υλικά, τα οποία τις περισσότερες φορές δεν μπορούσες να διαβάσεις».

Απλή διαδικασία

Με μια πολύ απλή διαδικασία, ο «Τυφλός Αναγνώστης» υπόσχεται να αλλάξει τη ζωή των ατόμων που πάσχουν από τύφλωση. Είναι μια μικρή, κομψή φορητή συσκευή που διαθέτει ψηφιακή κάμερα και φωτογραφίζει το έντυπο που ενδιαφέρει τον χρήστη. Στη συνέχεια και μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, το έντυπο που έχει φωτογραφηθεί μετατρέπεται σε ηχητικό μήνυμα. Έτσι, ο ενδιαφερόμενος, μπορεί να πληροφορηθεί μόνος και χωρίς καμία υποστήριξη από άλλο άτομο το περιεχόμενο του εντύπου.

H νέα επαναστατική συσκευή παρουσιάζεται σήμερα στο αμερικανικό κοινό από την Εθνική Ομοσπονδία Τυφλών και δημιουργήθηκε κατόπιν συνεργασίας της Ομοσπονδίας με τον εφευρέτη Ρέι Κουρτσβέιλ. «Είναι το πιο σημαντικό τεχνολογικό επίτευγμα, το οποίο τίθεται στην υπηρεσία των τυφλών, τα τελευταία 30 χρόνια», δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής του τομέα στρατηγικών πρωτοβουλιών της Ομοσπονδίας, Τζέιμς Γκέισελ από το Μέριλαντ, όπου βρίσκεται η έδρα του οργανισμού. Ο ίδιος, μάλιστα, αποκαλεί τη νέα συσκευή «η κάμερα που μιλάει».

Πολυετής έρευνα

Εδώ και 30 χρόνια προσπαθούσε ο Ρέι Κουρτσβέιλ να κατασκευάσει μια συσκευή η οποία θα βοηθούσε τους ανθρώπους με τύφλωση. H πρώτη μάλιστα είχε το μέγεθος πλυντηρίου και μπορούσε να μετατρέπει το κείμενο σε ομιλία, όπως ακριβώς η σημερινή. Ο τεράστιος όγκος της όμως την καθιστούσε εξαιρετικά δύσχρηστη. Σταδιακά, και με την υποστήριξη της νέας τεχνολογίας, ο Κουρτσβέιλ μετέβαλε το τεράστιο πρώτο μηχάνημα σε έναν πρακτικό φορητό μηχανισμό, που μπορεί να μεταφερθεί εύκολα στην τσέπη ή στην τσάντα του ενδιαφερομένου. «Θέλαμε πάντα να κατασκευάσουμε μια συσκευή, η οποία είναι δυνατό να μεταφέρεται από τον ίδιο τον τυφλό», λέει ο εφευρέτης. Ο ίδιος τόνισε ότι στόχος του είναι να βοηθήσει στην κατασκευή και άλλων συσκευών, οι οποίες θα βοηθούν τους τυφλούς ακόμη και να αναγνωρίζουν αντικείμενα ή άλλα άτομα.

Ο «Τυφλός Αναγνώστης» στο μικροσκόπιο

* ΔΙΑΒΑΖΕΙ μεταξύ άλλων έντυπα, πινακίδες και επιγραφές (για παράδειγμα διευθύνσεις) πληροφορίες που είναι γραμμένες πάνω σε πακέτα καθώς και οδηγίες. Παρέχει τη δυνατότητα ακρόασης μιας πλήρους σελίδας ή απλώς, μερικών γραμμών.

* ΑΠΟΘΗΚΕΥΕΙ το περιεχόμενο χιλιάδων βιβλίων και διαθέτει επιπλέον μνήμη. Οι χρήστες μπορούν να μεταφέρουν αυτό το υλικό και στους υπολογιστές τους.

* ΔΙΑΒΑΖΕΙ έγγραφα από κομπιούτερ και άλλες συσκευές.

* ΔΙΑΘΕΤΕΙ εξοπλισμό, με τη βοήθεια του οποίου ο χρήστης μπορεί να ακούει το καταγεγραμμένο ηχητικό μήνυμα χωρίς να ενοχλεί τους γύρω του.

* TO ΚΟΣΤΟΣ του φτάνει τα 2.800 ευρώ.

Άτομα με ειδικές δεξιότητες

Τεύκρος Μιχαηλίδης (διδάκτωρ των Μαθηματικών. Εργάζεται ως καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση και ως μεταφραστής), εφ. Τα Νέα, 11/12/2003

Συμμετέχοντας στην παγκόσμια ημέρα για άτομα με αναπηρία, αναφερόμαστε σε δύο κορυφαίους φυσικομαθηματικούς που, χάρη στην επιμονή τους, την ευφυΐα τους αλλά και την αγαθή συγκυρία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος, κατόρθωσαν παρά την αναπηρία τους να συνεισφέρουν κεφαλαιώδους σημασίας επιτεύγματα στην επιστήμη

Στις αρχές Δεκεμβρίου κάθε χρόνο έχει θεσμοθετηθεί η παγκόσμια ημέρα για άτομα με αναπηρία. Τα MME αφιερώνουν μερικές αράδες ή κάποιο ραδιοτηλεοπτικό χρόνο σε συνεντεύξεις και δηλώσεις, τονίζουν πόσο πίσω είμαστε στο θέμα της πρόνοιας για αυτά τα άτομα, δημοσιεύουν φιλόδοξες προτάσεις και αναζητούν κεντρικό θέμα για την επόμενη ημέρα. Οι πολιτικοί αρχηγοί στέλνουν τους υπουργούς και τους τομεάρχες τους στα διάφορα ιδρύματα ή αν - καλή ώρα όπως και φέτος - είναι η περίοδος προεκλογική πάνε οι ίδιοι ή αγγαρεύουν τις γυναίκες τους. Βγαίνουν οι αναγκαίες φωτογραφίες, στέλνονται τα δελτία Τύπου, άντε και του χρόνου τέτοια μέρα παιδιά, να 'μαστε καλά να κυβερνάμε.

Έστω και έτσι, η ύπαρξη μιας ημέρας σκέψης αφιερωμένη στους συμπολίτες μας που έχουν διαφορετικές ανάγκες από εμάς δεν είναι κακό πράγμα. Ίσως όμως το θέμα θα φωτιζόταν καλύτερα αν προσεγγιζόταν και από μία άλλη σκοπιά: αν στρέφαμε το ενδιαφέρον μας στους ανθρώπους εκείνους που παρά την αναπηρία τους - ή μήπως και εξαιτίας αυτής; - κατάφεραν ν' ανέβουν στις ψηλότερες βαθμίδες της πολιτικής, κοινωνικής και επιστημονικής κλίμακας, σε πείσμα όσων επιμένουν να αντιμετωπίζουν τα άτομα με ειδικές ανάγκες ως περιθωριακά και άξια οίκτου και μόνο.

H επιστημονική κοινότητα όμως έχει να επιδείξει πληθώρα ατόμων που, ξεπερνώντας την εκ πρώτης όψεως απαγορευτική αναπηρία τους, κατόρθωσαν όχι απλώς να διακριθούν αλλά και να επιτύχουν επαναστατικές καινοτομίες, που άλλαξαν ουσιαστικά την εικόνα των φυσικομαθηματικών επιστημών. Κοινό χαρακτηριστικό των δύο ανθρώπων με τους οποίους θα ασχοληθούμε σήμερα είναι, πρώτον, η εξαιρετική ευφυΐα με την οποία η φύση τούς προίκισε σε αντιστάθμισμα της φυσικής ρώμης που τους στέρησε και, δεύτερον, αλλά εξίσου σημαντικό κατά τη γνώμη μας, το γεγονός ότι αντίθετα με ό,τι συνήθως συμβαίνει, βρέθηκαν σ' ένα οικογενειακό και ακαδημαϊκό περιβάλλον που τους προσέφερε την αναγκαία στήριξη.

Ο Λέοναρντ Όιλερ γεννήθηκε στη Βασιλεία της Ελβετίας το 1707. Από νεαρή ηλικία έδειξε το ταλέντο του στα Μαθηματικά. Ο πατέρας του τον προόριζε για σταδιοδρομία στη θεολογία, αλλά με τη βοήθεια του Γιόχαν Μπερνουγί, του κορυφαίου τότε μαθηματικού της Ευρώπης, κατάφερε να τον μεταπείσει. Υπήρξε ο παραγωγικότερος μαθηματικός συγγραφέας όλων των εποχών. Δημοσίευσε περίπου τις μισές από τις εργασίες του κατά την περίοδο που ήταν τελείως τυφλός. Την ίδια περίοδο συνέταξε τη μελέτη του για τις κινήσεις της Σελήνης, κάνοντας όλους τους απαραίτητους μαθηματικούς υπολογισμούς από μνήμης.

Τα επιτεύγματα του Όιλερ κατά την περίοδο της αναπηρίας του οφείλονται πέρα από την ευφυΐα του στο πείσμα του και στη στήριξη που είχε από το οικογενειακό του περιβάλλον. Χαρακτηριστικό της αποφασιστικότητάς του ήταν ότι μόλις απώλεσε την όρασή του από το ένα μάτι και προειδοποιήθηκε από τους γιατρούς ότι επίκειται η ολοκληρωτική τύφλωση άρχισε να μελετά μετά μανίας τις εργασίες που θεωρούσε ότι θα του ήταν χρήσιμες για τις έρευνές του, ενώ ταυτόχρονα προσπάθησε να μάθει να γράφει με κλειστό και το γερό του μάτι, ώστε να είναι έτοιμος... Από την άλλη πλευρά η οικογένειά του και κυρίως οι δύο γιοι του, Ιωάννης Αλβέρτος και Χριστόφορος, καθώς και οι συνεργάτες του στη Βασιλική Ακαδημία της Αγίας Πετρούπολης, συνέβαλαν αποφασιστικά στο να είναι παραγωγικός μέχρι την τελευταία ημέρα της ζωής του, τη 18η Σεπτεμβρίου 1783.

Στον Όιλερ οφείλουμε, μεταξύ άλλων, τα σύμβολα π, e και i για τον λόγο της περιμέτρου προς τη διάμετρο του κύκλου, τη βάση των λογαρίθμων και την τετραγωνική ρίζα του -1 αντίστοιχα. Δεν υπάρχει κλάδος των μαθηματικών από την παλιά καλή ευκλείδεια γεωμετρία μέχρι τη σύγχρονη θεωρία γραφημάτων (βλ. Συνειρμούς της 16/10) που να μην περιλαμβάνει έναν τύπο, ένα θεώρημα, μια σχέση που να φέρει το όνομα του Όιλερ. Και όλα αυτά, από έναν άνθρωπο που πέρασε τα δύο τρίτα της ζωής του ημίτυφλος και ένα σημαντικό, ιδιαιτέρως παραγωγικό μέρος της, ολότελα τυφλός.

«Έχω πουλήσει περισσότερα βιβλία για τη φυσική από όσα η Μαντόνα για το σεξ»

H περίπτωση του συγχρόνου μας Στίβεν Χόκινγκ είναι ακόμη πιο χαρακτηριστική. Από πολλούς ο Χόκινγκ θεωρείται ως ο ευφυέστερος άνθρωπος στον κόσμο, ο μόνος που είναι ικανός να ολοκληρώσει το έργο του Αϊνστάιν, να συμβιβάσει δηλαδή τη γενική θεωρία της σχετικότητας με την κβαντομηχανική, οδηγώντας στην πολυσυζητημένη «τελική θεωρία». Ο Χόκινγκ κατέχει από το 1977 τη Λουκασιανή έδρα των μαθηματικών του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, την έδρα δηλαδή που κατείχε κατά τον 17ο αιώνα ο Νεύτων. Το 1974, σε ηλικία 32 ετών, εξελέγη μέλος της Βασιλικής Εταιρείας, πράγμα ιδιαίτερα σπάνιο για την κορυφαία επιστημονική οργάνωση της Αγγλίας. Ασχολήθηκε ιδιαιτέρως με τις «μαύρες τρύπες», ένα από τα σημαντικότερα επιστημονικά προβλήματα που παρεμβάλλονται στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε την ιστορία του σύμπαντος. Το βιβλίο του, «Το χρονικό του χρόνου», έγινε διεθνώς μπεστ σέλερ πουλώντας ένα αντίτυπο ανά 750 κατοίκους της Γης. Όπως λέει και ο ίδιος: «Έχω πουλήσει περισσότερα βιβλία για τη φυσική από όσα η Μαντόνα για το σεξ».

Από την ηλικία των 20 ετών, αρχές της δεκαετίας του '60, ο Χόκινγκ προσεβλήθη από μία ανίατη ασθένεια που του προκάλεσε γενική παράλυση και αδυναμία ομιλίας. Ολόκληρο το κολοσσιαίο έργο του το πραγματοποίησε ακινητοποιημένος στο αναπηρικό του καροτσάκι, επικοινωνώντας με τη βοήθεια μιας ηλεκτρονικής συσκευής την οποία ελέγχει με το μικρό δάκτυλο του χεριού του, το μόνο που μπορεί ακόμη να κινεί.

H ιστορία του Χόκινγκ, περισσότερο από κάθε άλλη, μας διδάσκει ότι αν «η κοινωνία των αρτιμελών» επενδύσει στη στήριξη των ατόμων που λόγω της αναπηρίας τους έχουν διαφορετικές ανάγκες δεν θα κερδίσει μόνο στον ανθρωπισμό της, το κατ' εξοχήν συστατικό που της λείπει, αλλά ενδέχεται να αποκομίσει και σημαντικά οφέλη. Γιατί οι ανάπηροι δεν είναι μόνο άτομα με ειδικές ανάγκες. Συχνά, ίσως και σε συνδυασμό με την αναπηρία τους, είναι και άτομα με ειδικές δεξιότητες, δεξιότητες πολύτιμες για όλους μας. Γιατί σ' αυτό το απομονωμένο νησάκι του σύμπαντος που είναι η Γη μας, δεν περισσεύει κανένας.

Τρεις εκλογές από το καροτσάκι

H περίπτωση του προέδρου Ρούζβελτ είναι χαρακτηριστική, αφού από το αναπηρικό του καροτσάκι, χτυπημένος από την πολιομυελίτιδα, κέρδισε τρεις συνεχόμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, πέτυχε την έξοδο της χώρας του από την οικονομική κρίση και την οδήγησε στη νίκη στον B' Παγκόσμιο Πόλεμο και στην παγκόσμια κυριαρχία (αυτό το τελευταίο μπορούσε και να λείπει). Όπως χαρακτηριστικό είναι ότι, παρ' όλο που τα μεγαλύτερα επιτεύγματά του πραγματοποιήθηκαν την περίοδο που ήταν παράλυτος, ελάχιστα από τα αγάλματα που έχουν στηθεί προς τιμήν του τον παριστάνουν στο αναπηρικό του καροτσάκι. Μερικοί κακεντρεχείς θα υποστηρίξουν ότι και ο νυν πρόεδρος των ΗΠΑ πάσχει από κάποιου είδους νοητική υστέρηση. Τους απαντάμε ότι πρόκειται για ένα απλό επικοινωνιακό τρικ που στοχεύει στο απραγματοποίητο - να τον κάνει συμπαθέστερο. Όχι! Ο νυν τα έχει τετρακόσια και ξέρει πολύ καλά τι θέλει. Απλώς τα συμφέροντα του ιδίου και του κύκλου του πόρρω απέχουν από τα συμφέροντα του λαού του - τον οποίο έχει μετατρέψει σ' ένα συνονθύλευμα τρομοκρατημένων τυράννων -, πόσο μάλλον από τα συμφέροντα της υπόλοιπης ανθρωπότητας ή των επερχόμενων γενεών.

INFO

Στίβεν Χόκινγκ, «Το χρονικό του χρόνου», Εκδόσεις Κάτοπτρο. Σελ. 279, Τιμή: 18,30 ευρώ.

«Oύτε παραμύθι δεν διαβάζουμε»

Μάνος Χαραλαμπάκης, εφ. Τα Νέα, 26/11/2003

«Ούτε ένα παραμύθι δεν μπορούμε να αγοράσουμε, γιατί δεν υπάρχει σε κανένα βιβλιοπωλείο στη γραφή braille για τους τυφλούς. Δεν μπορούμε να παίξουμε στις παιδικές χαρές και πολλές φορές έχουμε χτυπήσει γιατί δεν είναι προσβάσιμες στους τυφλούς». Για τα τυφλά παιδιά του Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Τυφλών Καλλιθέας τα πιο απλά πράγματα που κάνουν οι βλέποντες συνομήλικοί τους, το παιχνίδι, το διάβασμα είναι... πολυτέλεια. Οι μεγαλύτεροι δεν φρόντισαν να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες. Οι τυφλοί μαθητές αρνούνται, όμως, να συμβιβαστούν με την πραγματικότητα και ζητούν από τους αρμόδιους «να μας δώσουν σημασία, γιατί είμαστε και εμείς άνθρωποι με τα ίδια δικαιώματα».

Το ολοκαίνουργιο κτίριο του Κέντρου Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών, όπου στεγάζεται το Δημοτικό Σχολείο, δεν έλυσε τα προβλήματα που βιώνουν στην εκπαίδευση τα τυφλά παιδιά. Οι μαθητές δεν μπορούν να διαβάσουν το πιο συνηθισμένο αντικείμενο που υπάρχει στις σχολικές αίθουσες, τον χάρτη της Ελλάδας. «Μπορεί να είναι ανάγλυφος, αλλά δεν μπορούμε να τον διαβάσουμε γιατί τα γράμματα των νομών, των πόλεων κ.λπ. δεν είναι γραμμένα στη γραφή braille», εξηγεί στα «NEA» ο Κωνσταντίνος, μαθητής της ΣΤ' τάξης. Οι μόνοι χάρτες που υπάρχουν σε braille είναι στα Αγγλικά! Και όλα αυτά στο αρτιότερο Κέντρο για τυφλούς...

H κατάσταση δεν είναι καλύτερη σε ό,τι αφορά τα βασικότερα εργαλεία της εκπαίδευσης, τα βιβλία. «Όποτε αλλάζει ένα βιβλίο και κυκλοφορεί καινούργιο δεν υπάρχει μέριμνα από το υπουργείο να αλλάζει ταυτόχρονα και σε μορφή braille», λέει ο Κωνσταντίνος. Αποτέλεσμα; Το μάθημα γίνεται από σημειώσεις και οι τυφλοί μαθητές παίρνουν το νέο βιβλίο στη μορφή braille την... επόμενη χρονιά. «Δυστυχώς, είναι κάτι που συμβαίνει κάθε φορά που αλλάζει ένα βιβλίο», τονίζει ο διευθυντής του σχολείου, κ. Φίλιππος Κατσούλης. Δυσκολίες αντιμετωπίζουν οι μαθητές και με τα υπάρχοντα σχολικά βιβλία σε γραφή braille. «Διαθέτουν ανάγλυφες εικόνες, αλλά δεν έχουν λεζάντες και έτσι δεν μπορούμε να τις καταλάβουμε», παραπονιούνται οι μικροί μαθητές, καθώς ξεφυλλίζουν τα βιβλία τους. Τα παιδιά ζητούν όμως και εξωσχολικά βιβλία σε μορφή braille (ή ομιλούντα, σε κασέτες). Η βιβλιοθήκη τους στο σχολείο διαθέτει περίπου 100, αλλά στα βιβλιοπωλεία δεν υπάρχει κανένα.

Μεγάλα τα εμπόδια και στις καθημερινές μετακινήσεις τους

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην εκπαίδευση οι τυφλοί μαθητές δεν είναι το μοναδικό «τείχος». Ο Γιώργος και η Ανδριάνα, μαθητές της Δ' τάξης, διηγούνται τους μικροτραυματισμούς τους σε παιδικές χαρές που δεν ήταν προσβάσιμες σε τυφλούς. «Θέλουμε να μας δώσουν την ευκαιρία να παίξουμε κι εμείς», λένε. Διαμαρτύρονται επίσης για τα εμπόδια που συναντούν στις καθημερινές μετακινήσεις τους: για τα απροσπέλαστα πεζοδρόμια, τα λιγοστά φανάρια που έχουν ηχητικά σήματα, την έλλειψη ανακοινώσεων των στάσεων στα λεωφορεία.

Ακόμα και οι πιο απλές καθημερινές δραστηριότητες, όπως σημειώνουν, τους δημιουργούν προβλήματα. «Όταν μπαίνουμε σε ένα μαγαζί θέλουμε να ξέρουμε την τιμή των προϊόντων που πωλούνται, να καταλαβαίνουμε τι είναι. Όμως σχεδόν καμία επιγραφή δεν είναι σε γραφή Μπράιγ», τονίζει η Ανδριάνα. Ο συμμαθητής της, ο Γιώργος, συμπληρώνει ότι το ίδιο πρέπει να γίνεται με τα φάρμακα, γιατί τι «θα συμβεί αν κάποιος που ζει μόνος του βρεθεί σε ανάγκη και πάρει λάθος φάρμακο;». Μάλιστα οι μαθητές μέσα από την εφημερίδα τους ζητούν τα δικαιώματά τους, τα οποία συνήθως καταπατώνται, να προστεθούν στη διακήρυξη των δικαιωμάτων του παιδιού του ΟΗΕ.

Mαθήματα ζωής από έναν 30χρονο αθλητή

Πάνος Θεοδωρακόπουλος, εφ. Τα Νέα, 18/10/2003.

Στη σέντρα με τεχνητό πόδι!

Στα είκοσι τρία του χρόνια, έπειτα από ένα σοβαρό τροχαίο ατύχημα, ακρωτηριάστηκε στο αριστερό του πόδι. Τώρα, επτά χρόνια μετά, με τη βοήθεια τεχνητού ποδιού, όχι απλά στέκεται όρθιος, αλλά επιπλέον παίζει σε θέση αμυντικού, στην ποδοσφαιρική ομάδα του Άρη Λεπενούς, παίρνοντας μέρος στο τοπικό πρωτάθλημα της Αιτωλοακαρνανίας.

Όταν ακρωτηριάσθηκε, χρειάσθηκε να περάσει πολύς καιρός για να πάψει ο Χρήστος Καρέλλος να σκέφτεται ότι όλα γι' αυτόν είχαν τελειώσει. Πολύ πιο δύσκολα φανταζόταν και ο ίδιος τον εαυτό του να επιστρέφει στους αγαπημένους του χώρους, τα γήπεδα: εκεί που πριν από το τροχαίο περνούσε τις καλύτερες στιγμές της ζωής του.

H αρχή όμως έγινε όταν απέκτησε πρόσθετο τεχνητό πόδι από ομάδα γιατρών στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Πάτρας. «Δεν πίστευα ότι θα μπορούσα ποτέ να ξαναπαίξω ποδόσφαιρο», λέει στα «NEA» ο 30χρονος, σήμερα, Χρήστος Καρέλλος.

Φοβισμένος. Ήταν αρκετά δύσκολο να πείσει ότι μπορούσε να σταθεί στο γήπεδο, στη διάρκεια ενός κανονικού αγώνα. Στην αρχή έπαιζε για λίγα λεπτά, φοβισμένος και ο ίδιος. Σιγά-σιγά όμως κατάφερε να καθιερωθεί στη βασική ομάδα της περιοχής του, τον Άρη Λεπενούς.

«Με το πρόσθετο τμήμα στο πόδι μου ένιωθα ότι μπορούσα να στηρίζομαι αλλά και να κινούμαι με άνεση», λέει. H πρώτη του επίσημη συμμετοχή στο τοπικό πρωτάθλημα συνοδεύτηκε από παρατεταμένα χειροκροτήματα των φιλάθλων, των συμπαικτών και των αντιπάλων. «Ένιωσα τότε όπως παλιά. Μετά τον ακρωτηριασμό μου ήμουν μισός άνθρωπος. Χρειάστηκε να δώσω τον μεγάλο μου αγώνα για να ξαναμπώ στο γήπεδο. Πολύ περισσότερο για να αποτολμήσω να παίξω. Χαίρομαι που το έκανα και το κατάφερα», λέει με ικανοποίηση.

Πάθος. Όπως περιγράφει ο Χρήστος Καρέλλος, «είχα πάθος με το ποδόσφαιρο από μικρό παιδί, όταν έπαιζα στα καπνοχώραφα της περιοχής μου. Πάθος για τον αθλητισμό».

Μετά το ατύχημα, στη διάρκεια της πολύμηνης νοσηλείας του νόμιζε ότι «είχαν τελειώσει όλα, αλλά ευτυχώς είχα κουράγιο και υπομονή».

Ο καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας κ. Ηλίας Λαμπίρης - από την ομάδα του τοποθετήθηκε το τεχνητό πόδι στον 30χρονο ποδοσφαιριστή - «συχνά γίνονται τέτοιες επεμβάσεις σε περιπτώσεις ακρωτηριασμών στο γόνατο και την ποδοκνημική χώρα και εξασφαλίζονται άριστα αποτελέσματα». Ωστόσο, προσθέτει ο κ. Λαμπίρης, «χρειάζεται και η προσπάθεια και η θέληση του ασθενούς, όπως υπήρχε στην περίπτωση του νεαρού αθλητή από το Αγρίνιο».

ΣΠΟΥΔΑΖΕΙ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ

«Θέλω να βοηθήσω ανθρώπους με ανάλογα προβλήματα»

Ο Χρήστος Καρέλλος πηγαίνει πρώτος στις προπονήσεις και φεύγει τελευταίος, συμμετέχοντας παράλληλα σε κάθε αγώνα.

«Χαίρομαι που οι αντίπαλοι και οι συμπαίκτες μου με αντιμετωπίζουν επί ίσοις όροις, χωρίς ιδιαιτερότητα» λέει ο Χρήστος Καρέλλος, προσθέτοντας ότι και εκείνος δεν αποφεύγει τις σκληρές φάσεις.

Οι αγώνες της ομάδας του γίνονται σε γήπεδο με χώμα - «αγωνιζόμαστε για τη φανέλα, όπως παλιά», λέει ο αμυντικός τού Άρη Λεπενούς. H περιπέτεια με τον ακρωτηριασμό του και ο τρόπος που τον αντιμετώπισε οδήγησαν τον Χρήστο στην απόφαση να σπουδάσει φυσικοθεραπευτής. «Θα έρθω έτσι σε επαφή με ανθρώπους που έχουν ανάλογα προβλήματα με μένα. Θα βοηθήσω λοιπόν περισσότερο, αφού θα είμαι και εγώ παράδειγμα για να τους πείσω να προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημά τους. H επιστήμη είναι σύμμαχος, αλλά και ο προσωπικός αγώνας αναγκαίος», καταλήγει.

«Απορριπτέα» τα ειδικά παιδιά από τα σχολεία (Χριστίνα Δαμουλιανού, εφ. Καθημερινή, 11/10/1996)

   Αυτό είναι το μήνυμα που στέλνει η COFACE η Συνομοσπονδία Οργανώσεων για την Οικογένεια της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ύστερα από σχετική μελέτη που πραγματοποίησαν η Επιτροπή για τις Οικογένειες με Ανάπηρα Παιδιά και η Επιτροπή για την Παιδεία. Τη μελέτη χρηματοδότησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο της προώθησης του διαλόγου για τη γενικότερη ένταξη των περιθωριοποιημένων κατηγοριών του πληθυσμού.

   Είναι γεγονός ότι ένα μέρος των γονέων ειδικών παιδιών καθώς και των δασκάλων τους αναγνωρίζουν ότι η ειδική εκπαίδευση έχει πολλές θετικές πλευρές. Ωστόσο αυτό που όλοι ανεξαιρέτως επιθυμούν είναι να δουν να στήνονται περισσότερες γέφυρες ανάμεσα στα δύο αυτά συστήματα εκπαίδευσης.

   Η ένταξη των ειδικών παιδιών στη γενική εκπαίδευση σε ορισμένες χώρες όπως στην Ισπανία και την Ιταλία είναι υποχρεωτική, χωρίς να παρέχονται άλλες εναλλακτικές λύσεις. Σε άλλες χώρες πάλι, παράλληλα με το δικαίωμα της ένταξής τους στη γενική εκπαίδευση, υπάρχει και ειδική εκπαίδευση την οποία έχουν τη δυνατότητα να ακολουθήσουν.

   Το θέμα της ένταξης των ειδικών παιδιών στα σχολεία δεν αφορά μόνο τα ίδια τα παιδιά αυτά, τους γονείς και τους δασκάλους τους. Αφορά εξίσου και τα μη ειδικά παιδιά και κυρίως τους γονείς τους, οι οποίοι στο θέμα αυτό υιοθετούν μια στάση εντελώς άσχετη. Η έρευνα της COFACE είχε στόχο τους ενήλικες. Και θέλησε να καταγράψει τι γνωρίζουν και ποιες είναι οι απόψεις τους για τα παιδιά με τις ειδικές ανάγκες, πώς αντιμετωπίζουν την ένταξή τους στα μη ειδικά σχολεία.

   Τα ερωτήματα αυτά εστάλησαν στους γονείς όλων ανεξαιρέτως των παιδιών μέσω των οργανώσεων της Συνομοσπονδίας. Με βάση τις απαντήσεις τους βγήκαν τα παρακάτω συμπεράσματα και διαμορφώθηκαν οι σχετικές συστάσεις:

• Υπάρχει έλλειψη κατανόησης για τα θέματα της αναπηρίας στο ευρύτερο κοινό. Κάτι που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με εκστρατείες πληροφόρησης και μέσα από τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας.

• Η ένταξη των ειδικών παιδιών στο γενικό κορμό της εκπαίδευσης προϋποθέτει την ανάλογη προετοιμασία του ευρύτερου σχολικού περιβάλλοντος. Δηλαδή των μαθητών, των γονιών τους και των δασκάλων. Χωρίς την προετοιμασία αυτή υπάρχει σοβαρός κίνδυνος τα ειδικά αυτά παιδιά είτε να τα απορρίψουν είτε να τα αντιμετωπίσουν με αδιαφορία. Ενώ ο στόχος της ένταξής τους είναι να αξιοποιηθεί η προστιθέμενη αξία από τον καθένα να ζει κοντά σε ένα διαφορετικό άτομο.

• Είναι προφανές ότι η ένταξη των ειδικών παιδιών στα γενικά σχολεία θα μπορούσε να αποτελέσει τον προπομπό για να αντιμετωπιστεί το ευρύτερο ηθικό θέμα της αποδοχής της διαφορετικότητας των ατόμων και σε άλλους τομείς, όπως στον πολιτισμικό, τον φυλετικό, τον θρησκευτικό και στην ηλικία. Η στάση που θα υιοθετήσει ο Ευρωπαίος πολίτης στο ζήτημα αυτό θα δώσει την απάντηση στο ερώτημα που απασχολεί την Ευρωπαϊκή Ένωση, «σε τι είδους κοινωνία επιθυμούμε να ζήσουμε;»

   Το θέμα αυτό πρέπει να συζητηθεί σε όλα τα σχολεία που έχουν έστω και ένα ειδικό παιδί και σε όλα τα κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης στα οποία μπορεί να υπάρξει πρόσβαση σε άτομα με ειδικές ανάγκες.

• Ασφαλώς η ένταξη των ειδικών παιδιών απαιτεί τη διάθεση σημαντικών μέσων, έναν αριθμό ειδικών δασκάλων, υλικό και τεχνική βοήθεια που να ανταποκρίνεται στις ειδικές ανάγκες των μαθητών.

   Η έρευνα υπογραμμίζει ότι αυτό που θα πρέπει να αποφύγουν οι κυβερνήσεις είναι να βιαστούν να λάβουν πρόχειρες αποφάσεις ή να καταρτίσουν προγράμματα για τα οποία στην πράξη δε θα μπορέσουν να ανταποκριθούν. Βασική προϋπόθεση της ένταξης είναι αφενός να διατίθενται επαρκή μέσα, αφετέρου να έχει κατανοηθεί πλήρως ότι το κόστος της ένταξης είναι μεγαλύτερο από το κόστος της ειδικής εκπαίδευσης.

   Ωστόσο, τα αποτελέσματα της κάθε προσπάθειας για την κοινωνική ένταξη των ατόμων αυτών είναι κάτι περισσότερο από ικανοποιητικά. Αυτή είναι τουλάχιστον η εμπειρία του Εθνικού Οργανισμού Προνοίας (ΕΟΠ) από μια μικρής κλίμακας επιχείρηση που έγινε στη Βόρεια Ελλάδα πριν από λίγα χρόνια με ένα πρόγραμμα ένταξης νέων ατόμων 15 έως 25 ετών που παρουσίαζαν μικρή πνευματική καθυστέρηση. Τα αποτελέσματα, όπως καταγράφηκαν από την κοινωνιολόγο Εύη Χατζηβαρνάβα αναφέρουν τα εξής:

   Στο επίπεδο της εκπαίδευσης τα άτομα αυτά ανέπτυξαν ικανότητες που τους επιτρέπουν την ένταξή τους στην αγορά εργασίας. Στον τομέα της κοινωνικοποίησης αυτό που επιτεύχθηκε ήταν ότι απομακρύνθηκαν από το υπερπροστατευτικό οικογενειακό περιβάλλον, έκαναν φίλους, εργάσθηκαν ομαδικά, ανέπτυξαν δεξιότητες και συμπεριφέρονται σχεδόν σαν όλα τα άτομα της ίδιας ηλικίας. Το αποτέλεσμα ήταν να αναπτύξουν την αυτοεκτίμησή τους, την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και ένα αίσθημα ότι είναι χρήσιμα στο περιβάλλον.

   Οι γονείς είχαν λιγότερο άγχος και ανησυχία, πήραν θάρρος και απέκτησαν καλύτερη επικοινωνία με τα παιδιά τους. Επιπλέον ο κοινωνικός περίγυρος ευαισθητοποιήθηκε για τη φροντίδα που το κοινωνικό σύνολο οφείλει στα άτομα με ειδικές ανάγκες.

Επεισόδιο κατά υφυπουργού για σταθμό του AIDS (Εφ. Τα Νέα, 9/10/1998)

   Σε μια κρίση φοβίας και ρατσισμού, οι κάτοικοι ισχυρίζονταν πως η λειτουργία του κέντρου ως χώρου όχι απλώς ενημέρωσης αλλά και φιλοξενίας των ασθενών με AIDS ελλοχεύει σοβαρούς κινδύνους για τους ίδιους και τα παιδιά τους, ενώ, με τη συμπαράσταση και του δημάρχου της περιοχής κ. Αλέξανδρου Σταματουλάκη, εξέφραζαν τις αντιρρήσεις τους για τη λειτουργία με το επιχείρημα ότι ο χώρος είναι ακατάλληλος λόγω της πυκνής δόμησης της περιοχής.

   Στο πλευρό των διαμαρτυρομένων κατοίκων τάχθηκε όχι μόνο ο δήμαρχος Αμπελοκήπων, αλλά και ο νομάρχης Θεσσαλονίκης κ. Κώστας Παπαδόπουλος, που αμφότεροι δήλωσαν δημόσια ότι αγνοούσαν τον σκοπό λειτουργίας του κέντρου και ότι παραβρέθηκαν στα εγκαίνια ύστερα από πρόσκληση του υπουργείου που μιλούσε για «σταθμό ενημέρωσης» και όχι φιλοξενίας ασθενών και φορέων του AIDS. Ο νομάρχης μάλιστα κάλεσε δημόσια τον υφυπουργό Υγείας να παγώσει τη λειτουργία του κέντρου έως ότου επιλεγεί άλλος χώρος για τη μεταφορά του.

   Η πρόταση δεν έγινε δεκτή από τον κ. Κοτσώνη, ο οποίος, εν μέσω κραυγών διαμαρτυρίας και απειλών από τους κατοίκους για παρεμπόδιση της λειτουργίας του κέντρου (ακόμα και κατάληψη του κτιρίου), αποχώρησε από την τελετή των εγκαινίων φανερά ενοχλημένος.

   Λίγη ώρα νωρίτερα, μιλώντας στη διάρκεια της τελετής εγκαινίων του Σταθμού Ενημέρωσης Πολιτών και Υπηρεσιών Ψυχικής και Κοινωνικής Στήριξης, όπως είναι ο τίτλος του κέντρου που δημιουργήθηκε από το Κέντρο Ειδικών Λοιμώξεων του υπουργείου Υγείας, ο κ. Κοτσώνης προσπάθησε να καθησυχάσει τους κατοίκους τονίζοντας πως παρόμοια κέντρα λειτουργούν και σε άλλες περιοχές, και τους διαβεβαίωσε πως στον χώρο δεν θα ασκείται καμιάς μορφής ιατροφαρμακευτική αγωγή παρά μόνο φιλοξενία και ψυχολογική στήριξη σε ασθενείς από την επαρχία στη διάρκεια της παραμονής τους στη Θεσσαλονίκη για τη θεραπεία τους σε ειδικευμένα κέντρα. Ο κ. Κοτσώνης μάλιστα δεσμεύθηκε στην ομιλία του να μεταφερθεί το κέντρο στην περίπτωση που, ύστερα από τρεις μήνες λειτουργίας του, διαπιστωθεί ότι δημιουργεί προβλήματα στην υγεία των κατοίκων.

   Σε δηλώσεις του κατά την αποχώρησή του και εν μέσω κραυγών αποδοκιμασίας των κατοίκων, ο κ. Κοτσώνης τόνισε ότι το κέντρο θα λειτουργήσει κανονικά και απέδωσε τη στάση του νομάρχη και του δημάρχου Αμπελοκήπων στην… πίεση της προεκλογικής περιόδου.

Πολίτες... ενός κατώτερου θεού (Μάνος Χαραλαμπάκης, εφ. Τα Νέα, 27/8/2003)

   Προβλήματα κοινωνικού αποκλεισμού αντιμετωπίζει το 42,5% των ατόμων με προβλήματα υγείας ή με αναπηρία, όπως δείχνουν τα αποτελέσματα της έρευνας. Αιτίες του αποκλεισμού, όπως δηλώνουν οι ίδιοι, είναι κυρίως τα ανεπαρκή επιδόματα, οι ανεπαρκείς κοινωνικές υπηρεσίες που τους προσφέρονται αλλά και η ανεργία και ο κοινωνικός στιγματισμός που υφίστανται. Από την έρευνα προκύπτει επίσης ότι οι μισοί απ' όσους ρωτήθηκαν (50,2%) αντιμετωπίζουν εργασιακά προβλήματα. Πρόκειται δηλαδή για περιορισμούς που υφίστανται τόσο στο είδος, στην ποσότητα και ποιότητα της εργασίας τους όσο και στη δυνατότητα μετακίνησής τους προς αυτήν. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, μόλις το 3,5% είναι οι εργαζόμενοι που δουλεύουν σε επιχείρηση που επιδοτείται για να τους εντάξει στο δυναμικό της.

   Ελάχιστες είναι και οι περιπτώσεις όπου προσφέρονται διευκολύνσεις και βοήθεια σε εργαζόμενους με προβλήματα υγείας ή με αναπηρία, παρ' όλο που είναι απαραίτητες. Μόλις στο 9% των εργαζομένων με πρόβλημα υγείας ή αναπηρία παρέχεται βοήθεια στον ιδιωτικό τομέα, ενώ λίγο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό (12%) στον δημόσιο.

   «Τα συμπεράσματα δεν με ξενίζουν. Ανεξάρτητα από τα ποσοστά που προκύπτουν, η έρευνα δείχνει σαφώς την πραγματική κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα όσον αφορά τα άτομα με προβλήματα υγείας και αναπηρίες» τονίζει ο πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες κ. Ιωάννης Βαρδακαστάνης.

   Για τον πρόεδρο της Εθνικής Ομοσπονδίας Κινητικά Αναπήρων κ. Σπύρο Σταυριανόπουλο, η κατάσταση είναι «ακόμα πιο ζοφερή απ' αυτή που προκύπτει απ' την έρευνα. Αιτίες, η έλλειψη εκπαίδευσης, προσβασιμότητας, εργονομικών διευθετήσεων στους χώρους εργασίας αλλά και η κατάργηση των επιδομάτων για όσους τελικά βρίσκουν δουλειά».

   Η έρευνα έδειξε επίσης ότι το 18,2% του πληθυσμού της χώρας αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας ή αναπηρία. Τα πιο διαδεδομένα: καρδιά, υπέρταση, προβλήματα κάτω άκρων, αναπνευστικά.

«Υποτιμούν τις ικανότητές μας»

   H πρώτη ερώτηση που κάνω σε εταιρείες που μου έχουν αναθέσει μια δουλειά είναι αν οι χώροι τους είναι προσβάσιμοι. Έχει τύχει να χάσω και δουλειά επειδή ο χώρος ήταν απροσπέλαστος». Κύρια αιτία των περισσότερων προβλημάτων, λέει ο κ. Τσίγκανος, είναι η άγνοια των άλλων ότι τα άτομα με αναπηρίες έχουν τις ικανότητες να φέρουν εις πέρας μια εργασία.

«Βλέπουμε με τα μάτια των συμμαθητών μας»

Τα παιδιά με προβλήματα όρασης έχουν δικαίωμα στη γνώση

Αγγελική Καραγεώργου, εφ. Τα Νέα, 14/10/2009

«Στο μάθημα των Καλλιτεχνικών όταν τα άλλα παιδιά ζωγράφιζαν, εμείς που δεν βλέπαμε πλάθαμε διάφορα πράγματα με την πλαστελίνη. Πάντα βρίσκαμε εναλλακτικές λύσεις ώστε να συμμετέχουμε ουσιαστικά».

O Βαγγέλης Αυγουλάς είναι απόφοιτος του 35ου Δημοτικού Σχολείου Πειραιά, τελειόφοιτος της Νομικής Σχολής Αθηνών, εκλεγμένο μέλος της Διεθνούς οργάνωσης για νέους με προβλήματα όρασης (VΙΕWS), καθώς και μέλος της Επιτροπής Νεολαίας του Πανελληνίου Συνδέσμου Τυφλών. «Πηγαίνοντας σε ένα σχολείο σαν το 35ο, έμαθα να κυνηγάω τους στόχους μου και να κάνω την τύφλωση εφαλτήριο για την υπόλοιπη ζωή μου», λέει ο 22χρονος και θυμάται έναν συμμαθητή του στο δημοτικό, με προβλήματα όρασης ο οποίος έφυγε από την Κρήτη όπου ζούσε μόνιμα και ήρθε να ζήσει στην Αθήνα ώστε να φοιτήσει στο συγκεκριμένο σχολείο και να αποκτήσει τη στοιχειώδη εκπαίδευση. Μετά γύρισε πίσω.

«Στόχος μας είναι τα παιδιά που έχουν προβλήματα όρασης να συμμετέχουν σε όλες τις εκδηλώσεις και δραστηριότητες του σχολείου. Ως προτεραιότητα έχουμε να τονώσουμε το συναίσθημά τους, να μην αισθάνονται μειονεκτικά για το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν και να κοινωνικοποιηθούν άμεσα», αναφέρει ο κ. Αλέξης Γκλίνος, δάσκαλος Ειδικής Αγωγής στο 35ο Δημοτικό Πειραιά που εδώ και 20 χρόνια διδάσκει σε τμήματα ένταξης- συνεκπαίδευσης τυφλών.

Σε περίπτωση που κάποιο παιδί δυσκολευτεί, ο κ. Γκλίνος βρίσκεται μέσα στην αίθουσα μαζί με τον δάσκαλο της τάξης και είναι δίπλα του για να το βοηθήσει. «Σε ό,τι αφορά το διδακτικό κομμάτι προσπαθούμε να μην υπάρχει απώλεια γνώσεων λόγω των γρήγορων ρυθμών. Για οτιδήποτε χρειαστεί ή δεν καταλαβαίνει ένα παιδί, είμαι εκεί να το βοηθήσω» λέει χαρακτηριστικά.

Η παρουσία ενός δασκάλου Ειδικής Αγωγής έχει καταλυτική σημασία για τα παιδιά με προβλήματα όρασης. «Αν δεν είχα την εμπειρία από το συγκεκριμένο σχολείο, δεν ξέρω αν θα κατάφερνα όλα όσα έχω κάνει μέχρι τώρα» λέει ο Βαγγέλης Αυγουλάς και τονίζει ότι πηγαίνοντας στο γυμνάσιο, ήξερε πλέον πώς να κερδίσει τον σεβασμό των άλλων, πώς να είναι ενεργό μέλος της τάξης και της κοινωνίας. «Όπως και τα άλλα παιδιά χωρίς όραση, έτσι κι εγώ, δεν θέλουμε να μας χαρίζουν ποτέ κάτι λόγω αυτού του γεγονότος. Όλα θέλουμε να κερδίζονται με την αξία μας και μέσα από την προσπάθειά μας».

Στο πρώτο θρανίο

Ανάμεσα στους μαθητές της ΣΤ΄ τάξης βρίσκεται ένα κορίτσι με πρόβλημα όρασης, η Διονυσία. Καθισμένη στο πρώτο θρανίο της τάξης, παρέα με μια φίλη της και τη σιγουριά ότι ο δάσκαλος Ειδικής Αγωγής θα είναι κοντά της για ό,τι χρειαστεί, δείχνει να απολαμβάνει το μάθημα και να αισθάνεται το ίδιο άνετα με τους βλέποντες συμμαθητές της. Μόλις χτυπήσει το κουδούνι βγαίνει χαμογελαστή στο προαύλιο και παίζει μαζί τους. «Τα παιδιά έχουν έμφυτο το στοιχείο της επικοινωνίας, οι μεγάλοι έχουν το πρόβλημα. Υπάρχει σεβασμός μεταξύ τους, αλληλοβοηθούνται, ανταλλάσσουν απόψεις και συμμετέχουν ισάξια σε όλες τις δραστηριότητες», λέει ο κ. Γκλίνος.

Κάθε χρόνο την 15η Οκτωβρίου, την Παγκόσμια Ημέρα Λευκού Μπαστουνιού, το 35ο Δημοτικό Πειραιά οργανώνει εκδήλωση προς τιμήν των παιδιών με προβλήματα όρασης. «Είναι μία ανοιχτή εκδήλωση στην Πλατεία Κοραή από τις 9 το πρωί μέχρι τις 12 το μεσημέρι- θα γίνει αύριο. Συμμετέχουν όλα τα παιδιά του σχολείου μας καθώς και άλλα δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια απ΄ όλη την Αττική. Θέλουμε με αυτό τον τρόπο να δείξουμε σε όλο τον κόσμο πώς λειτουργούν τα παιδιά, πώς γράφουν, πώς διαβάζουν και πώς συμμετέχουν ενεργά σε όλες τις δραστηριότητες», επισημαίνει ο δάσκαλος Ειδικής Αγωγής.

Στο 35ο Δημοτικό Σχολείο Πειραιά υπάρχει ειδικός δάσκαλος για τα παιδιά με προβλήματα όρασης

Ελλείψεις σε εξοπλισμό

«ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ είναι το συγκεκριμένο πρόγραμμα να απλωθεί σε όλα τα σχολεία της χώρας και όχι μόνο στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Η κατάσταση στην περιφέρεια είναι ακόμα πιο δύσκολη», αναφέρει ο κ. Γκλίνος και επισημαίνει ότι μόνο το 35ο Δημοτικό Πειραιά και το 3ο Μοσχάτου παρέχουν τη δυνατότητα της γνώσης σε παιδιά με προβλήματα όρασης.

Ανάλογη άποψη έχει και ο φοιτητής Βαγγέλης Αυγουλάς. «Σε αντίθεση με το σχολείο μου, όπου οι μαθητές έχουν εξειδικευμένους εκπαιδευτικούς, γραφομηχανές, εκτυπωτή Βraille κ.λπ., η κατάσταση στο Γυμνάσιο αλλάζει τελείως», λέει και συμπληρώνει ότι στο πανεπιστήμιο οι ελλείψεις σε τεχνολογικό εξοπλισμό είναι τεράστιες.

Γ'. Βιβλιογραφία

...