ΕπιπλέονΕπιπλέον

Α'. Σχεδιάγραμμα, Β'. Κείμενα, Γ'. Βιβλιογραφία

Θέμα: Επάγγελμα

Συναφή θέματα:

Α'. Σχεδιάγραμμα

✍Θέμα: Κάθε άνθρωπος στη ζωή του πρέπει να ασκεί ένα επάγγελμα, να έχει μια εργασία. «Εἴ τις οὐ θέλει ἐργάζεσθαι μηδὲ ἐσθιέτω»*, διαπιστώνει ο Απόστολος Παύλος. Με ποια κριτήρια θα επέλεγες το μελλοντικό σου επάγγελμα; Πόσο νομίζεις ότι το σχολείο βοηθά στην επιλογή αυτή και κατά πόσο πιστεύεις ότι δίνει τα απαραίτητα εφόδια για την αρτιότερη τέλεσή του. (*Προς Θεσσαλονικείς, Β’, γ’ 10)

Πρόλογος

Κυρίως Θέμα

Ε1. Κριτήρια επιλογής επαγγέλματος

Ε2. Επαγγελματικός προσανατολισμός στο σχολείο

Ορισμός

§§ E3

Το σχο­λι­κό εκ­παι­δευ­τι­κό σύ­στη­μα, ό­πως λει­τουρ­γεί στην Ελ­λά­δα σή­με­ρα, ε­κτός του ό­τι δε βο­η­θά τους μα­θη­τές να δι­α­λέ­ξουν το κα­τάλ­λη­λο γι’ αυ­τούς ε­πάγ­γελ­μα, τους α­φή­νει τε­λεί­ως α­βο­ή­θη­τουςκαι ως προς τα ε­φό­δι­α ή τις κα­τευ­θύν­σεις που θα έ­πρε­πε να τους πα­ρέ­χει για την αρ­τι­ό­τε­ρη τέ­λε­ση ε­νός κά­ποιου ε­παγ­γέλ­μα­τος.

Σε θεωρητική βάση βοηθά τους μαθητές να ενταχθούν στην κοινωνία, να αποκτήσουν τρόπους συμπεριφοράς, να αναπτύξουν και να διαμορφώσουν το χαρακτήρα και την προσωπικότητά τους. Σε θεωρητικό επίπεδο πάντα αναπτύσσει και καλλιεργεί τις νοητικές τους δεξιότητες, εμπλουτίζει τον ψυχικό τους κόσμο, επιτείνει τις σωματικές τους ικανότητες. Γενικά δηλαδή παιδαγωγεί τον νέο άνθρωπο και τον εντάσσει ομαλά στην κοινωνία των μεγάλων.

Πρακτικά βέβαια, όλα τα παραπάνω, που αναπτύξαμε σε θεωρητικό επίπεδο, τορπιλίζονται και εν τέλει εξανεμίζονται στο σημερινό νοσηρό εκπαιδευτικό σύστημα. Το μόνο που καταφέρνει είναι να κοιμίσει τους μαθητές του και να καταπνίξει κάθε έννοια κριτικής σκέψης και νοητικής ανάτασης, ασκώντας τους στην παπαγαλία και στο αναμάσημα ανόητων «πρότυπων» απόψεων, καταπνίγοντας κάθε έννοια έρευνας, σύνθεσης και παρουσίασης πρωτότυπων εργασιών σε κάθε τομέα του επιστητού.

Για εξειδίκευση φυσικά που απαιτούν όλα τα μοντέρνα επαγγέλματα ούτε λόγος να γίνεται, αφού το σχολικό σύστημα δεν είναι ικανό ούτε γενικού χαρακτήρα εφόδια να παράσχει στους μαθητές του. Έτσι οι νέοι αφήνονται στη μοίρα τους να αναζητήσουν αλλού τα εφόδια που απαιτούνται για την επιτέλεση του επαγγέλματος που θα επιλέξουν, που -για τους λόγους που αναφέραμε- τις περισσότερες φορές είναι άλλο απ’ αυτό που ταιριάζει στο χαρακτήρα και τις απαιτήσεις τους. Καταλήγουν λοιπόν στην ιδιωτική παραπαιδεία, σε εξωτερικές αναζητήσεις ή σε άλλες σπασμωδικότερες κινήσεις, όταν δεν παραιτούνται και δεν το ρίχνουν στην παρανομία, στον αλκοολισμό ή στα ναρκωτικά.

Ε3. Εφόδια από το σχολείο αναφορικά στην τέλεση του επαγγέλματος

Επίλογος

 

✍Θέμα: «Ο άνθρωπος μπαίνει στο επάγγελμα όπως σε μια σφαίρα από την οποία δεν πρόκειται πια να βγει, όσο μακρά ζωή κι αν ζήσει· και το επάγγελμα μπαίνει μέσα στον άνθρωπο, τον κυριεύει, κι αυτή η υπόταξη διαρκεί όσο περίπου και η ζωή του. Το επάγγελμα σχηματίζει τον άνθρωπο, τον φτιάχνει». (Ε. Παπανούτσος)

  1. Να αναφέρετε τους λόγους για τους οποίους η εκλογή του επαγγέλματος έχει βαρύνουσα σημασία για τον άνθρωπο.
  2. Να καθορίσετε τους παράγοντες που επηρεάζουν την εκλογή του επαγγέλματος και
  3. να εντοπίσετε τις προϋποθέσεις που πρέπει να λάβει υπόψη του ο άνθρωπος, για να επιλέξει το επάγγελμα που του ταιριάζει. [Ετέθη στις Πανελλήνιες Εξετάσεις στη Γ’ τάξη του Τεχνικού Λυκείου το 1997]

Ε1. Λόγοι βαρύνουσας σημασίας

Ε2. Παράγοντες εκλογής επαγγέλματος

Ε?. Προϋποθέσεις ελεύθερης εκλογής επαγγέλματος

Επιπτώσεις ελεύθερης εκλογής επαγγέλματος

Παραδοσιακά επαγγέλματα που χάθηκαν

Ενέργειες και επιλογές επαγγελματιών, προκειμένου να έχουν εργασιακή προοπτική

 

Β'. Κείμενα

Κριτήρια Επιλογής Επαγγέλματος

Αγνή Βίκη, Ευστράτιος Παπάνης, http://my.aegean.gr

Η επιλογή επαγγέλματος είναι ένα γεγονός ιδιαίτερης σημασίας και προϋποθέτει την έγκαιρη και υπεύθυνη προετοιμασία για τη λήψη τελικής απόφασης. Αυτή δεν περιορίζεται χρονικά σε μια ορισμένη περίοδο της ζωής και συγκεκριμένα στην εφηβεία όπως, συνήθως, νομίζεται. Αντίθετα, αποτελεί την κατάληξη μιας ολόκληρης σειράς σταδιακών αποφάσεων, που λαμβάνονται σε διάφορες περιόδους της ζωής του ατόμου τόσο πριν όσο και μετά την εφηβεία.

Από διάφορες έρευνες διαπιστώθηκε ότι οι επαγγελματικές προτιμήσεις και οι στάσεις των νέων στα διάφορα επαγγέλματα αρχίζουν να διαμορφώνονται ήδη από την παιδική ηλικία, κατά την οποία ο ρόλος της οικογένειας πρώτα και του σχολείου αργότερα, είναι πολύ σημαντικός. Επαγγελματικές προτιμήσεις και ενδιαφέροντα παρουσιάζονται από την προσχολική ηλικία. Τα ενδιαφέροντα αυτά όμως δεν παρουσιάζουν σταθερότητα. Διαπιστώνεται, γρήγορη μετάπτωση από το ένα επάγγελμα στο άλλο. Κατά τη σχολική ηλικία τα επαγγελματικά σχέδια είναι φιλόδοξα και εξωπραγματικά. Υπαγορεύονται περισσότερο από το συναίσθημα και τις εντυπώσεις του και λιγότερο από τη λογική εξέταση των επαγγελματικών δραστηριοτήτων.

Στην ηλικία των 13-15 ετών ο μαθητής βρίσκεται για πρώτη φορά στο στάδιο ενός ουσιαστικού προβληματισμού. Επιζητά την πληροφόρηση για τα διάφορα επαγγέλματα, για τις δεξιότητες που απαιτούνται κλπ. Όμως, σπάνια στο στάδιο αυτό οι μαθητές ενδιαφέρονται για λεπτομερείς και σε βάθος πληροφορίες. Με την πρόοδο της ηλικίας η επαγγελματική κατεύθυνση, με κριτήριο τα ενδιαφέροντα, αποκρυσταλλώνονται. Στην συνειδητοποίηση των ενδιαφερόντων παίζουν ρόλο οι επιδόσεις στο σχολείο αλλά και οι ιδιαίτερες ασχολίες (αθλητικές, καλλιτεχνικές κ.λπ.). Προς το τέλος της εφηβείας ο μαθητής καλείται να καταλήξει οριστικά σε μια επιλογή. Παραμένει συχνά σταθερός στην απόφασή του αυτή και αρχίζει να προετοιμάζεται για το επάγγελμα που διάλεξε.

Διαπιστώθηκε ότι οι μαθητές σκέφτονται να ακολουθήσουν επαγγέλματα επιστημονικά, που προσδίδουν κύρος ή που ανήκουν στο δημόσιο τομέα (π.χ. απλά στρατιωτικά-αστυνομικά). Σε έρευνα ( Βίκη, Παπάνης) με πανελλήνιο δείγμα 2500 μαθητών η συμφωνία πρώτης σκέψης για κάποιο επάγγελμα και τελικής απόφασης επαγγέλματος ανέρχεται στο 36%. Τα δημοφιλέστερα επαγγέλματα τόσο στις πρώτες σκέψεις των μαθητών όσο και στις μετέπειτα προτιμήσεις τους παραμένουν τα Ανώτερα Εκπαιδευτικά, τα Επιστημονικά Ιατρικά και τα Απλά Στρατιωτικά-Αστυνομικά. Στην περίπτωση του τελικού επαγγέλματος, τα Ανώτερα Εκπαιδευτικά και τα Απλά Στρατιωτικά-Αστυνομικά παραμένουν στις πρώτες προτιμήσεις, αλλά αυξάνονται αισθητά τα ποσοστά των επαγγελμάτων Μηχανογράφησης & Πληροφόρησης και Ανώτερων Οικονομικών (3η και 4η επιλογή αντίστοιχα), ενώ ελαττώνεται κατά το ήμισυ το ποσοστό των Επιστημονικών Ιατρικών επαγγελμάτων.

Το φύλο αποτελεί παράγοντα διαφοροποίησης τόσο των επιθυμιών όσο και των τελικών επιλογών των μαθητών. Σύμφωνα και με την άποψη της Gilligan, η διαφοροποίηση αυτή έχει σχέση με τις εμπειρίες των φύλων.

Η σχολική επίδοση των μαθητών, το επάγγελμα του πατέρα αλλά και το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο της οικογένειας αποτελούν παράγοντες-κριτήρια επιλογής επαγγελμάτων (χαμηλό κοινωνικό επίπεδο οδηγεί σε αντίστοιχη επιλογή επαγγέλματος, και υψηλό επίπεδο σε επιλογή ανταγωνιστικών επαγγελμάτων).

Τέλος, ποσοστό 14% των μαθητών επιθυμεί «επιστημονικά» επαγγέλματα αλλά τελικά επιλέγει τα «απλά». Οι μαθητές της κατηγορίας αυτής έχουν χαμηλή επίδοση, χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο και προέρχονται περισσότερο από αγροτικές περιοχές.

Για τα κριτήρια επιλογής επαγγέλματος

Κώστας Κιουπκιόλης, Ιδεολογικές Προσεγγίσεις, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 1994, τόμος Α'

Κατά μεγάλο μέρος η ευτυχία του ανθρώπου -όση υπάρχει στη ζωή αυτή- εξαρτάται από την επιτυχημένη εκλογή του επαγγέλματος. Το επάγγελμα θα τον φέρει σε επικοινωνία με τους συνανθρώπους, θα του προσφέρει την καταξίωση και αναγνώρισή του. Πράγματι στη ζωή του νέου ανθρώπου η εκλογή του επαγγέλματος είναι μέγα πρόβλημα, που καλείται να λύσει. Γίνεται μάλιστα δυσκολότερη γιατί βρίσκεται ο καθένας ουσιαστικά μπροστά σ’ ένα δίλημμα. Ν’ ακολουθήσει κανείς την κλίση του, το «είναι» του ή τη ζήτηση που έχουν κατά καιρούς διάφορα επαγγέλματα, την κοινωνική αναγκαιότητα και επομένως την απορροφητικότητα που θα έχουν; Οι δύο αυτοί παράγοντες επηρεάζουν μοιραία την εκλογή του επαγγέλματος.

Πρώτα η κλίση, η έφεση που αισθάνεται ο καθένας για ένα επάγγελμα. Και δεύτερο η ζήτηση στην αγορά εργασίας, η δυνατότητα απορροφητικότητας ενός επαγγέλματος. Να εκλέξει δηλαδή ο νέος άνθρωπος ένα επάγγελμα ανάλογα με τη ζήτηση, τις ανάγκες της κοινωνίας στην οποία ζει και έτσι να λύσει εύκολα το οικονομικό το πρόβλημα ή ν’ αδιαφορήσει γι’ αυτό και ανεξάρτητα από τη ζήτηση ή όχι ενός επαγγέλματος ν’ ακολουθήσει την κλίση του, ν’ αδιαφορήσει για τις οικονομικές επιπτώσεις. Αυτό είναι ασφαλώς δίλημμα μεγάλο. Τι βαρύνει όμως περισσότερο, προς ποιο μέρος κλίνει η πλάστιγγα;

Όταν δεν υπάρχει εναρμόνιση ανάμεσα στο επάγγελμα και την κλίση, τότε τη θέση της όποιας ευτυχίας στη ζωή, την παίρνει η δυστυχία. Η ψυχολογική διάσταση, ο χωρισμός του Είναι του ανθρώπου -άλλα τα ενδιαφέροντα και άλλη η εργασία του- η διάσταση επομένως ανάμεσα στην εσωτερική του αναζήτηση και την εξωτερική πίεση του επαγγέλματος, γίνεται φορτίο δυσβάστακτο και η εργασία τυραννία ή κάτι έξω από το Είναι του, αλλοτρίωση. Επομένως το μέλλον χωρίς νόημα και η ζωή αποτυχημένη.

Με άλλα λόγια η εργασία που γίνεται με τη βία ή την ψυχολογική καταπίεση είναι πνιγηρό, αβάσταχτο φορτίο. Γιατί τίποτε δεν είναι τόσο τρομερό, όσο το να κάνει κανείς κάθε μέρα, από το πρωί ως το βράδυ κάτι που εναντιώνεται μέσα του, όχι απλώς που δεν τον γεμίζει, αλλά τον απωθεί. Μια τέτοια εργασία, ένα τέτοιο επάγγελμα, γίνεται πηγή απογοητεύσεων, εκνευρισμού, μειονεξίας, νευρώσεων που οδηγούν και φτάνουν στις πιο βαριές διαταραχές του οργανισμού και της ψυχής. Ο άνθρωπος που ακολουθεί ένα επαγγελματικό δρόμο μη ανταποκρινόμενο στις ικανότητες, δυνατότητες και κλίσεις του, χάνει το ενδιαφέρον της ζωής, την ίδια του τη ζωτικότητα. Αισθάνεται τον εαυτό του έρημο, αηδιασμένο. Καταλαμβάνεται από βαθιά πίκρα.

Αυτή ακριβώς τη βαθιά πικρία του τη διαχέει στους γύρω του, προϊσταμένους, υφισταμένους, την οικογένειά του. Τα αποτελέσματα είναι οδυνηρά όχι μόνο για το ίδιο αυτό άτομο, αλλά και το σύνολο. Γίνεται μειωμένης παραγωγικότητας άνθρωπος και δημιουργεί προβλήματα στους άλλους. Άρα, θεωρητικά και πρακτικά πρέπει ν’ αγνοήσει τον παράγοντα ζήτηση ή απορροφητικότητα ενός επαγγέλματος. Όταν τα άτομα που δεν ακολούθησαν την κλίση τους, αλλά συμμορφώθηκαν στην εξωτερική αναγκαιότητα είναι πολλά, προκαλείται ισχυρός κλονισμός στην οικονομία και ευημερία του κοινωνικού συνόλου. Βέβαια, ο λόγος για κοινωνίες υγιείς και όχι μαζικοποιημένες, όπου ο παράγοντας άνθρωπος ελάχιστα λαμβάνεται υπόψη.

Αντίθετα, η επιτυχημένη εκλογή ενός επαγγέλματος καθιστά και το άτομο ευτυχισμένο, παραγωγικό, δραστήριο και το σύνολο ωφελείται, όταν αποτελείται από άτομα δυναμικά, δραστήρια, δημιουργικά, ευτυχισμένα. Επομένως, ο παράγοντας ο καθοριστικός στην εκλογή του επαγγέλματος δεν είναι οι ανάγκες της οικονομίας, αλλά η κλίση του κάθε ανθρώπου.

Αλλά, όπως ήδη αναφέραμε, η εκλογή του επαγγέλματος δεν είναι ζήτημα που αφορά μόνο το άτομο και την οικογένειά του. Η επίδρασή της απλώνεται αρνητικά ή θετικά σ’ ολόκληρη την κοινωνία, στο πεπρωμένο ενός λαού.
Απ’ αυτήν εξαρτάται η σταθερότητα και ευημερία της πολιτείας. Όταν δηλαδή υπάρχει επιτυχημένη εκλογή επαγγέλματος, τότε οι κατάλληλοι άνθρωποι βρίσκονται στην κατάλληλη θέση. Η λειτουργία της πολιτείας είναι αρκετά παραγωγική. Όσο ακατάλληλοι άνθρωποι καταλαμβάνουν τις διάφορες διοικητικές θέσεις και τους παραγωγικούς τομείς, τόσο πιο αδύνατη, ασταθής είναι η πολιτεία, πιο φτωχός και καταπιεσμένος ο λαός.

Αντίθετα η σωστή και πλούσια επαγγελματική διαφοροποίηση των ατόμων και η ταιριαστή εκλογή του επαγγέλματος εξασφαλίζει στην κοινωνία σταθερότητα. Πρώτα πρώτα, γιατί αποκλείει την επαγγελματική μαζικοποίηση και προφυλάσσει από κάθε είδους δημαγωγική εκμετάλλευση και επαγγελματική δυσαρέσκεια. Αλλά αυτές είναι ακριβώς οι αιτίες που προκαλούν τις εξτρεμιστικές τάσεις, τις ανατροπές και την κοινωνική αποσύνθεση και περιθωριοποίηση.

Γεγονός, λοιπόν, είναι ότι η θετική ή αρνητική εκλογή του επαγγέλματος επηρεάζει σοβαρά την οικονομική και πολιτική ζωή μιας χώρας εσωτερικά και εξωτερικά. Γι’ αυτό η κοινωνική σταθερότητα εξασφαλίζεται μόνο όταν τα άτομα ασκούν επαγγέλματα που τους ταιριάζουν, άρα και προσοδοφόρα. Αισθάνονται ικανοποιημένα οικονομικά και ψυχολογικά. Έχουν υλική ευημερία που απορρέει από το επιτυχημένο τους επάγγελμα και ψυχική ευφορία και χαρά. Είναι τα ηθικότερα και τα πιο υγιή κύτταρα μιας κοινωνίας.

Μάθε παιδί μου (τα σωστά) γράμματα...

Αντώνης Ρενιέρης, εφ. Τα Νέα, 4/12/2000

Μαραγκοί και ξυλουργοί γενικώς, σιδεράδες, καλουπατζήδες, μπογιατζήδες, αλουμινοκατασκευαστές, σοβατζήδες, οδηγοί και χειριστές μηχανημάτων διάνοιξης σηράγγων, αλλά και μηχανικοί εργοδηγοί, βοηθοί εργοταξιαρχών, μηχανικοί ασφαλείας εργοταξίων, μηχανολόγοι μηχανημάτων, μηχανικοί τεχνικών εργαστηρίων διασφάλισης ποιότητας των έργων. Όχι, δεν πρόκειται για καταγραφή επαγγελμάτων. Είναι μερικές από τις ειδικότητες εργαζομένων και επιστημόνων που σπανίζουν στη χώρα μας και που ‑σύμφωνα με ομολογία του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ κ. Κ. Λαλιώτη που επικαλέστηκε σχετική τεκμηριωμένη μελέτη του Ινστιτούτου Οικονομίας των Κατασκευών (ΙΟΚ)‑ θα πρέπει να εισάγουμε από άλλες χώρες προκειμένου να καταφέρουμε να κατασκευάσουμε τα έργα που προβλέπονται από το Γ' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης και για τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004!

Να λοιπόν που στην Ελλάδα, με το ποσοστό της ανεργίας να αγγίζει το 12%, ψάχνουμε ανθρώπους για να δουλέψουν και δεν βρίσκουμε. Και να που στην Ελλάδα, όπου οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις καθώς και οι μεταρρυθμίσεις των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων γίνονται με συχνότητα μία κάθε χρόνο, ακόμη δεν καταφέραμε να παράγουν τα σχολεία και τα πανεπιστήμια τους επιστήμονες και τους τεχνικούς που χρειαζόμαστε. Το άκουγα (και το έγραφα) εδώ και πολλά χρόνια από τις εκάστοτε διοικήσεις του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (του οποίου μέλη είναι οι διπλωματούχοι μηχανικοί) ότι η ανώτατη τεχνική παιδεία βαδίζει σε λάθος δρόμο, παρά τις μεταρρυθμίσεις, γιατί παράγει όχι τις ειδικότητες που έχει ανάγκη η ανάπτυξη της χώρας και ο εθνικός σχεδιασμός έργων και υποδομών, αλλά τις ίδιες ειδικότητες που γεμίζουν τις λίστες των ανέργων, και το νόμιζα συνδικαλιστική υπερβολή.

Να όμως που ήρθε ο καιρός να γίνουν τα δύσκολα έργα, η υλοποίηση των οποίων απαιτεί τη χρήση νέων τεχνολογιών και νέων τρόπων μελέτης, οργάνωσης και εργασίας, απαιτεί δηλαδή να δουλέψουν οι νέες ειδικότητες επιστημόνων και τεχνικών και η χώρα βρίσκεται γυμνή. Έτσι θα προσφύγουμε και πάλι στην ανάθεση σε ξένους, όχι μόνο για να χρηματοδοτήσουν τα έργα αλλά και να κάνουν τις αναγκαίες μελέτες καθώς και να τα κατασκευάσουν. Και καλά με τις ειδικότητες των τεχνιτών που μας λείπουν. Την σήμερον ημέραν όλοι θέλουν να γίνουν επιστήμονες και λίγοι γονείς καταδέχονται να αφήσουν τα παιδιά τους να γίνουν π.χ. σοβατζήδες ή αλουμινοκατασκευαστές. Αν και εδώ θα έπρεπε να υπάρχει η κατάλληλη ενημέρωση καθώς και οι αντίστοιχες σχολές μαθητείας και το κράτος να φροντίζει για τον σωστό επαγγελματικό προσανατολισμό πολλών νέων, που ναι μεν θέλουν αλλά δεν ξέρουν πώς να διαλέξουν ένα επάγγελμα που θα τους εξασφαλίσει και δουλειά. Φαίνεται όμως πως οι αρμόδιοι επαναπαύθηκαν από τη λύση που δίνουν οι αλλοδαποί τεχνίτες και... ξέχασαν τα υπόλοιπα.

Αντιθέτως, με την ανώτατη τεχνική παιδεία τα πράγματα είναι περισσότερο σοβαρά: ξοδεύονται πολλά δισεκατομμύρια κάθε χρόνο στα ελληνικά πολυτεχνεία και πολυτεχνικές σχολές για την παραγωγή αρχιτεκτόνων, πολιτικών μηχανικών και άλλων «κλασικών» ειδικοτήτων, οι οποίοι έχουν πολύ μεγάλες πιθανότητες να πάνε κατευθείαν στην ανεργία, λόγω του μεγάλου αριθμού τους που είναι δυσανάλογος με τις ανάγκες της χώρας. Στην ουσία οι φορολογούμενοι πληρώνουν για τις σπουδές υποψήφιων ανέργων ή ‑στην καλύτερη περίπτωση‑ ανθρώπων που θα ασχοληθούν με άλλο αντικείμενο από αυτό το οποίο σπούδασαν. Και από πάνω θα ξαναπληρώσουν για να έλθουν από το εξωτερικό οι επιστήμονες με τις ειδικότητες εκείνες που χρειάζεται η χώρα για να κάνει τα έργα! Όπως πληρώνουν και όσους καθόρισαν τη μορφή της παιδείας στη χώρα μας, χωρίς να ξέρουν ή να λάβουν υπόψη τους το είδος της ανάπτυξης που επιδιώκεται, τις πραγματικές ανάγκες σε επιστημονικό και τεχνικό δυναμικό, χωρίς να συνδέουν τις ανάγκες της αγοράς με εκπαιδευτικά προγράμματα, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις, την ανθρώπινη πρόοδο γενικά.

Εντάξει, οι Αλβανοί και άλλοι οικονομικοί μετανάστες θα καλύψουν τις ελλείψεις μας σε καλουπατζήδες, ξυλουργούς ή σοβατζήδες και σιδεράδες. Και καλά να εισάγουμε και μερικές σπάνιες ειδικότητες τεχνικών και επιστημόνων που σπούδασαν σε εξειδικευμένα ξένα πανεπιστήμια ή τεχνολογικά ινστιτούτα, σε χώρες περισσότερο αναπτυγμένες από τη δική μας. Αλλά να εισάγουμε και εργοδηγούς ή μηχανικούς‑βοηθούς εργοταξιαρχών και μηχανικούς ασφαλείας, μάλλον αποτελεί όνειδος για την εκπαιδευτική πολιτική της χώρας...

Ερωτήσεις

Α’: Να γράψετε στο τετράδιό σας περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (80-100 λέξεις). (25)

Β’1: Ποιο το ύφος του αρθρογράφου στην τελευταία παράγραφο; (10)

Β’2: Αντιλαμβάνομαι, ντροπή, απαραίτητος, ανεπάρκεια: Με ποιες λέξεις του κειμένου είναι συνώνυμες; (5)

Β’3: «Οι Αλβανοί και άλλοι οικονομικοί μετανάστες θα καλύψουν τις ελλείψεις μας σε καλουπατζήδες, ξυλουργούς ή σοβατζήδες και σιδεράδες»: Να τρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και να εξηγήσετε γιατί ο αρθογράφος επέλεξε τη δική του εκδοχή. (10)

Γ’: Σε ένα κείμενο 500 περίπου λέξεων που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα της πόλης σας να ανάπτυξε τις αιτίες που οδηγούν τους νέους στην ανεργία καθώς και τις συνέπειές της τόσο για το άτομο όσο και για την κοινωνία.  (50)

Eλλάς, χώρα υπαλλήλων και υπηρεσιών

Mαρία Δεληθανάση, εφ. Καθημερινή, 23/1/2005

Mεγάλες αλλαγές στον «χάρτη» των επαγγελμάτων – Στις πρώτες θέσεις οι απασχολούμενοι με το εμπόριο

Κοινωνία των υπηρεσιών και των δεκάδων χιλιάδων υπαλλήλων και «προϊσταμένων» και «διευθυντών» είναι η Eλλάδα. Κοινωνία της οικοδομής και των δομικών έργων. Κοινωνία θνήσκουσα στον πρωτογενή (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, δασοκομία) και δευτερογενή τομέα (μεταποιητική βιομηχανία). Aλλά ανθούσα σε μη παραγωγικούς τομείς, όπως οι εκμισθώσεις και οι κάθε είδους χρηματοοικονομικές δραστηριότητες. Στις νέες τεχνολογίες, που υπηρετούν όλους τους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, δεν εμφανίζουμε τον απαιτούμενο ρυθμό ανάπτυξης. Oσο για την πληροφορική, τον άλλο σημαντικό τομέα σήμερα, οι προσδοκίες του παρελθόντος έχουν διαψευσθεί. Oι νέοι, που κατά εκατοντάδες εισέρρευσαν τη δεκαετία του 1990 σε σχολές ΙΕΚ, ΤΕΙ ή ΑΕΙ, δεν έχουν εξασφαλισμένη την επαγγελματική τους επιβίωση. Oι χαμηλού ή μεσαίου γνωστικού επιπέδου δεν βρίσκουν δουλειά, και για τους υψηλού επιπέδου δεν υπάρχουν καν θέσεις στην ελληνική αγορά...

Mε τι απασχολούνται σήμερα οι Eλληνες; Tι δουλειά κάνουν; Oσο κι αν μοιάζει περίεργο είναι κατά κύριο λόγο πωλητές, και, βεβαίως, ιδιοκτήτες και «προϊστάμενοι» μικρών εμπορικών επιχειρήσεων. Είναι υπάλληλοι γραφείου (οι μισοί απ' αυτούς, δακτυλογράφοι). Πάρα πολλοί Eλληνες ασκούν το επάγγελμα του οδηγού κάθε κατηγορίας (μέσων μαζικών μεταφοράς, φορτηγών, ταξί κ.λπ.), ενώ πολυπληθείς για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, αν και μειωμένοι στο ένα τρίτο την τελευταία δεκαετία, είναι οι αγρότες. Είναι καθηγητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σερβιτόροι, ιδιοκτήτες μικρών εστιατορίων, ιδιοκτήτες ή προϊστάμενοι μικρών ξενοδοχείων, κτίστες. Γιατροί, δάσκαλοι, λογιστές...

Σταθερό το Δημόσιο

Σταθεροί σε αριθμό παραμένουν, εδώ και δεκαετίες, οι δημόσιοι υπάλληλοι. Ενας στους έξι εργαζόμενους αυτής της χώρας φέρει αυτόν τον τίτλο - η δημόσια διοίκηση παραμένει ένας ιδιόρρυθμος φορέας «κοινωνικής πρόνοιας», ένα «γήπεδο» ψηφοθηρικού ανταγωνισμού.

Σε άνοδο είναι οι τεχνολόγοι, αν και όχι όσο θα έπρεπε. Eπίσης είναι οι νοσοκόμοι, οι ασχολούμενοι με τα χρηματοπιστωτικά και τις αγοραπωλησίες, οι λογιστές και οι υπάλληλοι λογιστηρίου. Εχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των οικιακών βοηθών και των καθαριστών, που είναι κυρίως μετανάστες. Yπό εξαφάνιση είναι επαγγέλματα όπως του καπνοκαλλιεργητή, του γαζωτή ή του κόπτη (αφού ο κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας κατακρημνίζεται), του γουναρά, του υποδηματοποιού... Oσο για τους βοσκούς, όσοι λίγοι έχουν απομείνει είναι πλέον μόνο αλλοδαποί.

4,3 εκατ. απασχολούμενοι

Σχετικά με τις αλλαγές που έχουν επέλθει στα επαγγέλματα των Eλλήνων, την τελευταία δεκαετία (β΄ τρίμηνο 1993/ β΄ τρίμηνο 2004) ο προϊστάμενος τμήματος Ερευνας Εργατικού Δυναμικού της Γ.Γ. της ΕΣΥΕ κ. Γ. Κοτσυφάκης λέει: «Ο αριθμός των απασχολουμένων, που σήμερα ανέρχεται σε 4,33 εκατομμύρια, παρουσιάζει μια αύξηση της τάξης του 16,5% σε σχέση με το 1993. Αυτή η αύξηση για τους μεν άνδρες είναι 11% για τις δε γυναίκες είναι 27,5%. Παρά ταύτα οι γυναίκες αποτελούν το 38% του συνόλου των απασχολουμένων.

Σε ό,τι αφορά τις αυξομειώσεις στα επιμέρους επαγγέλματα, αυτές είναι εντυπωσιακές: Οι απασχολούμενοι στον αγροτικό τομέα παρουσιάζουν μείωση της τάξης του 32%, δηλ. ο ένας στους τρεις απασχολούμενους του 1993 έχει χαθεί (έχει πάρει σύνταξη, έχει αλλάξει δουλειά, έχει μείνει άνεργος κ.λπ.). Τα επαγγέλματα του τομέα της βιομηχανίας παρουσιάζουν κι αυτά συρρίκνωση με εντυπωσιακότερη εκείνη του τομέα της υφαντουργίας και της ένδυσης, που παρουσιάζει μείωση της τάξης του 55%.

Οι τεχνίτες στον κατασκευαστικό τομέα δείχνουν να έχουν αυξηθεί κατά 26% στο β΄ τρίμηνο του 2004, αλλά πρόκειται για προολυμπιακή περίοδο.

Ο τομέας των υπηρεσιών παρουσιάζει τεράστιες αυξήσεις, με μεγαλύτερη (110%) εκείνη της κατηγορίας που περιλαμβάνει τους εξειδικευμένους πωλητές, τους χρηματιστές, τους μεσίτες και όσους ασχολούνται γενικά με την εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων. Η αύξηση αυτή είναι της τάξης του 65% για τους άνδρες και του 184% (σχεδόν τριπλάσιες) για τις γυναίκες. Επίσης, οι υπάλληλοι εξυπηρέτησης πελατών παρουσιάζουν αύξηση η οποία ανέρχεται σε 65%. Και εδώ η αύξηση είναι 24% για τους άνδρες και 104% για τις γυναίκες».

«Αν εξετάσουμε», σημειώνει, «την εξέλιξη των απασχολουμένων σε σχέση με τη θέση τους στο επάγγελμα από το 1993 έως το 2004, παρατηρούμε ότι ο αριθμός των αυτοαπασχολουμένων παρουσιάζει μια ελάχιστη αύξηση 1,6%. Αντιθέτως, οι μισθωτοί παρουσιάζουν μεγάλη άνοδο (38,5%). Ανέρχονται σε 2,745 εκατομμύρια και καταγράφουν μια νέα τάση στην εργασία. Οι βοηθοί στην οικογενειακή επιχείρηση έχουν μειωθεί κατά 39% και ο αριθμός τους είναι μόλις 275.000. Η μείωση αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στις γυναίκες ηλικίας 45 ετών και άνω, οι οποίες ήταν βοηθοί στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις και σταμάτησαν να εργάζονται, αφενός λόγω της συρρίκνωσης του τομέα και αφετέρου λόγω της αντικατάστασής τους από οικονομικούς μετανάστες».

Mορφωτικό επίπεδο

Οπως ακόμη προκύπτει από τα στοιχεία των απογραφών 2001-1991 και από τα στοιχεία της απασχόλησης εργατικού δυναμικού 1993-2004, το γενικό μορφωτικό επίπεδο των Eλλήνων απασχολούμενων έχει ανέλθει συγκριτικά με ό,τι ίσχυε πριν από μια δεκαετία, εξακολουθεί μολαταύτα να μην είναι ικανοποιητικό: Το 41,7% παραμένει χαμηλού επιπέδου εκπαίδευσης, το 30,4% μέτριου και μόλις ένας στους τρεις εργαζομένους (28%) έχει υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης.

Oι διαφορές με την E.E.

Συγκριτικά με τους Ευρωπαίους εταίρους μας έχουμε πολλαπλάσιους γεωργούς, κτηνοτρόφους, δασοκόμους, αλιείς, υποπολλαπλάσιους τεχνολόγους και τεχνικούς και πολύ περισσότερους στρατιωτικούς...

Tο 86,42% των αγροτών μας δεν έχει καμία ή διαθέτει στοιχειώδη εκπαίδευση. Το 12,63% έχει μέση και μόλις το 0,9% ανώτατη εκπαίδευση. Oταν, για παράδειγμα, μόνο το 21,6% και το 40% αντίστοιχα των Γερμανών και Γάλλων αγροτών έχουν στοιχειώδη εκπαίδευση. Aνώτατη έχει το 16,7 των Γερμανών και το 6,8 των Γάλλων αγροτών. Σε ό,τι αφορά τον κλάδο των τεχνολόγων και των τεχνικών παρουσιάζεται μεγάλη διάσταση μεταξύ των Ελλήνων απασχολουμένων (7,86%) και των Ευρωπαίων εταίρων (15,17%). Το ευχάριστο σε αυτήν την κατηγορία επαγγελματιών, που γνώρισε την τελευταία δεκαετία σχετική αύξηση στη χώρα μας, είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία είναι δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι απασχολούμενοι πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε αυτόν τον κλάδο αποτελούν το 0,12% στη Γαλλία, το 2,7% στην Ελλάδα, το 3% στη Μ. Βρετανία και το 8,7% στη Γερμανία.

Άλλο όνειρο και άλλο... επάγγελμα

Aπόστολος Λακασάς, εφ. Καθημερινή, 14/8/2003

Bαρόμετρο στην επιλογή σπουδών η κοινωνική και οικονομική κατάσταση της οικογένειας

 

Tέσσερις στους δέκα νέους προσανατολίζονται τελικά σε άλλο επάγγελμα από αυτό που ονειρεύονται να ακολουθήσουν. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 1.163 μαθητές της B' και Γ' Eνιαίου Λυκείου –δηλαδή, μαθητές που βρίσκονται στην κρίσιμη ηλικία για την επιλογή των καθοριστικών για το μέλλον τους σπουδών– το 37,6% απάντησε ότι το επάγγελμα που θα ήθελαν να κάνουν δεν έχει σχέση με το αντικείμενο που θα σπουδάσουν.
 

Tαυτόχρονα, τα παιδιά με πατέρα χαμηλού ή μέσου μορφωτικού επιπέδου επιλέγουν πρωτίστως την ασφάλεια των στρατιωτικών επαγγελμάτων και του δημοσίου τομέα. Aντίθετα, τα παιδιά με πατέρα με υψηλό μορφωτικό επίπεδο προσανατολίζονται περισσότερο προς τα ελεύθερα επαγγέλματα, όπως του γιατρού, δικηγόρου, αρχιτέκτονα, επιχειρηματία κ.ά. Παρατηρείται, δηλαδή, ότι την επιλογή του επαγγέλματος από τους νέους επηρεάζει σαφώς και η κοινωνικοοικονομική κατάσταση της οικογένειάς τους. Aποτέλεσμα είναι να διαιωνίζονται οι κοινωνικές ανισότητες, έστω και σε αμβλυμένο βαθμό στη σύγχρονη εποχή σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες.

αιτίες

Πιο συγκεκριμένα, το 14,2% των μαθητών που δεν επέλεξαν το επάγγελμα που θα ήθελαν, αιτιολόγησαν την απόφασή τους στις μέτριες επιδόσεις τους στα μαθήματα που οδηγούν στις αντίστοιχες σχολές. Eπίσης, το 8% θεώρησε ότι στο επάγγελμα που θα ήθελε υπάρχει υψηλή ανεργία γι’ αυτό και το αποφεύγει, το 7,1% επέκρινε την αλλαγή του συστήματος εισαγωγής στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, το 2% αιτιολόγησε την απόφασή του στην απουσία σχετικών σχολών στην Eλλάδα, ενώ το 1,4% εκτίμησε ότι δεν έχει τις απαιτούμενες ικανότητες για να κάνει το επάγγελμα που θα επιθυμούσε. Ένα αξιοσημείωτο ποσοστό μαθητών –το 3,8%– απάντησε ότι δεν επέλεξε το επάγγελμα που ήθελε εξαιτίας της αντίδρασης των γονιών τους...
 

H έρευνα

φορείς της έρευνας

Kαι στην απάντηση αυτή αποτυπώνεται «η επίδραση της οικογένειας στις επαγγελματικές επιλογές των εφήβων», όπως είναι ο τίτλος της έρευνας, που δημοσιεύεται στο τελευταίο τεύχος της τριμηνιαίας επιστημονικής επιθεώρησης «Tο βήμα των κοινωνικών επιστημών». H έρευνα πραγματοποιήθηκε σε μαθητές του νομού Mαγνησίας από την αναπληρώτρια καθηγήτρια του Παιδαγωγικού Tμήματος Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Δόμνα Kακανά, τη λέκτορα του Παιδαγωγικού Tμήματος Δημοτικής Eκπαίδευσης του ίδιου πανεπιστημίου κ. Παναγιώτα Mεταλλίδου και τον λέκτορα του Παιδαγωγικού Tμήματος Δημοτικής εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Iωάννη Kαμαριανό.

ευρήματα

Όπως αναφέρεται στην έρευνα, «η οικογένεια αποτελεί μία σημαντική πηγή επιδράσεων στη διαμόρφωση των επαγγελματικών επιλογών των νέων». Eιδικότερα, προκύπτει ότι οι νέοι των οποίων ο πατέρας ανήκει στην ομάδα χαμηλού μορφωτικού επιπέδου επιλέγουν σε μικρότερο βαθμό τα ελεύθερα επαγγέλματα (42,17% τα κορίτσια, 29,01% ) σε σχέση με τους νέους με πατέρα μέσου (50,94% τα κορίτσια, 42,34% τα αγόρια) ή υψηλού μορφωτικού επιπέδου, η πλειονότητα των οποίων κατευθύνεται στα ελεύθερα επαγγέλματα (53,67% τα κορίτσια, 56,38% τα αγόρια). Aντίθετα, τα κορίτσια με πατέρα χαμηλού μορφωτικού επιπέδου επιδιώκει την ασφάλεια του δημοσίου τομέα (εκπαίδευση, υπουργεία, υπηρεσίες κ.λπ.) και τα αγόρια την επαγγελματική σιγουριά του στρατιωτικού επαγγέλματος. (456)

Γ'. Βιβλιογραφία