Α’. Σχεδιάγραμμα, Β’. Κείμενα, Γ’. Βιβλιογραφία

Θέμα: Τηλεόραση

Α) Σχεδιάγραμμα

✍Θέμα: Η τηλεόραση έχει εισβάλει σε μεγάλο βαθμό στη ζωή μας και έχει γίνει αναπόσπαστο όσο και απαραίτητο τμήμα της καθημερινότητάς μας. Πέρα απ’ όσα καλά μάς προσφέρει όμως, οι αρνητικές της επιπτώσεις γίνονται καθημερινά όλο και πιο ορατές.

Πρόλογος

• Ετυμολόγηση
• ιστορική αναδρομή
• σχόλιο στο εισβάλει
• αιτίες πρωτοκαθεδρίας TV εν συγκρίσει με τ’ άλλα Μ.Μ.Ε.

Κυρίως Θέμα

Ε1. Προσφορές Τηλεόραση

• ενημέρωση
• πληροφόρηση
• διασκέδαση, ψυχαγωγία
• μόρφωση, παροχή γνώσεων
• προβολή προτύπων (σωστών)
• επικοινωνία, ✂μοναξιά
• διάλογος
• στήριξη δημοκρατίας
• έλεγχος εξουσίας
• …

Ε2. Αρνητικές επιπτώσεις Τηλεόρασης

• παραπληροφόρηση, μέσο προπαγάνδας
• κινδυνολογία, τρομοκρατία, πανικός
• προβολή αλλότριων προτύπων, ανόητων ιδανικών
• προβολή υποκουλτούρας
• εκμετάλλευση ανθρώπινου πόνου
• αποπροσανατολισμός απ’ το καίριο
• αλλοτρίωση
• παθητικοποίηση του δέκτη, μαζοποίηση
• καταναλωτισμός
• όξυνση φανατισμού
• παραβίαση ιδιωτικής ζωής
• όλα για το θέαμα show
• ✂δημιουργικής εκμετάλλευσης ελεύθερου χρόνου
• επιβολή έντονου ρυθμού ζωής (λόγω του δικού της έντονου ρυθμού!)
• ✂επικοινωνίας πομπού-δέκτη (✂αμφίδρομης επικοινωνίας)
• ✂επαφής-επικοινωνίας κοινωνικής→αποξένωση (παραμύθια παππού σε συνέχειες, εκκλησιασμός από τηλεοράσεως, έρωτας από μικρές αγγελίες ή computer, συναυλίες media live κι όχι in the flesh...)
• ομοιόμορφος τρόπος παρουσίασης→ισοπέδωση
• συμβολή στην αδιαφορία (ισοπεδωτική προσέγγιση θεμάτων)
• Ελλάδα= (μόνο η) Αθήνα (!)
• …

Επίλογος

•Στάση Δέκτη

• σωστή διαμόρφωση χαρακτήρα, προσωπικότητας→κριτική επεξεργασία μηνυμάτων
• διαρκής πνευματική εγρήγορση
• διασταύρωση πληροφοριών (διαλεκτική αντιμετώπιση μηνυμάτων)
• εκλεκτικότητα επιλογών, turn off
• φιλοσόφηση αναγκών, τήρηση του μέτρου
• στιγματισμός κακώς κειμένων, διαμαρτυρία
• ...

Β) Κείμενα

Διαθέσιμη η εφαρμογή της ΕΡΤ στις WebOS 3.0 και 3.5 Smart TV πλατφόρμες της LG

http://www.techgear.gr, 25/5/2017⇗

Η LG ανακοινώνει την προσθήκη της εφαρμογής της ΕΡΤ στις LG webOS πλατφόρμες (LG WebOS 3.0 και WebOS 3.5) που διαθέτουν οι προηγμένες Smart τηλεοράσεις της LG. Η εφαρμογή της ΕΡΤ έρχεται να συμπληρώσει την παρουσία της Δημόσιας Τηλεόρασης, στις νέες “έξυπνες” πολυμεσικές πλατφόρμες και να διαθέσει άμεσα το ραδιοτηλεοπτικό της υλικό.

(…) Η εφαρμογή της ΕΡΤ προσφέρει πρόσβαση σε υλικό από διάφορες κατηγορίες, σε πραγματικό χρόνο ή αρχεία, από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο της ΕΡΤ.

Ανάμεσα στις κατηγορίες βίντεο που προσφέρει η εφαρμογή είναι αθλητικά, πολιτισμός, δελτία ειδήσεων, ενημέρωση, ΑΜΕΑ περιεχόμενο, παιδικές σειρές, ξένες σειρές, κα. Στο βασικό μενού υπάρχει το μενού Τηλεόραση, όπου ο χρήστης μπορεί να παρακολουθήσει τα τέσσερα κανάλια της ΕΡΤ (ΕΡΤ1, ΕΡΤ2, ΕΡΤ3 και ERtWorld) σε πραγματικό χρόνο (Live streaming) και ένα πέμπτο κανάλι το Ertplay το οποίο θα παρέχει δικό του περιεχόμενο ποικίλης ύλης. Στο μενού Ραδιόφωνο, στο οποίο φιλοξενούνται και τα 27 ραδιόφωνα της ΕΡΤ από όλη την Ελλάδα, ο χρήστης μπορεί να ακούσει σε πραγματικό χρόνο όλα τα ραδιόφωνα της ΕΡΤ. Επίσης, από το μενού της εφαρμογής μπορεί να έχει πρόσβαση στο αρχείο στο οποίο φιλοξενούνται τα αρχειακά αφιερώματα της ΕΡΤ, καθώς και στο πρόγραμμα όλων των τηλεοπτικών καναλιών.

Όλα τα μενού διατίθενται και στην Αγγλική γλώσσα με ξεχωριστό κουμπί, ενώ σε όλα εμφανίζεται συνεχής ενημέρωση με ειδήσεις στο κάτω μέρος της οθόνης σε crawl από το site της ΕΡΤ. Οι υπηρεσίες διατίθενται δωρεάν σε όλους χωρίς γεωγραφικούς και χρονικούς περιορισμούς.

Συγκεκριμένα, η πλατφόρμα LG webOS 3.0 προσφέρει εξαιρετική εμπειρία χρήσης επιτρέποντας στους χρήστες να περιηγούνται εύκολα και γρήγορα στις λειτουργίες της τηλεόρασης, με αναβαθμισμένες επιλογές και διευρυμένο περιεχόμενο. Οι τέσσερις ‘έξυπνες’ λειτουργίες, τo ‘Magic Zoom’ για τη μεγέθυνση αντικειμένων και γραμμάτων, το ‘Magic Mobile Connection’, για εύκολη σύνδεση του κινητού με την LG SMART τηλεόραση, το τηλεχειριστήριο ‘Magic Remote’ και το ‘Magic sound tuning’ το οποίο προσαρμόζει τον κατάλληλο ήχο ανάλογα με τις συνθήκες του χώρου που βρίσκεται η τηλεόραση, αλλάζουν τα δεδομένα στην εμπειρία της οικιακής ψυχαγωγίας.

Τέλος, η νέα LG webOS 3.5 είναι εξοπλισμένη με βελτιώσεις για ευκολότερο έλεγχο και ταχύτερη πρόσβαση όταν χρησιμοποιούν το αναβαθμισμένο Magic Remote και τη νέα λειτουργία Magic Link. Το νέο κουμπί Magic Link παρέχει μια συντόμευση για την εύρεση του αγαπημένου περιεχομένου του χρήστη και την πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τους ηθοποιούς και τους χαρακτήρες στην οθόνη. Επίσης, με την ενισχυμένη λειτουργία Magic Zoom, οι θεατές μπορούν να διευρύνουν και να τονίσουν οποιοδήποτε μέρος της οθόνης θέλουν να δουν από κοντά. Η σύνδεση της τηλεόρασης με ένα κινητό τηλέφωνο ή έναν υπολογιστή μέσω ενός καλωδίου USB τους επιτρέπει να απολαύσουν VR 360 μοιρών περιεχόμενο. Χρησιμοποιώντας το Magic Remote, οι θεατές μπορούν να μετακινήσουν τη σκηνή που παρακολουθούν σε οποιαδήποτε κατεύθυνση, να τη μεγεθύνουν ή να την κάνουν σμίκρυνση χρησιμοποιώντας το scroll wheel για να δουν περισσότερες ή λιγότερες λεπτομέρειες.

Δεν προκαλεί μυωπία η κοντινή «σχέση» με τις οθόνες

Εφημερίδα Το Βήμα, 3/4/2015

Η πολύωρη παρακολούθηση τηλεόρασης ή χρήσης υπολογιστή δεν οδηγεί στην πάθηση

Η κοντινή παρακολούθηση τηλεόρασης δεν προκαλεί όπως φαίνεται μυωπία

Παρά την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι το πολύ διάβασμα ή η συχνή παρακολούθηση τηλεόρασης (ή άλλης οθόνης όπως του υπολογιστή) από κοντινή απόσταση οδηγεί σε μυωπία, επιστήμονες στις ΗΠΑ, που έκαναν μια πολυετή μελέτη, δεν διαπίστωσαν κάτι τέτοιο.

Τα ευρήματα

Η μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου του Οχάιο, με επικεφαλής την καθηγήτρια Κάρλα Ζάντνικ, που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «JAMA Ophthalmology», πραγματοποιήθηκε για πάνω από 20 χρόνια σε 4.500 παιδιά και νέους.Η μελέτη δεν βρήκε κάποια σχέση ανάμεσα στην εκδήλωση και στον βαθμό μυωπίας και στον χρόνο που αφιερώνει ένα παιδί για να διαβάσει ή να σταθεί μπροστά από μια οθόνη (υπολογιστή, τηλεόρασης κ.α.).

Η Κάρλα Ζάντνικ δήλωσε ότι, όπως προκύπτει από την έρευνα, η κοντινή εργασία, παρακολούθηση οθόνης ή άλλη δραστηριότητα δεν φαίνεται να αποτελεί αιτία μυωπίας ή παράγοντα κινδύνου γι’ αυτήν, κάτι που οι επιστήμονες πιστεύουν εδώ και τουλάχιστον 100 χρόνια.

Οι παράγοντες

Μεταξύ 13 πιθανών παραγόντων κινδύνου για εμφάνιση μυωπίας, σύμφωνα με την μελέτη, ο κυριότερος είναι το επίπεδο του διαθλαστικού σφάλματος στα μάτια του παιδιού στην ηλικία των έξι ετών. Έτσι, μια τέτοια μέτρηση στην πρώτη Δημοτικού μπορεί να προβλέψει ποιό παιδί θα βάλει γυαλιά στις επόμενες τάξεις, σύμφωνα με τους ερευνητές.

Η μυωπία συνήθως εμφανίζεται στην παιδική ηλικία, ενώ περίπου ένας στους τρεις ενήλικους πάσχει από αυτήν, με συνέπεια να δυσκολεύεται να δει καθαρά σε μακρινές αποστάσεις. Τα άτομα με μυωπία κινδυνεύουν περισσότερο με αποκόλληση αμφιβληστροειδούς φακού και γλαύκωμα. Σύμφωνα με παλαιότερες μελέτες, τα παιδιά που παίζουν πολύ σε εξωτερικούς χώρους, έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν μυωπία, ενώ όσα έχουν και τους δύο γονείς τους με μυωπία, έχουν αυξημένη πιθανότητα να γίνουν και τα ίδια μυωπικά.

Οι τηλεοράσεις γίνονται (επικίνδυνα) έξυπνες

Λαΐνας Θοδωρής, εφ. Το Βήμα, 30/11/2013

Οι τηλεοράσεις γίνονται (επικίνδυνα) έξυπνες

Οι νέας γενιάς τηλεοράσεις που συνδυάζουν τις ιδιότητες της συμβατικής τηλεόρασης και των ηλεκτρονικών υπολογιστών μπορούν να μετατραπούν σε ένα είδος Μεγάλου Αδελφού για τους κατόχους τους

Λειτουργώντας (και) ως υπολογιστής με πρόσβαση στο Internet, η τηλεόραση αυτόματα αποκτά και τις διάφορες όχι και τόσο ευχάριστες παρενέργειες των συμβατικών υπολογιστών και της online δραστηριότητας. Ετσι οι νέες «έξυπνες» τηλεοράσεις καταγράφουν τις προτιμήσεις των κατόχων τους και τα δεδομένα αποστέλλονται στη βιομηχανία του μάρκετινγκ, η οποία φροντίζει να αποστέλλει στην κάθε συσκευή προσωποποιημένα διαφημιστικά μηνύματα. Διαφημίσεις, δηλαδή, που να ταιριάζουν στο εμπορικό και καταναλωτικό προφίλ του κατόχου της τηλεόρασης το οποίο φτιάχνεται από τις εταιρείες βάσει των τηλεοπτικών προτιμήσεών του και όχι μόνο...

Big Brother TV

Πριν από λίγες ημέρες ο Τζέισον Χάντλεϊ, ένας βρετανός σύμβουλος επιχειρήσεων σε θέματα πληροφορικής και υπολογιστών, έγινε ένα από τα πρώτα επώνυμα θύματα αυτής της εξέλιξης. Ο Χάντλεϊ παραξενεύτηκε όταν κάποια στιγμή αντιλήφθηκε ότι έβλεπε συνεχώς συγκεκριμένες διαφημίσεις κατά τη διάρκεια σχετικών με τα εν λόγω διαφημιζόμενα προϊόντα εκπομπών που έβλεπε. Ως άριστος γνώστης των υπολογιστών συνέδεσε την τηλεόρασή του με έναν φορητό υπολογιστή και κατέγραφε σε αυτόν τα δεδομένα που έστελνε στους ιντερνετικούς διακομιστές η τηλεοπτική συσκευή του.

Έκπληκτος διαπίστωσε ότι η τηλεόρασή του δεν κατέγραφε απλά τις εκπομπές που εκείνος παρακολουθούσε αλλά κατέγραφε κυριολεκτικά κάθε κουμπί που πατούσε στο τηλεκοντρόλ και στη συνέχεια έστελνε όλα τα δεδομένα στα κεντρικά γραφεία της κατασκευάστριας εταιρείας της τηλεόρασής του. Επιπλέον η τηλεόραση μετέδιδε στην εταιρεία και το περιεχόμενο του σκληρού της δίσκου στο οποίο οι κάτοχοι συνήθως αποθηκεύουν όχι μόνο τηλεοπτικές εκπομπές αλλά και διαφόρων ειδών άλλα αρχεία. Στην προκειμένη περίπτωση ο Χάντλεϊ είχε αποθηκεύσει στον σκληρό δίσκο της τηλεόρασής του ταινίες αλλά και οικογενειακά βίντεο και φωτογραφίες του. Ολα αυτά κατέληξαν στα αρχεία της κατασκευάστριας εταιρείας. Μάλιστα όλα τα δεδομένα συνέχισαν να αποστέλλονται στην εταιρεία ακόμη και όταν ο Χάντλεϊ απενεργοποίησε τη σχετική δυνατότητα της συσκευής!

Εκτός όμως από την καταγραφή των δεδομένων, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι, όπως συμβαίνει με τους υπολογιστές αλλά και κάθε άλλη συσκευή που συνδέεται με το Internet, έτσι και οι τηλεοράσεις που έχουν αυτή τη δυνατότητα ενέχουν ταυτόχρονα και τους ίδιους κινδύνους. Μπορεί, π.χ., κάποιος να αποκτήσει τον έλεγχό τους από μακριά ή η συσκευή να μολυνθεί από κάποιον ιό.

Τηλε-κατάσκοπος

Πριν από λίγο καιρό η εταιρεία ReVuln, που εδρεύει στη Μάλτα, ανακοίνωσε ότι οι τεχνικοί της λειτουργώντας ως χάκερ κατάφεραν να αποκτήσουν τον έλεγχο μιας τηλεόρασης που κυκλοφορεί στην αγορά και διαθέτει σκληρό δίσκο, μικρόφωνα και κάμερα. Σύμφωνα με τα στελέχη της εταιρείας, αν κάποιος αποκτήσει πρόσβαση σε αυτό το συγκεκριμένο μοντέλο θα μπορεί να παρακολουθεί - εν αγνοία τους φυσικά - τους κατόχους της συσκευής. Θα βλέπει και θα ακούει τι συμβαίνει στον χώρο όπου είναι εγκατεστημένη η τηλεόραση, ενώ επίσης θα μπορεί να αποκτήσει τα δεδομένα που είναι καταχωρισμένα στον σκληρό δίσκο της. Προφανώς η πλειονότητα των έξυπνων τηλεοράσεων που εμφανίζονται θα είναι... ευάλωτες και πιο εύκολα ή πιο δύσκολα θα γίνονται κτήμα κακόβουλων ατόμων.

Δολοφόνος η...τηλεόραση

Θ. Λαϊνάς, εφ. Το Βήμα, 15/6/2011

Ακόμη και δυο ώρες τηλεθέασης ημερησίως αυξάνουν τις πιθανότητες πρόωρου θανάτου

Η παρακολούθηση τηλεόρασης έχει συνδεθεί με διάφορες παθήσεις αλλά μέχρι σήμερα όλες οι σχετικές έρευνες αναφέρονταν σε πολύωρη παρακολούθηση. Μια νέα μελέτη προκαλεί ανησυχία αφού αναφέρει ότι ακόμη και η ολιγόωρη παρακολούθηση τηλεόρασης ημερησίως μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρο θάνατο. Συγκεκριμένα ερευνητές της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ υποστηρίζουν ότι ακόμη και δύο ώρες τηλεθέασης την ημέρα αυξάνουν κατά 13% τις πιθανότητες θανάτου πριν την ηλικία των 65 ετών.

Οι αιτίες και οι επιπτώσεις

Η νέα μελέτη βασίστηκε σε μετα-ανάλυση οκτώ προηγούμενων μελετών στο πλαίσιο των οποίων διερευνήθηκε η πορεία της υγείας χιλιάδων ανθρώπων σε σχέση με την παρακολούθηση τηλεόρασης. Οπως προέκυψε, η παρακολούθηση τηλεόρασης καθηλώνει τον άνθρωπο στις πολυθρόνες και στους καναπέδες, γεγονός που έχει σειρά αρνητικών επιπτώσεων. 

Οι δύο βασικότερες είναι ότι η παρακολούθηση τηλεόρασης δεν επιτρέπει σε κάποιον να κάνει σωματική άσκηση ενώ ταυτόχρονα ευνοεί και την κατανάλωση παχυντικών τροφών. Το αποτέλεσμα αυτών των συμπεριφορών είναι η αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης σοβαρών ασθενειών όπως ο διαβήτης τύπου 2 αλλά και οι καρδιοπάθειες. 

Το μήνυμα

«Η παρακολούθηση τηλεόρασης είναι η πλέον συχνή αυτοκαταστροφική συμπεριφορά στις δυτικές κοινωνίες. Το μήνυμα είναι απλό. Η δραστική μείωση της παρακολούθησης τηλεόρασης μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες εμφάνισης διαφόρων παθήσεων που οδηγούν στον θάνατο. Πρέπει να προωθείται όχι μόνο η αύξηση της σωματικής άσκησης αλλά ταυτόχρονα και η μείωση των ωρών παρακολούθησης τηλεόρασης» αναφέρουν οι ερευνητές στο άρθρο τους που δημοσιεύεται στην Επιθεώρηση της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρείας. 

Σύμφωνα με τους ερευνητές για κάθε δύο ώρες παρακολούθησης τηλεόρασης οι πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 αυξάνονται κατά 20% και οι πιθανότητες εκδήλωσης καρδιοπαθειών κατά 15%.

Η ΤV βλάπτει σοβαρά τα παιδιά

Εφημερίδα Το Βήμα, 18/10/2009

Ιδιαίτερα ανησυχητικά τα στοιχεία που προκύπτουν από νέες έρευνες σχετικά με την (όλο και πιο στενή) σχέση των ανηλίκων με τη μικρή οθόνη

Οι παρενέργειες στην υγεία, στην κοινωνικοποίηση και στη νοητική ανάπτυξη των παιδιών

ΚΑΝΟΥΝ ζάπινγκ, κάθονται ακίνητα (και, επιτέλους, ήσυχα!) στον καναπέ,περιμένοντας να δουν το αγαπημένο τους πρόγραμμα.Γνωρίζουν πολύ καλά τίτλους σειρών και τηλεοπτικά πρόσωπα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις είναι σε θέσηνα ερμηνεύσουν με περηφάνια ακόμη και τα τραγούδια των τίτλων ενώπιον γονιών ή συμμαθητών. Τα παιδιά όλων των ηλικιών σήμερα κάνουν στενή παρέα με την τηλεόραση, η οποία αποκτά πολλαπλούς ρόλους:αυτόν της νταντάς,του φίλου,του γονιού,ο οποίος είναι μονίμως απασχολημένος, του βιβλίου,που κρίνεται «βαρετό»,του παραδοσιακού παιχνιδιού, το οποίο πλέον έχει εγκαταλειφθεί. Εχει όμως και δυσάρεστα επακόλουθα αυτό το φαινόμενο...

Αν κάποιες γενιές ευτύχησαν να απολαύσουν σε σωστές δόσεις από τηλεοράσεως θέατρο σκιών, τον «Παραμυθά» Νίκο Πιλάβιο, την «Τενεκεδούπολη» της Ευγενίας Φακίνου, τις ιστορίες του «Νιλς Χόλγκερσον», τον «Κλούβιο και τη Σουβλίτσα» και τη «Λάσι», σήμερα οι επιλογές είναι περιορισμένες, αν όχι ανύπαρκτες, και σίγουρα κακής αισθητικής και περιεχομένου τις περισσότερες φορές. Ηρωες από εχθρικούς γαλαξίες, θηλυκά καρτούν που αποθεώνουν την εικόνα της γυναίκας-Μπάρμπι, τερατόμορφα όντα που φέρουν βαρύ οπλισμό και απειλούν τους πάντες... Και τα απαραίτητα μουσικά διαλείμματα (διαφημίσεις για παιδικά CD), με άθλια διασκευασμένα λαϊκά τραγούδια, όπως η «Καβουρίνα»(!), και με μικρομέγαλους τραγουδιστές («Ζουζούνια»). Πληροφοριακά, κορυφαίο στις προτιμήσεις των νεαρών τηλεθεατών είναι το συγκρότημα των «Μazoo and the Ζoo» με άσματα όπως η διάσημη στις παιδικές συνάξεις «Κατσίκα»: «Κατσίκα μοιάζεις με τη Μόνικα Μπελούτσι, μυαλό κουκούτσι, μυαλό κουκούτσι»! Ετσι, κάπως σαν να έχουν μυαλό κουκούτσι, αντιμετωπίζει η τηλεόραση τους μικρούς τηλεθεατές.

Εθισμένοι από κούνια

Όλα αυτά συμβαίνουν εν Ελλάδι και όχι μόνο, καθώς μια ενδιαφέρουσα έρευνα που δημοσιεύεται στον «Guardian» της περασμένης Τετάρτης φέρνει στο φως της δημοσιότητας ανησυχητικά στοιχεία για την παιδική τηλεθέαση. Οπως, για παράδειγμα, το γεγονός ότι στην Αυστραλία βρέφη τεσσάρων μηνών παρακολουθούν κατά μέσο όρο ημερησίως 44 λεπτά τηλεόραση, ενώ στις ΗΠΑ τα παιδιά κάτω των δύο ετών βλέπουν κατά μέσο όρο μία ως δύο ώρες ημερησίως τηλεόραση. Οσο μεγαλώνουν οι ηλικίες, αυξάνονται αναλόγως και οι ώρες τηλοψίας. Στη Βρετανία τα παιδιά βρίσκονται απέναντι από μια οθόνη τηλεοράσεως ή από ένα κομπιούτερ για περισσότερες από πέντε ώρες- λίγο λιγότερο από τους μικρούς αμερικανούς. Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι η τηλεόραση λειτουργεί καταστρεπτικά για τον εγκέφαλο και για την ανάπτυξη των παιδιών. Αμυνόμενοι οι γονείς σπεύδουν να καταθέσουν επιχειρήματα του τύπου: «Αρκετές μάχες δίνουμε κάθε μέρα με τα παιδιά μας, ας μη δώσουμε και αυτή». Ωστόσο είναι σαφές πως και οι ίδιοι είναι σε θέση να κατανοήσουν τις αρνητικές συνέπειες απλώς κοιτάζοντας τα «αποχαυνωμένα» πρόσωπα των βλασταριών τους όταν είναι μπροστά από την οθόνη.

Μπορεί πλέον, επισημαίνεται στο ίδιο άρθρο, να δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στο τι τρώνε τα παιδιά μας, αλλά καλό θα ήταν να δούμε και με τι ταΐζουμε και το μυαλό τους.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν

Οι επιστήμονες είναι κατηγορηματικοί: Η παρακολούθηση τηλεόρασης επιδρά αρνητικά στον εγκέφαλο, μειώνοντας την επιθυμία για ενεργητικό παιχνίδι και για κοινωνική επαφή με άλλα παιδιά, ενώ ταυτοχρόνως αποτελεί και τροχοπέδη για την ανάπτυξη της γλώσσας, της πλήρους κίνησης του ματιού, και μειώνει σημαντικά τον χρόνο συγκέντρωσής τους.

Κάποιες έρευνες μάλιστα αποδεικνύουν ότι τα παιδιά από 6 ως 30 μηνών που παρακολουθούν τηλεόραση εμφανίζουν επιθετικότητα και φτωχό λεξιλόγιο. Συμπέρασμα; Το να παρακολουθούν τα παιδιά κάτω των δύο ετών τηλεοπτικά προγράμματα, τονίζουν οι ερευνητές, είναι απαγορευτικό.

Στον αντίποδα διατυπώνεται ένα εύλογο ερώτημα: Εν μέσω ραγδαίας τεχνολογικής ανάπτυξης και ενίσχυσης της σχέσης μας με τις οθόνες (τηλεόραση, κομπιούτερ...) δεν είναι λογικό τα παιδιά να κάθονται από νωρίς μπροστά από ηλεκτρονικές οθόνες, έτσι ώστε να ενταχθούν πιο ομαλά και πιο γρήγορα στον μοντέρνο κόσμο; Δυστυχώς τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, καθώς δεν υπάρχουν επιστημονικές έρευνες που να αποδεικνύουν πως τα παιδιά μπορούν να εκπαιδευτούν μέσω τηλεόρασης. Ο Μάικλ Ριτς, διευθυντής κλινικής που ασχολείται με τα μίντια και τα παιδιά στο παιδιατρικό νοσοκομείο της Βοστώνης, είναι κατηγορηματικός: «Η τηλεόραση “σκοτώνει” την ικανότητα διαχωρισμού νοημάτων και θορύβου».

Επιπλέον, ειδικοί στην παιδική ανάπτυξη ανακάλυψαν τρεις παράγοντες οι οποίοι ενισχύουν την ανάπτυξη του μυαλού και είναι οι εξής: η ενώπιος ενωπίω αλληλεπίδραση με τους γονείς, η εκμάθηση της επίδρασης ή της διαχείρισης του φυσικού κόσμου και τα δημιουργικά παιχνίδια. Οπως είναι φανερό, η μικρή οθόνη δεν είναι σε θέση να προσφέρει τίποτε από τα παραπάνω. Αντιθέτως, λειτουργεί αποτρεπτικά από την ενασχόληση με κάποιο από αυτά. Το μέλλον θα δείξει πολλά για τη σχέση παιδιών και τηλεόρασης, καθώς οι επιστήμονες δεν είναι ακόμη σε θέση να γνωρίζουν τις ακριβείς επιπτώσεις της στον παιδικό εγκέφαλο και συγκεκριμένα στη γνωστική τους ανάπτυξη. Αυτό φυσικά δεν συμβαίνει εξαιτίας αδυναμίας κατανόησης των εσωτερικών διεργασιών του εγκεφάλου, αλλά λόγω των ραγδαίων και συνεχών αλλαγών και εξελίξεων στη χρήση των ηλεκτρονικών οθονών και πρωτίστως των τηλεοράσεων.

Ο δρ Δημήτρης Χριστάκης, ο οποίος συνεργάζεται με το Παιδιατρικό Ινστιτούτο Ερευνας του Σιάτλ, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι για κάθε επιπλέον ώρα που τα βρέφη από 8 ως 16 μηνών παρακολουθούν τηλεόραση γνωρίζουν έξι ως οκτώ λέξεις λιγότερες από τα παιδιά που δεν εκτίθενται στην τηλεόραση. Κάποιες άλλες έρευνες έφεραν στο φως σημαντικά αποτελέσματα, όπως για παράδειγμα το παρακάτω: αν υπάρχει ανοιχτή τηλεόραση σε κάποιον χώρο στον οποίο παίζουν μικρά παιδιά κάτω των τριών ετών, τότε είναι πολύ πιθανό η τηλεόραση να τα αποσπάσει και να μην μπορέσουν να συγκεντρωθούν στο παιχνίδι τους. Επίσης, αποδεικνύεται περίτρανα πως η τηλεόραση έχει αποτύχει πλήρως να λειτουργήσει εκπαιδευτικά, ενώ παράλληλα απομακρύνει το παιδί από τους γονείς και μελλοντικά από το διάβασμα.

Αντιδρώντας στο «χαζοκούτι»

Στην Αυστραλία, σύμφωνα με το άρθρο του «Guardian», η κυβέρνηση σχεδιάζει ήδη να θέσει κανόνες στη σχέση παιδιών και μικρής οθόνης. Στη Βρετανία πάλι δεν φαίνεται να γίνεται κάτι τέτοιο άμεσα λόγω των αμφιβολιών που υπάρχουν, καθώς προέχει η εξοικείωση των παιδιών με την τεχνολογία. Πλέον τολμηρή αναδεικνύεται η γαλλική κυβέρνηση, η οποία απαγορεύει να προβάλλονται προγράμματα για παιδιά κάτω των τριών ετών.

Πέρυσι μάλιστα προέβη στην υποχρεωτική προβολή ενός μηνύματος στην τηλεοπτική οθόνη με το εξής περιεχόμενο: «Η τηλεόραση μπορεί να καθυστερήσει τη μαθησιακή ανάπτυξη των παιδιών ακόμη και όταν πρόκειται για προγράμματα τα οποία έχουν σχεδιαστεί γι΄ αυτά».

Όσο για τα επιχειρήματα που θα χρησιμοποιήσουν οι γονείς για να αμυνθούν για άλλη μία φορά, όπως «Εγώ έβλεπα τον Μίκι Μάους και δεν έπαθα τίποτα», αποδεικνύονται τουλάχιστον αστεία. Δεν υπάρχει καμία σύγκριση τού τότε με το τώρα, καθώς όχι μόνο η συσκευή και η ακτινοβολία της έχουν αλλάξει άρδην με το πέρασμα του χρόνου, αλλά και ο τρόπος ζωής, οι ώρες που παρακολουθούμε και το περιεχόμενο των προγραμμάτων δεν έχουν καμία σχέση με το «τότε». Αλλωστε, δεν μιλάμε μόνο για καλή ή κακή τηλεόραση, αλλά και για τον καλό ή τον κακό τρόπο που τη χρησιμοποιούμε.

Από την «Τενεκεδούπολη» στον σκουπιδοτενεκέ

ΤΟ 1986 η δημόσια τηλεόραση είχε περίπου 750 ώρες παιδικό πρόγραμμα, από τις οποίες το 76% ήταν ελληνικό, με αρκετό από αυτό να αφορά την ελληνική μυθολογία και λογοτεχνία. Σήμερα πώς διαμορφώνεται το τοπίο;

Τα κανάλια (με ελάχιστες εξαιρέσεις) αφιερώνουν ακόμη και... 0% στο παιδί και στην ψυχαγωγία του. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑGΒ, το παιδικό πρόγραμμα κάθε νέα χρονιά μειώνεται. Ενδεικτικά, για τη σεζόν 2008-2009 το Μega αφιέρωσε το 0,5% του προγράμματός του, ο ΑΝΤ1 το 0,4% και ο Αlpha καθόλου. Οσο για τα υπόλοιπα κανάλια, έχουμε και λέμε: Star 17,4%, Αlter 12,2%, Σκάι 0%, ΕΤ1 11,1%, ΝΕΤ 5% και ΕΤ3 1,5%. Παρατηρούμε ότι τα ποσοστά σε Star και Αlter είναι ιδιαίτερα υψηλά. Να υπογραμμίσουμε όμως ότι το παιδικό πρόγραμμα των δύο αυτών καναλιών προβάλλει κατ΄ αποκλειστικότητα μεταγλωττισμένα κινούμενα σχέδια, αμφίβολης συχνά ποιότητας, τα οποία δεν απευθύνονται κατ΄ ανάγκην μόνο σε τρυφερές ηλικίες.

Η δημόσια τηλεόραση, από την άλλη, με κινούμενα σχέδια της Disney (τα οποία κοστίζουν ετησίως 6,5 εκατ. ευρώ!), θεωρεί ότι είναι συνεπής απέναντι στους μικρούς τηλεθεατές. Μοναδική καθημερινή παιδική εκπομπή της το «Ουράνιο τόξο» με τον Χρήστο Δημόπουλο, η οποία μετρά περίπου δέκα χρόνια στον αέρα και είναι εσωτερική παραγωγή με κόστος ανά εκπομπή 1.000 ευρώ.

Όσο για τις περυσινές υποσχέσεις της ΕΤ3 για καθιέρωση παιδικής ζώνης στα πρωινά του Σαββατοκύριακου, παραμένουν υποσχέσεις. Την ίδια στιγμή αναμένεται με ενδιαφέρον η επιστροφή του Νίκου («Παραμυθά») Πιλάβιου στο κανάλι της ψηφιακής ΕΡΤ Πρίσμα+ περίπου τον Δεκέμβριο. Μπορεί όμως ένας παραμυθάς, όσο καλή διάθεση κι αν έχει, να κάνει τη διαφορά όταν, όπως όλα δείχνουν, κανένας δεν είναι διατεθειμένος να επενδύσει σοβαρά στα παραμύθια του;

Η ΤV βλάπτει την ανάπτυξη των παιδιών

Τara Ρarker-Ρope, εφ. Τα Νέα, 27/3/2008

Οι έρευνες δείχνουν ότι η τηλεόραση στο υπνοδωμάτιο απορρυθμίζει την υγεία τους

Να ένας απλός τρόπος να κρατήσετε τα παιδιά σας υγιή: πετάξτε την τηλεόραση από το υπνοδωμάτιό τους. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι τουλάχιστον ένα στα δύο παιδιά στη Δύση έχουν τηλεόραση στο δωμάτιό τους- μπορεί όμως κάλλιστα να είναι έως και επτά στα δέκα. Η ουσία είναι πως ολοένα περισσότερες μελέτες δείχνουν πως υπάρχει ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της τηλεόρασης στο δωμάτιο και πολυάριθμων ιατρικών και εκπαιδευτικών διαταραχών.

Τα παιδιά με τηλεόραση στο δωμάτιό τους σημειώνουν χαμηλότερες βαθμολογίες στα σχολικά τεστ και έχουν περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίζουν προβλήματα ύπνου. Επιπλέον, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να είναι υπέρβαρα, ενώ είναι πιθανότερο να αρχίσουν να καπνίζουν.

Μία από τις πιο προφανείς συνέπειες είναι ότι το παιδί θα καταλήξει να βλέπει πολλή τηλεόραση και οι γονείς του είναι πιθανό να μην το γνωρίζουν. Αμερικανική μελέτη σε 80 παιδιά ηλικίας 4 έως 7 ετών έδειξε ότι μόλις μπήκε τηλεόραση στα δωμάτιά τους, η μέση διάρκεια τηλεθέασης αυξήθηκε κατά 9 ώρες -από 21 ώρες την εβδομάδα σε 30- και μάλιστα με τους περισσότερους γονείς να μην το συνειδητοποιούν καν.

Χωρίς έλεγχο

«Όταν η τηλεόραση είναι στο υπνοδωμάτιο, οι γονείς δεν ξέρουν στ΄ αλήθεια αν και τι βλέπουν τα παιδιά τους», λέει ο δρ Λέοναρντ Χ. Έπσταϊν, καθηγητής Παιδιατρικής και Κοινωνικής & Προληπτικής Ιατρικής στη Σχολή Ιατρικής & Βιοϊατρικής Επιστήμης του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, στο Μπάφαλο. «Πολύ συχνά, εξάλλου, δεν έχουν μόνο τα παιδιά τηλεόραση στα υπνοδωμάτιά τους αλλά και οι γονείς στο δικό τους».

Ο δρ Έπσταϊν με τους συνεργάτες του τοποθέτησαν συσκευές παρακολούθησης στις τηλεοράσεις που υπήρχαν στα σπίτια μιας ομάδας εθελοντών. Οι συσκευές παρακολούθησης στα μισά σπίτια ήταν προγραμματισμένες ώστε να μειώσουν τη συνολική τηλεθέαση των παιδιών κατά το ήμισυ (τα παιδιά έπρεπε να χρησιμοποιούν έναν κωδικό για να ανοίξουν οποιαδήποτε τηλεόραση του σπιτιού και ο κωδικός απενεργοποιούνταν μόλις τελείωνε ο προκαθορισμένος εβδομαδιαίος χρόνος τηλεθέασης). Επιπλέον, οι ερευνητές κατέγραφαν συστηματικά τις διατροφικές συνήθειες και άλλες παραμέτρους του τρόπου ζωής των παιδιών.

Έπειτα από δύο χρόνια παρακολούθησης, οι ερευνητές διαπίστωσαν πως ναι μεν όλα τα παιδιά πήραν βάρος καθώς μεγάλωναν, αλλά εκείνα που είχαν περιορισμένο χρόνο στη διάθεσή τους για να βλέπουν τηλεόραση παρουσίασαν μείωση του Δείκτη Μάζας Σώματός τους (ο ΔΜΣ υπολογίζεται όταν διαιρεθεί το βάρος με το τετράγωνο του ύψους και δείχνει αν έχει κανείς φυσιολογικό βάρος ή είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος).

Όπως έγραψαν οι ερευνητές σε πρόσφατο τεύχος της Επιθεώρησης «Αρχεία Παιδιατρικής & Εφηβικής Ιατρικής» (ΑΡΑΜ), η βελτίωση του ΔΜΣ των παιδιών αυτών δεν οφειλόταν στο ότι ήταν πιο δραστήρια, διότι δεν μπορούσαν να βλέπουν όση τηλεόραση ήθελαν. Αντ΄ αυτού οφειλόταν στο ότι τσιμπολογούσαν λιγότερο, με αποτέλεσμα να καταναλώνουν κατά μέσον όρο 100 θερμίδες λιγότερες την ημέρα- και είναι καλά τεκμηριωμένο πως το τσιμπολόγημα μπροστά στην τηλεόραση είναι εξαιρετικά συνηθισμένο.

Υπέρβαρα

Αντίστοιχη μελέτη του 2002, που δημοσιεύθηκε στην Επιθεώρηση «Παιδιατρική» την οποία εκδίδει η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (ΑΑΡ), έδειξε ότι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας με τηλεόραση στο δωμάτιό τους διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να γίνουν υπέρβαρα. Τον περασμένο Οκτώβριο, στην Επιθεώρηση «Οbesity» νεώτερη μελέτη έδειξε πως ο κίνδυνος αυτός πιθανώς είναι υψηλότερος για τα αγόρια.

Η μελέτη αυτή διεξήχθη σε Γάλλους εφήβους και έδειξε πως ειδικά τα αγόρια με τηλεόραση στο δωμάτιό τους ήταν πιθανότερο να έχουν μεγαλύτερη περίμετρο μέσης και υψηλότερο ποσοστό λίπους στο σώμα τους σε σύγκριση με τους συνομηλίκους τους δίχως ΤV στο υπνοδωμάτιο. Όπως ήταν αναμενόμενο, η γαλλική μελέτη έδειξε ακόμη πως αγόρια και κορίτσια με τηλεόραση στο δωμάτιό τους διάβαζαν λιγότερο απ΄ ό,τι οι συνομήλικοί τους δίχως ΤV.

Μια άλλη μελέτη, που διεξήχθη σε 700 εφήβους ηλικίας 12 έως 14 ετών, έδειξε πως όσοι είχαν τηλεόραση στο υπνοδωμάτιό τους είχαν υπερδιπλάσιες πιθανότητες να αρχίσουν να καπνίζουν και ο κίνδυνος εξακολουθούσε να υπάρχει ακόμα και όταν οι ερευνητές έλαβαν υπ΄ όψιν άλλους παράγοντες κινδύνου για έναρξη του καπνίσματος κατά την εφηβεία (λ.χ. το κάπνισμα των γονέων ή το να μην πολυασχολούνται οι γονείς με το παιδί). Στην πραγματικότητα, μεταξύ των παιδιών που είχαν δική τους ΤV κάπνιζε το 42%, ενώ μεταξύ όσων δεν είχαν το 16%.

Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι «η ΤV στο υπνοδωμάτιο έχει μεγάλο αντίκτυπο, καθώς οδηγεί σε πολλά και διαφορετικά προβλήματα», σύμφωνα με τον δρα Έπσταϊν. Ενώ, λοιπόν, πολλοί γονείς προσπαθούν να περιορίσουν τις ώρες που περνούν τα παιδιά τους μπροστά στην τηλεόραση, είναι πιθανόν να κάνουν μισή δουλειά. Γιατί τελικά δεν έχει σημασία μόνο το πόσο αλλά και το πού.

Επιπτώσεις και στη μάθηση

Η τηλεόραση στο δωμάτιο έχει δυσμενή επίδραση στις σχολικές επιδόσεις των παιδιών. Το 2005, επιστήμονες από την Καλιφόρνια δημοσίευσαν στα «Αρχεία Παιδιατρικής & Εφηβικής Ιατρικής» μελέτη στην οποία συμμετείχαν περίπου 400 παιδιά. Το 70% των παιδιών είχαν δική τους τηλεόραση και στη διάρκεια του ενός έτους της μελέτης είχαν μονίμως πολύ χαμηλότερη βαθμολογία στα σχολικά τεστ μαθηματικών, ανάγνωσης και γλωσσικής ικανότητας. Αντιθέτως, οι μαθητές που είχαν ηλεκτρονικούς υπολογιστές πετύχαιναν υψηλότερη βαθμολογία.

Το γιατί η ΤV στο υπνοδωμάτιο επιδρά τόσο πολύ στις σχολικές επιδόσεις παραμένει άγνωστο. Ενδέχεται να αποσπά την προσοχή των παιδιών όταν διαβάζουν ή εξαιτίας της να μένουν ξύπνια έως αργά με συνέπεια να νυστάζουν το πρωί στο σχολείο. Μπορεί επίσης η ύπαρξη της ΤV στο υπνοδωμάτιο να υποδηλώνει μειωμένη ενασχόληση των γονέων με το παιδί. Εκτός από τις σχολικές επιδόσεις και την υγεία, η τηλεόραση στο υπνοδωμάτιο επηρεάζει και τον ύπνο των παιδιών.

Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στην Επιθεώρηση «Παιδιατρική» έδειξε ότι τα παιδιά του νηπιαγωγείου με τηλεόραση στο δωμάτιό τους είχαν περισσότερα προβλήματα ύπνου και επειδή δεν κοιμόντουσαν πολύ καλά ήταν υποτονικά και δεν πολυαντιδρούσαν σε τυχόν αλλαγές ή σε γεγονότα που συνέβαιναν γύρω τους.

Η τηλεόραση ανοίγει την όρεξη των παιδιών

Εφημερίδα Καθημερινή, 23/2/2007

Η ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ τηλεόρασης διαταράσσει την φυσιολογική αντίδραση των παιδιών στο φαγητό. Με άλλα λόγια, τα παιδιά τρώνε περισσότερο όσο κάθονται μπροστά από την τηλεόραση είτε πεινάνε είτε όχι.

"Τα δεδομένα αυτά, σε συνδυασμό με τα στοιχεία που έχουμε από άλλες μελέτες, υποστηρίζουν τις συστάσεις να μειωθεί η παρακολούθηση τηλεόρασης και να περιορισθεί η κατανάλωση φαγητού όσο βλέπουν τηλεόραση ως μέρος ενός υγιειούς τρόπου διαβίωσης», τονίζει η γιατρός Τζενιφερ Λ. Τεμπλε του Πανεπιστημίου του Μπάφαλο στη Νέα Υόρκη.

Η Τέμπλε και η ομάδα της εξέτασαν τον τρόπο που η τηλεόραση επηρεάζει τον «εθισμό/ εγκλιματισμό (habituation) στις προτροπές για φαγητό». Ο όρος εθισμός/ εγκλιματισμός αναφέρεται στο φαινόμενο που παρατηρείται όταν ένα άτομο στο οποίο επανειλημμένα παρέχεται ένα φαγητό τελικά χάνει το ενδιαφέρον του στο συγκεκριμένο φαγητό και σταματάει να τρώει μόλις έχει χορτάσει. Όταν στο ίδιο άτομο δοθεί ένα καινούργιο φαγητό με το οποίο δεν είναι εξοικειωμένο, το άτομο θα αρχίσει να τρώει ξανά, έστω και εάν δεν πεινάει. Μη-τροφικά ερεθίσματα μπορούν επίσης να διαταράξουν τον εθισμό, αποσπώντας την προσοχή του ατόμου.

Στο πρώτο πείραμα, οι ερευνητές έβαλαν 30 παιδιά φυσιολογικού βάρους από 9 έως 12 ετών να εκτελέσουν μια πράξη σε ηλεκτρονικό υπολογιστή προκειμένου να κερδίσουν πόντους και να ανταμειφθούν με φαγητό. Μια ομάδα παιδιών συνέχισε κατά την διάρκεια του πειράματος να λαμβάνει ως ανταμοιβή το ίδιο φαγητό (χάμπουργκερ), ενώ από ένα σημείο και έπειτα η δεύτερη ομάδα άλλαξε φαγητό (τηγανητές πατάτες) ενώ μια τρίτη ομάδα συνέχισε να λαμβάνει μεν το ίδιο φαγητό όπως στην αρχή του πειράματος αλλά συγχρόνως παρακολουθούσε και τηλεόραση.

Η κύρια διαπίστωση των ερευνητών ήταν ότι, ενώ τα παιδιά που δεν παρακολουθούσαν τηλεόραση και στα οποία συνεχώς δινόταν τα χάμπουργκερ ως ανταμοιβή, τελικά έχασαν το ενδιαφέρον τους στο φαγητό, ενώ τα παιδιά στα οποία δινόταν τηγανιτές πατάτες και αυτά που ολοκληρώσανε την πράξη ενώ παρακολουθούσανε τηλεόραση ξεκινήσανε να τρώνε ξανά.

Οι ομάδες με την τηλεόραση και τις τηγανιτές πατάτες ξόδεψαν περισσότερο χρόνο πραγματοποιώντας την πράξη και κατανάλωσαν περισσότερες θερμίδες από ό,τι η ομάδα που περιορίστηκε στο ίδιο φαγητό και χωρίς τον αντιπερισπασμό της τηλεόρασης.

Στο δεύτερο πείραμα οι ερευνητές έδωσαν στα παιδιά μια ποσότητα από τα αγαπημένα τους σνακ θερμιδικής αξίας 1,000 θερμίδων και τους είπαν ότι μπορούσαν να φάνε όσο ήθελαν. Μια ομάδα παιδιών παρακολούθησε μια εκπομπή στην τηλεόραση διάρκειας 23 λεπτών, μια άλλη ομάδα παρακολούθησε μια επαναλαμβανόμενη εκπομπή ενάμιση λεπτού και τα υπόλοιπα παιδιά δεν παρακολούθησαν καθόλου τηλεόραση.

Οι ερευνητές έκαναν την υπόθεση ότι η επαναλαμβανόμενη εκπομπή δεν θα απαιτούσε την συνεχόμενη προσοχή των παιδιών. Τελικά όμως, τα παιδιά της πρώτης ομάδας κατανάλωσαν περισσότερες θερμίδες και πέρασαν περισσότερο χρόνο τρώγοντας από ό,τι όλα τα υπόλοιπα παιδιά μαζί.

Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι, με δεδομένο ότι τα παιδιά έχουν την τάση να καταναλώνουν φαγητά υψηλής θερμιδικής αξίας όταν παρακολουθούν τηλεόραση, το κολατσιό μπροστά από την τηλεόραση έχει την δυνατότητα να επηρεάσει σε βάθος το ποσό των θερμίδων που ένα παιδί καταναλώνει ακόμα και εάν ο χρόνος που περνάει τρώγοντας είναι σχετικά μικρός.

Υποστηρίζουν δε ότι περαιτέρω έρευνα χρειάζεται για να διαπιστωθεί εάν η επίδραση της τηλεόρασης στο φαινόμενο του εθισμού/ εγκλιματισμού είναι διαφορετική για τα παιδιά φυσιολογικού βάρους από ό,τι για τα υπέρβαρα.

Εντατικά μαθήματα τηλεοπτικής απεξάρτησης

Μάρθα Καϊτανίδη, εφ. Τα Νέα, 17/9/2005

Mελέτες έχουν δείξει ότι «σπαταλούν» σχεδόν όλο τον ελεύθερο χρόνο τους παρακολουθώντας τηλεόραση ή παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια

4 στα 10 παιδιά περνούν μπροστά στην ΤV τρεις ώρες την ημέρα

«Δίαιτα» προτείνουν οι ειδικοί για τα παιδιά· όχι όμως για να μειώσουν το βάρος τους αλλά τις ώρες που παρακολουθούν τηλεόραση! Κι αυτό γιατί δεκάδες μελέτες έχουν δείξει πως τα παιδιά «σπαταλούν» σχεδόν όλο τον ελεύθερο χρόνο τους παρακολουθώντας τηλεόραση ή παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια, με επιπτώσεις εξαιρετικά σοβαρές για την υγεία τους - και όχι μόνο.

H λύση που προτείνουν δύο Βρετανίδες ειδικοί με αντικείμενο ειδίκευσής τους τα Μέσα Ενημέρωσης, η Τερέζα Όραντζ και η Λουίζ Ο' Φλιν, είναι η... «δίαιτα». Μητέρες άλλωστε και οι ίδιες, έχουν αντιμετωπίσει το συγκεκριμένο πρόβλημα, γι' αυτό και δημιούργησαν ένα βιβλίο - «λυσάρι απεξάρτησης» των παιδιών από τα ηλεκτρονικά μέσα, με τίτλο «Τηλεοπτική Δίαιτα για τα Παιδιά»

H αξιολόγηση

Το πρώτο βήμα, σύμφωνα με τις δύο Βρετανίδες, είναι να αξιολογήσουν οι γονείς κατά πόσον τα παιδιά τους είναι «τηλεορασομανείς». Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία που αφορούν τα Ελληνόπουλα ηλικίας από 11 έως 15 ετών, τα τέσσερα στα δέκα καθηλώνονται μπροστά από τις οθόνες για δύο έως τρεις ώρες και το 25% για τέσσερις ή περισσότερες ώρες την ημέρα, γεγονός που οδηγεί όχι μόνο στην παχυσαρκία αλλά και στην κύρτωση των ώμων και στην κάκωση της μέσης. Ενώ, όπως επισημαίνουν οι ψυχολόγοι, τα παιδιά «κλείνονται» στον εαυτό τους.

«Αν και συνιστούμε μέχρι δύο ώρες τηλεόραση τις καθημερινές, καλό είναι ο χρόνος αυτός να περιορίζεται ακόμα και στη μία ώρα το πολύ», τονίζει στα «NEA» η επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κ. Τέσσα Δουλκέρη.

H «τηλεορασομανία» ανιχνεύεται βάσει ενός ειδικού ερωτηματολογίου, που κατήρτισαν οι δύο προαναφερθείσες Βρετανίδες. Στη συνέχεια οι γονείς συζητούν με τα παιδιά, εξηγώντας τους πρόβλημα. Και μετά αρχίζει η... «δίαιτα».

Στο βιβλίο καθώς και στην ιστοσελίδα www.themediadietforkids.com, οι δύο συγγραφείς έχουν εντάξει ειδικούς πίνακες ώστε να είναι εις θέσιν οι γονείς -πάντα σε συνεργασία με τα παιδιά- να προγραμματίζουν την ημέρα τους αλλά και να ελέγχουν την πρόοδο των παιδιών τους.

Info

Ιστοσελίδες για τους γονείς, ώστε να μπορούν να ελέγχουν εάν οι ταινίες και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια που επιλέγουν τα παιδιά τους είναι κατάλληλα.

Για ταινίες:

*www.bbfc.co.uk

*www.bfi.org.uk

Για παιχνίδια:

*www.pegi.info

*www.videostandards.org.uk

O πιο «τηλεορασόπληκτος» λαός της Eυρώπης

Eπιεικώς «τηλεορασόπληκτοι» είναι οι Έλληνες. Tέσσερις στους δέκα -ποσοστό 38%, το μεγαλύτερο σε όλη την Eυρώπη- παρακολουθούν περισσότερο από 3 ώρες ημερησίως τηλεοπτικά προγράμματα. Eάν σε αυτό προστεθεί το 14,1% των συμπατριωτών μας, που αφιερώνουν καθημερινά από δυόμισι έως τρεις ώρες μπροστά στην τηλεόραση, προκύπτει ότι ένας στους δύο Eλληνες (52,1%) εμπιστεύονται για τη... λάιτ ενημέρωσή τους, αλλά και για τη χαλάρωσή τους ουσιαστικά μόνο τη μικρή οθόνη. H τηλεόραση πρωτίστως κερδίζει τους Eλληνες για τα σίριαλ και τα υπόλοιπα ψυχαγωγικά προγράμματα και όχι για τις πολιτικές εκπομπές και τα προγράμματα πολιτικής επικαιρότητας.

Aντίθετα, οι Eλληνες περισσότερο από κάθε άλλο Eυρωπαίο δεν διαβάζουν εφημερίδα και δεν ακούν ραδιόφωνο. Συγκεκριμένα, περισσότεροι από έξι στους δέκα (ακριβές ποσοστό 64,5%) δεν παρακολουθούν καθόλου τον ημερήσιο Tύπο, ενώ το 28,7% διαβάζει εφημερίδα έως και μία ώρα ημερησίως. Στον αντίποδα, μόλις το 1% αφιερώνει στην ανάγνωση της εφημερίδας περισσότερες από δυόμισι ώρες ημερησίως. Bέβαια, εύλογο είναι ότι οι ημερήσιοι αναγνώστες των εφημερίδων ενημερώνονται κυρίως για τα πολιτικά γεγονότα.

Pαδιόφωνο

Παρόμοια είναι η κατάσταση για τα ερτζιανά, καθώς οι 4 στους δέκα Eλληνες (ποσοστό 40,9%) δεν ακούν καθόλου ραδιόφωνο. Ποσοστό που είναι επίσης το υψηλότερο στην Eυρώπη στις συγκεκριμένες ερωτήσεις. Πάντως, υψηλό είναι το ποσοστό των φανατικών της μαγείας του ραδιοφώνου. Tο 15% των Eλλήνων δήλωσε ότι ακούει ραδιόφωνο περισσότερο από τρεις ώρες ημερησίως, ενώ το 5,2% αφιερώνει στα ερτζιανά από δυόμισι έως τρεις ώρες καθημερινά. Oι πιο φανατικοί λάτρεις του ραδιοφώνου είναι οι Oύγγροι, το 31% των οποίων ακούει καθημερινά περισσότερες από τρεις ώρες. Aκολουθούν οι Tσέχοι και οι Oλλανδοί με ποσοστά 28,4% και 28% αντιστοίχως.

Tηλεοπτικοποιημένη(οι) πολιτική(οι)

Παραπληροφόρηση σημαίνει διαστρεβλωμένη ενημέρωση

Στέλιος Παπαθανασόπουλος, εφ. Τα Νέα, 3/11/2004

Καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και MME του Πανεπιστημίου Αθηνών

Οι άνθρωποι στις ημέρες μας, λόγω της αμεσότητας της τηλεόρασης, μαθαίνουν τα δρώμενα την ίδια ώρα που τα μαθαίνουν και οι ηγέτες τους, χωρίς καθυστερήσεις, πολιτικές παρεμβάσεις ή «λογοκρισία». Όμως αυτό το πλεονέκτημα ενέχει παράλληλα ένα σημαντικό μειονέκτημα και αυτό φάνηκε ιδιαίτερα στη χώρα μας από την «Κρίση στα Ίμια» έως την «παραίτηση Τσιτουρίδη», όπου δόθηκε μια εντύπωση ότι οι πολιτικοί μας ηγέτες παρακολουθούσαν ή/και ανέλυαν τα τεκταινόμενα από τα τηλεοπτικά παράθυρα.

Συνήθως η έντονη συναισθηματική φόρτιση και η συνεπαγόμενη αγανάκτηση της κοινής γνώμης έχουν ως αντανακλαστικό είτε σπασμωδικές ενέργειες ή την εντύπωση ότι μια κυβέρνηση αντιδρά υπό το καθεστώς πίεσης. Και τούτο διότι, καθώς τα πάντα διαδραματίζονται σε απευθείας σύνδεση, οι πολιτικοί χάνουν τον έλεγχο, αφού δεν υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος για την αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων, την επίτευξη συμφωνιών στο παρασκήνιο και τη δυνατότητα δημιουργίας ενός κλίματος ώστε η κοινή γνώμη να κατανοήσει τα προβλήματα.

H κρίση στην Κούβα έλαβε χώρα σε μια εποχή όπου η δορυφορική απευθείας ενημέρωση ήταν προνόμιο των κυβερνήσεων και ο Κέννεντυ είχε την πολυτέλεια της μυστικότητας επί έξι ημέρες. H κρίση στην Κούβα διήρκεσε δύο εβδομάδες, αλλά ο τότε υπουργός των Εξωτερικών Μαναμάρα δεν άνοιξε ούτε μια φορά την τηλεόραση για να ενημερωθεί περί της έκβασής της. Όταν ο Κέννεντυ επισκέφθηκε το Βερολίνο μεσολάβησαν οκτώ ημέρες μέχρι να προβεί σε δηλώσεις, ενώ όταν ο Μπους ο πρεσβύτερος το επισκέφθηκε τριάντα χρόνια μετά αναγκάστηκε να κάνει δηλώσεις από το αεροπλάνο. Τα πρόσφατα γεγονότα μάς δείχνουν επίσης ότι στον «τηλεοπτικό» τρόπο αντιμετώπισης των κρίσεων, οι επίσημες δηλώσεις αμέσως μετά τη μετάδοση μιας σημαντικής είδησης έχουν ως αποτέλεσμα την πρόκληση μιας χαώδους κατάστασης (Ίμια) ή ανάγκη να φανεί πειθαρχία (Τσιτουρίδης).

Σε άλλες εποχές, η διπλωματική ή πολιτική δεοντολογία θα επέβαλλε «όσο το δυνατόν λιγότερες κουβέντες» μέχρι να υπάρξει πληρέστερη ενημέρωση. Τούτο όμως είναι πρακτικά δύσκολο στη σύγχρονη εποχή, με αποτέλεσμα ο ρόλος των MME να καθίσταται καταλυτικός. Τούτο είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς στην εποχή της «απευθείας» ηλεκτρονικής ενημέρωσης, η εικόνα του κόσμου φαντάζει συνήθως «τρομακτικά» διαστρεβλωμένη, ενώ η πραγματική είναι ενημέρωση περιορισμένη.

Από την άλλη πλευρά, στην κοινωνία της εικόνας και της εθελούσιας «έκθεσης», οι πολιτικοί και άλλα δημόσια πρόσωπα έχουν εθιστεί να εμφανίζονται μπροστά σε απομακρυσμένο κοινό και να αποκαλύπτουν κάποια πτυχή του εαυτού τους ή της προσωπικής τους ζωής, με συνέπεια να κρίνονται -ίσως- όχι μόνο από τα επιτεύγματα στη δημόσια ζωή, αλλά και από τα προσωπικά τους γνωρίσματα. Τον τελευταίο καιρό μάλιστα, η πολιτική και οι πολιτικοί φαίνεται να έχουν «μεταναστεύσει» στα θορυβώδη και εν μέρει μελοδραματικά κεντρικά δελτία ειδήσεων. Όσο πιο πολύ οι πολιτικοί θέλουν να παρουσιάζονται ως απλοί άνθρωποι τόσο πιο πιθανό είναι να κρίνονται σε σχέση με τον χαρακτήρα τους.

H «διαμεσολαβημένη ορατότητα» είναι δώρο σε αυτούς που είναι πεπειραμένοι στη χρησιμοποίηση των MME για τη διαμόρφωση της εικόνας τους ή για την επίτευξη των στόχων τους. Αλλά, εφόσον τα MME κάνουν ορατές ολόκληρες αρένες πράξεων που ήταν κρυμμένες πριν και εφόσον δημιούργησαν ένα περίπλοκο πεδίο εικόνων και πληροφοριών -που ήταν πολύ δύσκολο να τεθούν υπό έλεγχο- η «διαμεσολαβημένη ορατότητα» μπορεί να γίνει και παγίδα.

Σε αυτήν την παγίδα κινδυνεύει να «πέσει» (αν δεν έχει ήδη) ένα μεγάλο μέρος του σύγχρονου πολιτικού κόσμου. Κι αυτό γιατί στην εποχή της ορατότητας και της εικόνας, η τηλεόραση των δυνάμεων της αγοράς τροποποιεί το νόημα της «ενημέρωσης» δημιουργώντας κατηγορίες ενημέρωσης ή πληροφοριών, το σύνολο των οποίων θα μπορούσε να αποκληθεί «παραπληροφόρηση». Παραπληροφόρηση σημαίνει διαστρεβλωμένη, άκαιρη, αποσπασματική και επιφανειακή ενημέρωση, δηλαδή ενημέρωση που δημιουργεί την ψευδαίσθηση γνώσης για κάτι, ενώ στην πράξη απομακρύνει από τη γνώση. Λέγοντας κάτι τέτοιο, δεν υπονοούμε ότι τα τηλεοπτικά δελτία αποσκοπούν να αποστερήσουν τους θεατές από μια συγκροτημένη και επαρκή κατανόηση του κόσμου.

Σε τελική ανάλυση, όπως έχει επισημαίνει ο μελετητής των MME, Λανς Μπένετ, η σύγχρονη ενημέρωσή στην εποχή της τηλεοπτικής κυριαρχίας τείνει να είναι προσωποποιημένη, δραματοποιημένη, κατακερματισμένη και καθησυχαστική. Προσωποποιημένη, γιατί η εστίαση γίνεται κυρίως ή αποκλειστικά σε πρόσωπα, παρά θεσμούς και καταστάσεις. Δραματοποιημένη, γιατί το δράμα και η σύγκρουση προσελκύουν τηλεθεατές και κατ' επέκταση ποσοστά τηλεθέασης και διαφημίσεις. Κατακερματισμένη, γιατί τα γεγονότα απομονώνονται από το κοινωνικό και πολιτικό τους πλαίσιο. Είναι όμως σε τελική ανάλυση και καθησυχαστική, αφού τείνει να προβάλλει πάντα το οικείο, το φυσιολογικό και να αποφεύγει αυτό που μπορεί να διαταράξει την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι κάθε λίγο παρουσιάζεται κάποιο καινούργιο θέμα και ως συνήθως έπειτα από λίγο ξεχνιέται.

«Κλέβει» τον χρόνο των παιδιών η τηλεόραση

Εφημερίδα Τα Νέα, 5/6/2000

«Η τηλεόραση παρεμβαίνει αρνητικά στον ελεύθερο χρόνο του παιδιού» δείχνουν αποτελέσματα έρευνας που έκανε ιατρική ομάδα με σκοπό να μελετηθεί η επίδραση της μικρής οθόνης στους ανήλικους τηλεθεατές. Τρία στα πέντε παιδιά 9 έως 14 ετών αφιερώνουν τουλάχιστον δύο ώρες ημερησίως μπροστά στην τηλεόραση, όταν ένα στα δύο μελετά περίπου τέσσερις ώρες την ημέρα. Τα ανησυχητικά αυτά αποτελέσματα είναι προϊόντα επιστημονικής έρευνας σε μια προσπάθεια να διαπιστωθούν οι αρνητικές συνέπειες της τηλεθέασης στους ανηλίκους. Από τη μελέτη των στοιχείων της έρευνας που έκανε ιατρική ομάδα της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού», σε συνεργασία με το Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών προέκυψε πως «η τηλεόραση μπορεί να παρεμβαίνει αρνητικά στον ελεύθερο χρόνο του παιδιού» και ότι η πλειονότητα των παιδιών ­ έξι στα δέκα ­ παρακολουθεί τηλεοπτικά προγράμματα χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων. Προκύπτει δε πως κατά την παρακολούθηση εκπομπών της μικρής οθόνης είθισται τα παιδιά να καταναλώνουν ανθυγιεινές τροφές σε συσκευασίες.

Η έρευνα, η οποία άρχισε το ’96 και ολοκληρώθηκε πριν από λίγους μήνες, μελέτησε απαντήσεις που έδωσαν 412 μαθητές ηλικίας 9 έως 14 ετών (δηλαδή Δημοτικού και Γυμνασίου) από τρεις διαφορετικές περιοχές του Λεκανοπεδίου με διαφορετικό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. Η ερευνητική ομάδα, αποτελούμενη από τους γιατρούς Σμαραγδή Φεσσάτου, Ελένη Πετρίδου, τους ερευνητές Νικόλαο Δεσύπρη, Βίκυ Φλυτζάνη και τον πανεπιστημιακό καθηγητή Θεμιστοκλή Καρπάθιο (η έρευνα έγινε υπό την εποπτεία του) συμπεριέλαβε μια σειρά παραμέτρων σχετικών με την τηλεθέαση, όπως η οικογενειακή παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων, η συζήτηση της προβαλλόμενης εκπομπής με γονείς ή φίλους, η παρέμβαση των γονέων για το πρόγραμμα που επιθυμούν να δουν τα παιδιά, η κατανάλωση συσκευασμένων ανθυγιεινών τροφών την ώρα που βλέπουν τηλεόραση, οι ώρες μελέτης, οι ώρες άθλησης και παιχνιδιού.

Από τις απαντήσεις που έδωσαν τα παιδιά διαπιστώθηκε πως ο χρόνος που αφιερώνουν στα προγράμματα των τηλεοπτικών σταθμών είναι πολλαπλάσια δυσανάλογος εκείνου που αφιερώνουν για άθληση, παιχνίδια και απασχόληση με φίλους τους. Η πλειονότητα των μαθητών (δύο στους πέντε) δήλωσε πως βλέπει τηλεόραση τουλάχιστον δύο ώρες την ημέρα, όταν για άλλες δραστηριότητες αφιερώνει (δύο στους πέντε) μόλις 7 ώρες την εβδομάδα! Όλοι σχεδόν (οκτώ στους δέκα) απάντησαν πως μεταξύ των κυρίως γευμάτων τρώνε ανθυγιεινές τροφές σε συσκευασίες (σνακ), συνήθεια άμεσα συνδεδεμένη με την παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων, σημειώνει η ερευνητική ομάδα. Από την έρευνα δε προέκυψε πως «η κατανάλωση σνακ μειώνεται σε ποσοστό 18%, καθώς αυξάνεται η ηλικία του μαθητή, αλλά σχεδόν διπλασιάζεται όταν αυξάνεται ο χρόνος ημερήσιας τηλεθέασης κατά μία ώρα». Η τηλεόραση, εξάλλου, επηρεάζει τη σχολική επίδοση καθώς διαπιστώθηκε η τάση ότι «για κάθε παραπάνω ώρα τηλεθέασης την ημέρα, μειώνεται αντίστοιχα ο εβδομαδιαίος χρόνος μελέτης», αλλά και ότι «η παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων γίνεται σε βάρος του νυχτερινού ύπνου».

Πάντως, το παιδί έχει τον πρώτο λόγο για το πρόγραμμα που θα δει η οικογένεια. Έξι στους δέκα μαθητές που πήραν μέρος στην έρευνα αυτή την απάντηση έδωσαν. Μόλις τρία στα δέκα παιδιά δήλωσαν ότι επιλέγουν από κοινού τι θα δουν στη μικρή οθόνη και μόνον ένα είπε πως επιλέγουν οι γονείς. Παράλληλα τέσσερα στα δέκα παιδιά σημείωσαν πως οι γονείς τους μερικές φορές λένε όχι στην παρακολούθηση κάποιας εκπομπής, ενώ ένα στα δέκα συζητεί πάντα με γονείς ή φίλους το τηλεοπτικό πρόγραμμα που πρόκειται να δει ή βλέπει.

Οι Έλληνες είναι «τηλεορασόπληκτοι»

Κώστας Χαλβατζάκης, εφ. Το Βήμα, 7/3/1999

Παρά τον ήλιο και τις καλές καιρικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας, παρά το παραδοσιακό «ποτηράκι» στην ταβέρνα με τους φίλους, οι Έλληνες κάθονται στον καναπέ παρακολουθώντας τηλεόραση ολοένα και περισσότερο. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από τα τελευταία στοιχεία που επεξεργάστηκε το Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων (ΙΟΜ) του υπουργείου Τύπου. Εν κατακλείδι, γινόμαστε πιο… «τηλεορασόπληκτοι», ίσως και εις βάρος άλλων, κοινωνικότερων μορφών ψυχαγωγίας.

Τα στοιχεία που επεξεργάστηκε το ΙΟΜ, βάσει και των δεδομένων που προσφέρει το σύστημα μέτρησης της τηλεθέασης από την AGB, καταδεικνύουν μια συνεχή άνοδο της τηλεθέασης: ο μέσος ημερήσιος χρόνος παρακολούθησης της «μικρής οθόνης» το 1998 (μήνα Μάρτιο) ανήλθε σε τέσσερις ώρες και 13 λεπτά, εμφανίζοντας ποσοστιαία άνοδο κατά 1,6% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 1997. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1993 ο μέσος ημερήσιος χρόνος τηλεθέασης δεν ξεπερνούσε τις τρεις ώρες και 26 λεπτά. (…)

Το άλμα της διαφήμισης

Η μεγάλη διάδοση της τηλεόρασης συνδυάστηκε ασφαλώς και με μια αλματώδη αύξηση των διαφημίσεων. Παρά το γεγονός ότι τα στοιχεία για το 1998 βρίσκονται στη φάση της επεξεργασίας, οι αριθμοί για τα προηγούμενα χρόνια είναι ενδεικτικοί του τεράστιου διαφημιστικού τζίρου που διακινήθηκε μέσω τηλεόρασης: 575.000 τηλεοπτικές διαφημίσεις κατεγράφησαν μόνο μέσα στο 1997. Για να καταλάβει κανείς την αλματώδη πορεία του συγκεκριμένου χώρου φθάνει ένα και μόνο στοιχείο: το 1988 ο αριθμός των τηλεοπτικών διαφημίσεων δεν ξεπέρασε τις 39.900. Το φράγμα των 100.000 διαφημίσεων «έσπασε» η τηλεόραση το 1991. Τότε ο αριθμός των μηνυμάτων έφθασε σε 145.700 από 80.200 που ήταν το 1990. Σε ποσοστιαίες μονάδες μιλάμε για αυξήσεις ακόμη και κατά 82% περίπου!

(…) Η δημόσια τηλεόραση μετά το 1991 είναι ο «φτωχός συγγενής». Το 1988, επί μονοκρατορίας της, η ΕΡΤ μετέδιδε κατά μέσον όρο 109 διαφημιστικά μηνύματα κάθε ημέρα. Από το 1991, όμως, με τη δυναμική είσοδο της ιδιωτικής τηλεόρασης, τα πράγματα αλλάζουν. Τον χρόνο αυτό η δημόσια τηλεόραση δεν καταφέρνει να ξεπεράσει τα 65 σποτ ημερησίως ενώ η ιδιωτική φθάνει τα 335.

Η κατανομή του ημερήσιου αριθμού τηλεοπτικών διαφημίσεων όσον αφορά τα ιδιωτικά κανάλια έχει ως ακολούθως: το 1991 το ποσοστό φθάνει σε 83,7%, το 1993 σε 89,1%, το 1995 σε 86,4% και το 1997 σε 92,1%. Ως μέτρο σύγκρισης να αναφέρουμε ότι ο διαφημιστικός τζίρος στην τηλεόραση ανήλθε το 1998 σε 205.784.000.000 δρχ. (συμπεριλαμβανομένων των κρατήσεων, των αμοιβών των διαφημιστικών εταιρειών και του Φ.Π.Α.).

Τον σκότωσε η διαπόμπευση

Μπογδανίδης Κώστας, εφ. Τα Νέα, 4/2/2000

Ο 29χρονος αρχιφύλακας Μανόλης Κουκουράκης έδωσε με τον πιο τραγικό τρόπο τέλος στο μαρτύριο που ζούσε μετά τον θάνατο της συζύγου του. Χθες, οκτώ μήνες μετά τον θάνατο της 26χρονης Αγγελικής Ρουσόγλου από το υπηρεσιακό περίστροφο του συζύγου της, το σκηνικό επαναλήφθηκε. Γύρω στις 6 το πρωί ο Μανόλης Κουκουράκης βρέθηκε νεκρός από τη μητέρα του, Καλλιόπη, με την οποία ζούσε τους τελευταίους μήνες στη Σητεία. Δίπλα του βρέθηκε το υπηρεσιακό του περίστροφο, αλλά και ένα γράμμα με το οποίο εξηγούσε τους λόγους που τον οδήγησαν να δώσει τέλος στη ζωή του. Δεν άντεχε τις υπόνοιες που ένιωθε ότι έτρεφε ο κόσμος γύρω του για το πώς πέθανε η γυναίκα του. Αισθανόταν ότι τον υποψιάζονταν ως υπεύθυνο κι ότι ο θάνατός της δεν προήλθε από αυτοκτονία ή από εγκληματική ενέργεια τρίτου, αλλά ότι την είχε σκοτώσει ο ίδιος με το υπηρεσιακό του όπλο.

Σύμφωνα με πληροφορίες, στο γράμμα που άφησε πίσω του απευθύνει δριμύ κατηγορώ σε τηλεοπτικά κανάλια που του «φόρτωσαν» ένα φόνο που δεν είχε κάνει και τον διαπόμπευαν αρκετές ημέρες μετά τον θάνατο της συζύγου του. Θεωρούσε υπεύθυνα ορισμένα μέσα ενημέρωσης, κατηγορώντας τα πως με τη στάση που κράτησαν οδήγησαν τον κόσμο στο να πιστέψει ότι ήταν υπεύθυνος για τον θάνατο της 29χρονης. Μάλιστα, στο διάστημα που μεσολάβησε από τότε ο Κουκουράκης έφτασε στο σημείο να καταθέσει ακόμα και μηνύσεις εναντίον συγκεκριμένων μέσων μαζικής ενημέρωσης.

Άφησε ακόμα να διαφανεί η πικρία που ένιωθε για τη στάση ορισμένων συναδέλφων του εκείνη την περίοδο, θεωρώντας ότι δεν του συμπαραστάθηκαν. Η αρχή του τέλους για τον 29χρονο αρχιφύλακα, που τότε ήταν στη δύναμη του Αστυνομικού Τμήματος Αγίου Νικολάου, σήμανε στις 22 του περασμένου Μαΐου. Το πρωί εκείνης της ημέρας βρήκε στην κρεβατοκάμαρα του σπιτιού τους, στον Άγιο Νικόλαο, νεκρή τη σύζυγό του, με την οποία είχε αποκτήσει, μόλις ένα μήνα πριν, ένα παιδί. Όπως ο ίδιος είχε υποστηρίξει και άτομα του οικογενειακού του περιβάλλοντος είχαν επιβεβαιώσει, το προηγούμενο βράδυ είχε καβγαδίσει με τη Ρουσόγλου και έφυγε από το σπίτι εκνευρισμένος, ενώ εκεί βρισκόταν ακόμα ο κουμπάρος του ζευγαριού Μπάμπης Μασλιμόπουλος. Όταν αργά το βράδυ επέστρεψε στο σπίτι, ο Κουκουράκης δεν πήγε να κοιμηθεί στην κρεβατοκάμαρα, αλλά προτίμησε, λόγω του καβγά που είχε προηγηθεί, το σαλόνι. Όπως μάλιστα υποστήριξε αργότερα, είχε καταναλώσει μεγάλη ποσότητα αλκοόλ και κοιμήθηκε βαριά. Αυτός ήταν και ο λόγος, σύμφωνα με τον ίδιο, που δεν είχε ακούσει τον πυροβολισμό.

Τότε, ο κουμπάρος του ζευγαριού ­ που ήταν πιθανότατα και το τελευταίο πρόσωπο που είδε ζωντανή την 26χρονη ­ είχε καταθέσει στις Αστυνομικές Αρχές ότι ενδεχομένως η Ρουσόγλου είχε αυτοκτονήσει. Όπως ο ίδιος είχε πει, η 26χρονη τού αποκάλυψε εκείνο το βράδυ ότι είχε πάρει και είχε κρύψει το υπηρεσιακό περίστροφο του συζύγου της. Στην κατάθεσή του είχε ακόμα υποστηρίξει ότι το συγκεκριμένο βράδυ η νεαρή μητέρα είχε πιει αρκετό αλκοόλ. Άφησε, έτσι, ανοικτό το ενδεχόμενο να θόλωσε το μυαλό της μετά τον καβγά, καθώς εκείνη την περίοδο υπήρχε ένταση στη σχέση του ζευγαριού.

Ωστόσο, κατηγορηματικός ήταν από την πρώτη στιγμή ο πατέρας της 29χρονης. Ο Γιώργος Ρουσόγλου εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι η κόρη του δεν είχε αυτοκτονήσει. Τόνιζε, μάλιστα, ότι δεν είχε κάνει κάτι τέτοιο όταν χώρισε τον πρώτο σύζυγό της και έχασε το παιδί της από νεοπλασία. Δεν μπορούσε να δεχτεί ότι η κόρη του αυτοκόντησε ένα μήνα μετά τη γέννηση του δεύτερου παιδιού της και ενώ έκανε ένα νέο ξεκίνημα στη ζωή. Η υπόθεση είχε πάρει μεγάλη δημοσιότητα και είχε γίνει γνωστή στο πανελλήνιο. Και όταν τα πράγματα ηρέμησαν, ο Κουκουράκης θέλησε να φύγει από τον Άγιο Νικόλαο. Ζήτησε να μετατεθεί στη Σχολή Δοκίμων Αστυφυλάκων Σητείας, κάτι που τελικά έγινε.

Από το περασμένο καλοκαίρι ζούσε στη Σητεία μαζί με τη μητέρα του. Σύμφωνα με πληροφορίες, με τους γονείς της νεκρής συζύγου του διατηρούσε σχέσεις και τους επισκεπτόταν. Έβλεπε έτσι και το παιδί του που ζούσε μαζί με την οικογένεια της 26χρονης. Ωστόσο, η υπόθεση του θανάτου της συζύγου του δεν είχε κλείσει. Αν και από την προανάκριση είχαν προκύψει στοιχεία που συνέτειναν στο ότι η 26χρονη είχε αυτοκτονήσει και αθώωναν τον ίδιο, κατηγορηματική απάντηση δεν είχε δοθεί σχετικά με τις συνθήκες του θανάτου της.

Όμως, ο Κουκουράκης δεν μπορούσε να αντέξει στην ιδέα ότι ο κόσμος τον θεωρούσε υπεύθυνο μετά τη δημοσιότητα που πήρε η υπόθεση και κατηγορούσε γι’ αυτό ορισμένα μέσα ενημέρωσης, ακόμα και σε συζητήσεις με συναδέλφους του. Είχε δε εξομολογηθεί στο στενό του περιβάλλον την πρόθεσή του να αυτοκτονήσει, χωρίς όμως να γίνει πιστευτός. Κάτι που τελικά έκανε πράξη χθες. Από την αυτοψία που έκανε ο καθηγητής της Ιατροδικαστικής κ. Γιάννης Στειακάκης προέκυψε ότι ο 29χρονος έφερε διαμπερές τραύμα στο κρανίο που είχε προέλθει από πυροβολισμό εξ επαφής, με φορά από δεξιά προς τ’ αριστερά.

Περισσότερη εμπειρία και λιγότερη TV στα παιδιά

Πάνος Τσιγκαρίδης, εφ. Τα Νέα, 7/10/1995

(Ο Π.Τ. είναι Γενικός Γραμματέας Νέας Γενιάς).

Τα παιδιά που μεγαλώνουν σήμερα στη χώρα μας έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό που τα κάνει να ξεχωρίζουν από όλες τις προηγούμενες γενιές: διαπαιδαγωγούνται πια όχι μόνο από την οικογένεια και το σχολείο αλλά και την τηλεόραση. Σχετικές έρευνες βεβαιώνουν ότι τρεις - τέσσερις ώρες κάθε ημέρα, ίσως και περισσότερες τις ημέρες που δεν πηγαίνουν σχολείο, τα παιδιά είναι καθηλωμένα μπροστά στην οθόνη της τηλεόρασης. Για τους πολυάσχολους γονείς, αυτή είναι ίσως μια εύκολη λύση. Αλλά περιέχει και κινδύνους.

Διότι τα παιδιά δε βλέπουν μόνο παιδικά προγράμματα, τα οποία δεν είναι άλλωστε πάντοτε απαλλαγμένα από σκηνές βίας, αλλά και προγράμματα που απευθύνονται στους ενήλικους. Αυτά τα τελευταία περιέχουν συχνά σκηνές που ενδέχεται να βλάψουν την ηθική ανάπτυξή τους. Τούτο ισχύει ακόμα και για τα ειδησεογραφικά και τα διάφορα «εθνικο - λαϊκά» ψυχαγωγικά προγράμματα της ιδιωτικής τηλεόρασης.

Ήδη βέβαια, με τον νέο νόμο για την τηλεόραση, προγράμματα που περιέχουν τέτοιες σκηνές επιτρέπεται να μεταδίδονται μόνο μετά τις 21.30 τα πιο ήπια και μετά τα μεσάνυχτα τα υπόλοιπα, ενώ απαγορεύεται, σε κάθε περίπτωση, η μετάδοση προγραμμάτων που περιέχουν σκηνές άσκοπης βίας. Χωρίς την πίεση όμως της κοινωνίας και την οργανωμένη δράση της μέσα από τα σωματεία και τους συλλόγους προστασίας των τηλεθεατών, αυτό το αυστηρό νομικό πλαίσιο δύσκολα θα εφαρμοστεί στην πράξη.

Ανεξάρτητα ωστόσο από τα περιεχόμενά της, η τηλεόραση κλέβει το χρόνο των παιδιών και αυτό είναι ίσως το πιο σοβαρό πρόβλημα. Όταν τα παιδιά βλέπουν αδιάκοπα τηλεόραση για ώρες, δεν κάνουν πολλά άλλα πράγματα, τα οποία θα ήταν πιο σπουδαία από την άποψη της πνευματικής τους ανάπτυξης και της κοινωνικοποίησής τους. Δεν ξέρουν πια να παίζουν μόνα τους, αδιαφορούν για το διάβασμα γενικά, χάνουν την περιέργειά τους, αποφεύγουν την αθλητική δραστηριότητα.

Η ευθύνη για την τηλεξάρτηση των παιδιών δεν είναι όμως ούτε δική τους - αφού αυτά είναι ευάλωτα στην τηλεοπτική φαντασμαγορία - ούτε των τηλεοπτικών επιχειρήσεων, που ενδιαφέρονται βέβαια πρώτα από όλα για οικονομικά αποτελέσματα. Η ευθύνη ανήκει κυρίως στους γονείς και ιδίως αυτοί μπορούν να προστατέψουν τα παιδιά τους από την υπερβολική χρήση της τηλεόρασης. Χρειάζεται ένα «οικογενειακό τηλεοπτικό συμβόλαιο», μια συμφωνία μεταξύ όλων των μελών της οικογένειας για τα χρονικά όρια και τον τρόπο χρήσης της τηλεόρασης.

Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι τα μικρά παιδιά, ηλικίας μέχρι 9 ετών, δεν πρέπει να βλέπουν καθόλου τηλεόραση. Ίσως δεν έχουν άδικο. Σίγουρα τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι χρειάζονται την τηλεόραση για την πληροφόρηση και την ψυχαγωγία τους, αλλά η χρήση της πρέπει να γίνεται με μέτρο. Έτσι θα μάθουν να επιλέγουν τηλεοπτικά προγράμματα και να μη βλέπουν κάθε τι που τους φαίνεται απλώς ενδιαφέρον. Αυτό που έχουν πραγματικά ανάγκη όμως είναι περισσότερη εμπειρία και λιγότερη τηλεόραση.

Οι γονείς πρέπει να επιμείνουν πάνω στο θέμα αυτό. Για να είναι όμως πειστικοί πρέπει να προσφέρουν στα παιδιά τους εναλλακτικές ιδέες για το πώς θα περνάνε τον ελεύθερο χρόνο τους. Άλλωστε υπάρχουν κι άλλα μέσα πληροφόρησης και ψυχαγωγίας εκτός από την τηλεόραση: ο Τύπος, ο κινηματογράφος, το θέατρο.

Ένα αντίβαρο στην παντοδυναμία της τηλεόρασης μπορεί να είναι η εκμάθηση της πλουραλιστικής χρήσης των μέσων πληροφόρησης και ψυχαγωγίας. Αυτό το τελευταίο όμως δεν είναι μόνο ευθύνη των οικογενειών αλλά και του εκπαιδευτικού συστήματος.

«Φτωχή» η ελληνική TV για τα παιδιά...

Εφ. Το Έθνος, 24/8/1996

Σε πολύ χαμηλά επίπεδα βρίσκεται η έρευνα και η παραγωγή παιδικών, εφηβικών και νεανικών προγραμμάτων στην ελληνική τηλεόραση, με αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζεται η δυσμενής επίδραση των σκληρών ταινιών βίας πάνω στους νέους και στα παιδιά. Αυτό επισημαίνεται σε έρευνα του πανεπιστημίου του Λέστερ, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με 51 πανεπιστήμια στις 15 χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα αποτελέσματα της έρευνας θα παρουσιαστούν σήμερα στη Βαλκανική και Μεσογειακή συνάντηση παιδικής τηλεόρασης, που πραγματοποιείται στην ουρανούπολη Χαλκιδικής με πρωτοβουλία του Βαλκανικού Δικτύου παιδικής τηλεόρασης και θα διαρκέσει μέχρι τις 31 Αυγούστου.

Στα συμπεράσματα της μελέτης αναφέρεται ότι στους τομείς της έρευνας και παραγωγής παιδικών και εφηβικών προγραμμάτων αλλά και στη διδασκαλία μέσω τηλεόρασης υπάρχει τεράστιο χάσμα ανάμεσα στις βορειοευρωπαϊκές χώρες και τις χώρες της κεντρικής και νότιας Ευρώπης, ενώ η «ψαλίδα» ανοίγει ακόμα περισσότερο στην περίπτωση της Ελλάδας.

Η καθηγήτρια Όλγα Λίνε στο Κέντρο Ερευνών Μαζικής Επικοινωνίας του πανεπιστημίου του Λέστερ επισημαίνει στην ανακοίνωσή της πως στην ελληνική τηλεόραση τα προγράμματα που αφορούν τα παιδιά, τους εφήβους και τους νέους, καθώς και τη σχέση τους με την τηλεόραση, θα πρέπει να ενισχυθούν σημαντικά κι όχι μόνο οικονομικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

«Θα πρέπει πάντως», όπως αναφέρει, «να ληφθούν υπόψη τα ειδικά κοινωνικοϊστορικά δεδομένα της χώρας. Ιδιαίτερη ώθηση πρέπει να δοθεί στον τομέα της διδασκαλίας μέσω της τηλεόρασης, που είναι εντελώς παραμελημένος».

Στη βαλκανική και μεσογειακή συνάντηση παιδικής τηλεόρασης παίρνουν μέρος εκπρόσωποι τηλεοπτικών δικτύων από τη Γιουγκοσλαβία, τη Βοσνία, την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Αλβανία, την Αίγυπτο, την Τουρκία, το Ισραήλ, το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Μεγάλη Βρετανία, καθώς και στελέχη της Ουνέσκο, της Γιούνισεφ, το BBC, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παιδικής Τηλεόρασης και το ελληνικό Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης.

Στη συνάντηση της Ουρανούπολης πρόκειται να συζητηθεί η δυνατότητα δημιουργίας στη Θεσσαλονίκη ενός Βαλκανικού και Μεσογειακού Δικτύου Παιδικής Τηλεόρασης, με τη στήριξη του Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Θεσσαλονίκη '97». Η πρόταση είχε τεθεί στη διάρκεια της πρώτης συνάντησης το 1995 στη Σόφια της Βουλγαρίας.

Στους στόχους της συνάντησης είναι επίσης ο σχεδιασμός ενός Κέντρου Εκπαίδευσης παραγωγών παιδικών τηλεοπτικών προγραμμάτων και Στούντιο Συμπαραγωγών στην Ουρανούπολη. Στην εισήγησή της η εκπρόσωπος της ΕΤ - 1 κ. Νόρα Τουρìούæη προτείνει τη συμπαραγωγή μιας παιδικής σειράς 13 επεισοδίων που θα απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 10 - 15 χρονών και θα αφορά τη ζωή των νέων.

Σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση μέσω της τηλεόρασης ο εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παιδικής Τηλεόρασης κ. Κάρολος Ãκρüìαν αναφέρει πως έχει προχωρήσει η παραγωγή μιας δεκάλεπτης σειράς η οποία απευθύνεται σε μαθητές και έχει ως αντικείμενο τεχνολογικά και επιστημονικά θέματα.

Τον ερχόμενο Νοέμβριο το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παιδικής Τηλεόρασης οργανώνει «ευρωπαϊκή εβδομάδα για την επιστημονική και τεχνολογική εκπαίδευση» με τη στήριξη της 22ης Γενικής Διεύθυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με θέμα τη συμπαραγωγή κι άλλων τέτοιων προγραμμάτων. Στα πλαίσια του σχεδιασμού μάλιστα εξετάζεται σοβαρά το ενδεχόμενο δημιουργίας εκπαιδευτικών προγραμμάτων και μετάδοσής τους μέσω του Ιντερνέτ.

Πανικός στα παιδιά

Εφ. Τα Νέα (The New York Times), 7/11/1996

Αν μια είδηση που μεταδίδεται σε τηλεοπτικό δελτίο προκαλεί ανησυχία στους ενηλίκους, στα παιδιά μπορεί να ενσπείρει τον πανικό. Ο διάλογος ανάμεσα σε γονείς και παιδιά είναι το σημαντικότερο ίσως μέτρο πρόληψης και προστασίας από όσα μεταδίδει η μικρή οθόνη, υποστηρίζουν Αμερικανοί επιστήμονες.

Δυσάρεστες ειδήσεις, που απλώς θορυβούν τους μεγάλους, είναι ικανές να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών, υποστηρίζουν ειδικοί της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Γέιλ και καλούν τους γονείς να είναι σε διαρκή επαγρύπνηση, «το μόνο μέτρο προστασίας από τη διεισδυτικότητα της τηλεόρασης στο σπίτι και την επίδρασή της στις ανυπεράσπιστες παιδικές ψυχές».

Ο 5χρονος Κόνορ πρόσεξε ένα τσίμπημα από κουνούπι στο χέρι της μητέρας του, Ντίντρι Τουλ, γεγονός που τον ανησύχησε. «Μαμά, δεν είναι από εκείνα τα μολυσμένα κουνούπια που έδειξε η τηλεόραση και άμα σε τσιμπήσουν σου προκαλούν εγκεφαλίτιδα ή και θάνατο;», ρώτησε με αγωνία ο μικρός.

Η αιτία του προβλήματος έγκειται στο γεγονός ότι «οι ειδήσεις μπορεί να στοχεύουν τους ενηλίκους, αλλά τελικά πλήττουν τα παιδιά», επισήμανε ο δόκτωρ Ντέιβιντ Σόνφελντ, επίκουρος καθηγητής Παιδιατρικής του Αμερικανικού Πανεπιστημίου του Γέιλ. Όταν μια είδηση παίρνει δραματικές διαστάσεις, συνεπικουρούμενη από το στοιχείο του εντυπωσιασμού, τα παιδιά ανησυχούν θεωρώντας πως ο θάνατος και οι καταστροφές είναι αναπόφευκτα δεινά. Είναι γεγονός ότι μόνο 20 είδη κουνουπιών μπορεί να είναι φορείς της εγκεφαλίτιδας. Όμως ο αριθμός αυτός φαντάζει τρομακτικά μεγάλος», λέει ο δρ. Σόνφελντ.

Ως πρώτο μέτρο πρόληψης είναι «να ελαχιστοποιηθεί ο βαθμός πρόσβασης των παιδιών στην τηλεόραση. Το επόμενο βήμα είναι η συζήτηση με τους μικρούς τηλεθεατές αλλά και η κριτική των ειδήσεων». Καθοριστικό στοιχείο στην προστασία του παιδιού από την επιρροή της τηλεόρασης είναι «ο διάλογος με τους γονείς», υποστηρίζει ο παιδοψυχίατρος Έλβιν Ρόνενφελντ. Τι πρέπει να κάνουν οι μεγάλοι; Εξαρτάται καταρχήν από την ηλικία του παιδιού που θέτει και όρια στη δεκτικότητά του. «Ένα παιδί ηλικίας έξι χρονών πρέπει να νιώθει ασφαλές στο περιβάλλον που ζει. Οι γονείς πρέπει να διατηρούν την ψυχραιμία τους και να είναι ειλικρινείς, δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι όλοι μοχθούν, ώστε να μην πάθει κανείς το παραμικρό (...).

«Πείτε τους πως ένα γεγονός είναι στο δελτίο ειδήσεων, επειδή συμβαίνει σπάνια. Αν η τηλεόραση δίνει δραματικές διαστάσεις σε μια είδηση όπως στην περίπτωση των κουνουπιών φροντίστε να την υποβαθμίσετε, χωρίς όμως να αποκρύπτετε την αλήθεια. Δεν είναι ανάγκη να πείτε στο παιδί πως το τσίμπημα του κουνουπιού, γενικώς, είναι επικίνδυνο, αλλά ότι σε μεμονωμένες περιπτώσεις προκαλεί αδιαθεσία».

Κριτική στις ειδήσεις

«Ασκήστε κριτική στις ειδήσεις. Κριτικάρετε την ποιότητα και την ποσότητα των ειδήσεων, εντοπίστε τα αρνητικά στοιχεία, κάντε σύγκριση για τον τρόπο που παρουσιάζεται η ίδια είδηση στα τηλεοπτικά δελτία και στις εφημερίδες», αναφέρει η ΕΚΠΟΙΖΩ (Ένωση Καταναλωτών «Η Ποιότητα της Ζωής») στις συμβουλές προς τους γονείς, μεταξύ των οποίων προτρέπει τους ενηλίκους να παρακολουθούν μαζί με τα παιδιά τους τηλεόραση, να ασκούν κριτική στα πρότυπα της μικρής οθόνης και στις διαφημίσεις, να παρακινούν τα παιδιά για άλλες ασχολίες (διάβασμα, παιχνίδια στην ύπαιθρο).

Αντίδοτο η φύση

Μαριέττα Πεπελάση, εφ. Τα Νέα, 7 / 11 / 1996

(Η Μ.Π. είναι ψυχολόγος).

Η τηλεόραση σήμερα είναι ό,τι ήταν πριν από μερικά χρόνια ο καταπιεστικός γονιός. Εμποδίζει την ανάπτυξη, τη σωματική, τη συναισθηματική και τη νοητική. Αδιαφορεί για το πώς αισθάνεται, πώς σκέπτεται, πώς ενεργεί το παιδί. Συμβάλλει στην αδιαφορία των γονιών προς τα παιδιά και στην παραμέλησή τους. Βοηθάει τους γονείς να μεγαλώνουν τα παιδιά χωρίς ενδιαφέρον, φροντίδα, υπομονή. Δε βοηθάει τα παιδιά να δραστηριοποιηθούν, με αποτέλεσμα να μεγαλώνει ενηλίκους χωρίς επιμονή κι αποφασιστικότητα.

Μέσα απ' όλες αυτές τις «ωραίες» επιρροές διατηρεί το σύμπλεγμα κατωτερότητας στα παιδιά, με αποτέλεσμα την απώλεια της εσωτερικής δύναμης του νου τους. Έτσι, η τηλεόραση με τη συνεργασία των αδιάφορων γονιών μαθαίνει στο παιδί να υπακούει και μέσα από το θέαμα που του προσφέρει του δημιουργεί εξωπραγματικούς φόβους που το οδηγούν σε ψυχικές παρεκκλίσεις. Το παιδί δε φοβάται. Η τηλεόραση όμως το μαθαίνει να φοβάται κι έτσι μεθαύριο είναι ένας ελεγχόμενος ενήλικος.

Ένας από τους πιο ισχυρούς τρόπους αντιμετώπισης είναι να βρεθεί το παιδί αντιμέτωπο με την πραγματική φαντασία που του προσφέρει η ίδια η φύση. Η παρατήρηση και η εξερεύνηση της φύσης μαζί με τους γονείς είναι η πιο ικανή δύναμη που μπορεί να αντισταθεί στην παθολογία της τηλεόρασης.

Η τηλεοπτική επιληψία και τα παιδιά

Νατάσα Ρουγγέρη, εφ. Το Βήμα 21/12/1997

Είναι Τρίτη. Ώρα Ιαπωνίας: επτά παρά δέκα το απόγευμα. Εκατοντάδες μάτια μικρών θεατών είναι «καρφωμένα» μπροστά σε τηλεοπτικές οθόνες που φωσφορίζουν από τα λαμπερά και «χαρούμενα» χρώματα μιας ιδιαίτερα δημοφιλούς στα παιδιά εκπομπής κινουμένων σχεδίων. Έχουν ήδη περάσει είκοσι λεπτά από την έναρξη του προγράμματος όταν από τα μάτια του αγαπημένου ήρωα, του γνωστού στους μικρούς τηλεθεατές «Pikatsou», αρχίζουν να ξεπηδούν κόκκινες φωτιές. Εκατοντάδες παιδιά, αλλά και ορισμένοι ενήλικοι, δεν μπόρεσαν να παρακολουθήσουν άλλο. Σωριάστηκαν στο πάτωμα με σπασμούς εμφανίζοντας συμπτώματα επιληπτικής κρίσης! Μα είναι δυνατόν; Κι όμως. Περισσότερα από 680 άτομα μεταφέρθηκαν σε διάφορα νοσοκομεία της Ιαπωνίας το εν λόγω πρόγραμμα προβαλλόταν ως την περασμένη Τρίτη σε όλη τη χώρα λιπόθυμα εμφανίζοντας σπασμούς ή προσωρινή απώλεια όρασης! Μάλιστα, περίπου 200 άτομα, κυρίως παιδιά, παρέμειναν στα νοσοκομεία ως και την Πέμπτη.

Το σπάνιο αυτό φαινόμενο, όπως ήταν φυσικό, συγκλόνισε την παγκόσμια κοινή γνώμη. Στην Ιαπωνία η προβολή της επίμαχης παιδικής εκπομπής διεκόπη, ενώ προχθές, Παρασκευή, οι κρατικές αρχές διέταξαν τη διενέργεια ελέγχων σε όλους τους τηλεοπτικούς σταθμούς της χώρας. Στην αρχή μίλησαν για μεγάλη ποσότητα ακτινοβολίας που εξέπεμψαν οι τηλεοπτικές συσκευές. Μα είναι δυνατόν μία συσκευή που έχει συγκεκριμένες προδιαγραφές να εκπέμπει ακτινοβολία σε μεγαλύτερο ποσοστό από το επιτρεπτό; Όχι, κατέληξαν οι ειδικοί. Τότε; Άλλοι μίλησαν για «τηλεοπτική επιληψία». Ούτε αυτό είναι ακριβές αφού η συγκεκριμένη μορφή επιληψίας που εμφάνισαν τα παιδιά στην Ιαπωνία μπορεί να προκληθεί και με άλλους τρόπους, όχι μόνο μέσω της τηλεόρασης. Οι νευρολόγοι αλλά και οι παραγωγοί «video games» ήταν αυτοί που έδωσαν την εξήγηση: ένα έντονο οπτικό ερέθισμα μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα επιληπτικής κρίσης.

«Όταν κάνουμε ένα εγκεφαλογράφημα» εξηγεί ο κ. Σωκράτης Παπαγεωργίου, νευρολόγος και επιμελητής στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Αθηνών «χρησιμοποιούμε δύο τρόπους για να φέρουμε στην επιφάνεια τυχόν ανωμαλίες του εγκεφάλου. Ο ένας τρόπος είναι τα διαλείποντα φωτεινά ερεθίσματα, δηλαδή να ανάβουν και να σβήνουν φώτα με μεγάλη ένταση και μεγάλη ταχύτητα. Αυτό σε άτομα που έχουν μικρή προδιάθεση μπορεί να προκαλέσει επιληπτικά φαινόμενα στο εγκεφαλογράφημα, ενώ σε άτομα που έχουν ισχυρότερη προδιάθεση μπορεί να δημιουργήσει επιληπτική κρίση». Πάντως, τα παιδιά εμφανίζουν ειδικές μορφές επιληψίας, συχνά φωτοευαίσθητες, όπως διευκρινίζει ο κ. Παπαγεωργίου. Πιθανολογεί, λοιπόν, ότι η ιαπωνική τηλεόραση εξέπεμψε διαλείποντα φωτεινά ερεθίσματα, με αποτέλεσμα να προσβληθούν τα παιδιά από μια «φωτοευαίσθητη μορφή επιληψίας». Ωστόσο, για να παρουσιασθεί αυτό το σπάνιο φαινόμενο, «πρέπει τα άτομα που θα εμφανίσουν τέτοια συμπτώματα να έχουν κάποια προδιάθεση στην επιληψία» επισημαίνει.

Σπάνιο φαινόμενο χαρακτηρίζει αυτό που συνέβη στην Ιαπωνία και ο κ. Παναγιώτης Κυριακουλάκος, παραγωγός καρτούν. Διευκρινίζει, όμως, ότι έχει ξανασυμβεί και ότι δεν παρουσιάζεται μόνο την ώρα της προβολής καρτούν από την τηλεόραση: «Ισχύει» τόνισε «σε οποιαδήποτε εικόνα πάλλεται πολύ γρήγορα μπροστά στα μάτια του θεατή, ειδικά όταν υπάρχει καθοδικός σωλήνας (τηλεόραση)». Μα δεν το ήξεραν οι υπεύθυνοι παραγωγής της ιαπωνικής εκπομπής, θα αναρωτηθεί ίσως κανείς. «Κάποιος στην παραγωγή πρέπει να ήταν άσχετος με αυτά τα θέματα» δηλώνει κατηγορηματικά ο κ. Κυριακουλάκος «γιατί ο σωστός επαγγελματίας που γνωρίζει καλά τη δουλειά του δεν θα προχωρούσε στην προβολή ενός τέτοιου προγράμματος».

Και προσθέτει: «Δεν είναι μόνο θέμα ασφάλειας, είναι και οικονομικό το ζήτημα, αφού όσο περισσότερες εικόνες προβάλλονται τόσο περισσότερες ώρες εργασίας πάνω στο σκίτσο προϋποτίθενται». Ο κ. Κυριακουλάκος επισημαίνει, μάλιστα, ότι είναι γνωστό στους επαγγελματίες του χώρου ότι οι παλλόμενες με μεγάλη ταχύτητα εικόνες μπορεί να προκαλέσουν πρόβλημα σε άτομα ευαίσθητα ή επιληπτικά. «Γι' αυτό» υπογραμμίζει «πρέπει να υπάρχει προειδοποίηση πριν από την προβολή μιας τέτοιας εκπομπής από τους υπευθύνους των τηλεοπτικών σταθμών, ότι τα επιληπτικά άτομα ή τα άτομα με προδιάθεση στην επιληψία πρέπει να αποφύγουν την παρακολούθησή της». Στην Ελλάδα, πάντως, δεν αγοράζουν τέτοιες «φθηνές σειρές» λέει ο κ. Κυριακουλάκος. «Φθηνές τις χαρακτηρίζω» μας εξηγεί «όχι γιατί δεν είναι ακριβές, αλλά γιατί στοχεύουν στον "φθηνό" εντυπωσιασμό των τηλεθεατών και δη των παιδιών».

Μια άλλη διάσταση στο θέμα δίδει η επικοινωνιολόγος, ερευνήτρια του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), κυρία Αμαλία Φραγκίσκου. «Σε ένα παιδικό πρόγραμμα» μας λέει «πρέπει να λαμβάνουν υπόψη οι υπεύθυνοι όχι μόνον τα τεχνικά θέματα παλλόμενες εικόνες κλπ. αλλά και την ψυχολογική, πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Και αυτό γιατί η τηλεόραση έχει μια δυναμική πρόσληψης του μηνύματος ενώ το παιδί συχνά δεν μπορεί να "φιλτράρει" αυτό το μήνυμα». Και ο ρόλος των γονέων ποιος πρέπει να είναι; «Οι γονείς» επισημαίνει η κυρία Φραγκίσκου «δεν μπορούν να είναι μόνιμοι λογοκριτές».

Και εξηγεί: «Όταν μιλάμε για μια εξ ορισμού παιδική εκπομπή, ο γονέας αυτός που νοιάζεται για το παιδί του, όχι αυτός που το αφήνει να μεγαλώσει μπροστά στην τηλεόραση για να το ξεφορτωθεί είναι άοπλος. Μπορεί να απαιτήσει καλύτερο τηλεοπτικό προϊόν, μπορεί να αξιώσει ένα δραστήριο Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο, αλλά, πέραν αυτών, είναι δύσκολο, ακόμη κι όταν ενοχλείται αισθητικά από ένα τηλεοπτικό παιδικό πρόγραμμα, να κλείσει στο παιδί την τηλεόραση». Οι υπεύθυνοι, λοιπόν, των τηλεοπτικών σταθμών, οι παραγωγοί παιδικών εκπομπών και κυρίως οι αρμόδιες κρατικές αρχές είναι αυτοί που πρέπει να προσέξουν και να συνεκτιμήσουν όλους τους παράγοντες, θετικούς και αρνητικούς, για να προστατεύσουν αυτό το ευαίσθητο τηλεοπτικό κοινό που λέγεται «παιδιά». Όπως τονίζει η κυρία Φραγκίσκου, άλλωστε, «απαιτείται μεγάλη ευαισθησία όταν πρόκειται για ένα παιδικό πρόγραμμα».

Και από το σήμερα στο χθες... Ποιος δεν θυμάται τον γνωστό «παραμυθά»; Τον άνθρωπο που άπλωνε τα χέρια του σαν φτερά και μας ταξίδευε στα παραμύθια όταν ήμασταν παιδιά; Ο κ. Νίκος Πιλάβιος, ο γνωστός παραμυθάς της κρατικής τηλεόρασης και παραγωγός πολλών παιδικών εκπομπών της κρατικής τηλεόρασης, δίδει τη δική του ερμηνεία στο «φαινόμενο της Ιαπωνίας». «Ξέραμε ανέκαθεν κάτι που προσωπικά το πρόσεχα στα προγράμματά μου ότι, όταν λέμε βία στην τηλεόραση, δεν εννοούμε μόνον τα όπλα, τους σκοτωμούς και τα αίματα» μας λέει και διευκρινίζει: «Η πιο άγρια μορφή βίας είναι η βία του ρυθμού. Όταν τα πλάνα εναλλάσσονται με μεγάλη ταχύτητα, είναι αδύνατον να τα παρακολουθήσει ο θεατής. Πέρα από τη βία του περιεχομένου, λοιπόν, υπάρχει και η βία του μοντάζ». Η διαφορά, όμως, μεταξύ των δύο είναι τεράστια. «Η βία στο περιεχόμενο της εικόνας είναι φανερή και μπορεί να αντιμετωπισθεί» υπογραμμίζει ο κ. Πιλάβιος και προσθέτει: «Η βία, όμως, στον ρυθμό εναλλαγής της είναι ύπουλη, δρα βραδυφλεγώς και υπογείως, δημιουργώντας ένα κλίμα άσκησης στη βία για τα παιδιά».

Όσο για τη διαφορά του χθες με το σήμερα, αναφορικά με τις παιδικές εκπομπές που προβάλλονται από την τηλεόραση, ο κ. Πιλάβιος δεν... ονειροβατεί: «Τότε όλα ήταν χειροποίητα ενώ σήμερα είναι μηχανοποιημένα. Αν γινόταν τώρα ο Παραμυθάς, θα έβγαινε μέσα από τα κομπιούτερ ενώ τότε αρκούσε ένας μαρκαδόρος και χαρτί. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι πρέπει να επιστρέψουμε στα παλιά, ότι πρέπει να καταργήσουμε τα κομπιούτερ, για να επαναφέρουμε τον μαρκαδόρο και το χαρτί. Αυτό που χρειάζεται είναι η τρυφερότητα, η καρδιά και η ευαισθησία να μεταφερθούν και στο κομπιούτερ». Και πιστεύει ακράδαντα ότι δεν είναι ακατόρθωτο κάτι τέτοιο. Το επιχείρημά του είναι, άλλωστε, καταλυτικό: «Δεν ευθύνεται για όλα τα κακώς κείμενα της κοινωνίας μας η τεχνολογία. Δεν ευθύνονται οι μηχανές αλλά οι άνθρωποι που τις χρησιμοποιούν με ανορθόδοξο τρόπο. Παλαιότερα ένας συγγραφέας χρησιμοποιούσε μόνο την πένα του για να γράψει ένα μυθιστόρημα. Αργότερα χρησιμοποιούσε τη γραφομηχανή του. Σήμερα όμως γράφει στο κομπιούτερ του. Ωστόσο, η ποιότητα του μυθιστορήματος δεν άλλαξε. Γιατί, λοιπόν, να αλλάξει η ποιότητα της εικόνας;».

Η TV παχαίνει τα παιδιά...

Εφ. Τα Νέα, 24/1/1998

Παχυσαρκία, προβλήματα συμπεριφοράς, φτωχό λεξιλόγιο είναι τρεις από τις εννέα «πληγές» που προκαλεί στα Ελληνόπουλα η τηλεόραση, όπως προκύπτει από επιστημονική έρευνα.

Μελέτες με θέμα τη σχέση των παιδιών με τη μικρή οθόνη έδειξαν ότι το «Κουτί της Πανδώρας» προκαλεί διάφορες ασθένειες ή κακές συνήθειες, όπως η παχυσαρκία, η επιθετικότητα, η καθιστική ζωή, η αδιαφορία για κάθε είδους δραστηριότητα.

Επιστέγασμα αυτών θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το συμπέρασμα μελέτης της επικούρου καθηγήτριας της Παιδιατρικής, Πόπης Αναστασέας - Βλάχου, που βασίστηκε σε ερευνητική εργασία της Α' Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών σε αντιπροσωπευτικό δείγμα ανηλίκων (5.000 παιδιά) της Αττικής και της επαρχίας, στο οποίο κάνει λόγο για τις εννέα «πληγές» που προκαλεί η τηλεόραση στα παιδιά.

«Η παχυσαρκία, ως γνωστόν, μας απασχολεί στην παιδική ηλικία και οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Ένας εξ αυτών είναι η τηλεόραση», επισημαίνει η κ. Αναστασέα - Βλάχου. Διότι τα παιδιά αναπτύσσουν «καθιστική συμπεριφορά που συνδυάζεται με υπερκατανάλωση τροφών κακής ποιότητας, οι οποίες συνήθως διαφημίζονται στη μικρή οθόνη, αλλά και με την παρεκτόπιση των διαφόρων αθλήσεων», εξηγεί η επίκουρος καθηγήτρια. Από την επεξεργασία των στοιχείων που έκανε, διαπίστωσε πως τα παιδιά εκείνα που «κατανάλωναν» αρκετό χρονικό διάστημα μπροστά στην τηλεόραση, «ήσαν παχύσαρκα από μικρή ηλικία».

Η παχυσαρκία είναι μία από τις «πληγές» τις μικρής οθόνης. Οι άλλες οκτώ είναι: Η κακή σχολική επίδοση, τα προβλήματα συμπεριφοράς, η τάση προς μίμηση που γίνεται αιτία ατυχημάτων, το φτωχό λεξιλόγιο (ή και δυσλεξία), η μοναξιά και η αντικοινωνικότητα, η ανυπακοή, η επιθετική διάθεση και συμπεριφορά και το αυξημένο άγχος που εμφανίζουν κυρίως τα αγόρια αλλά και οι φαντασιώσεις στα κορίτσια.

Δεκάλογος

Στη μελέτη της, η κ. Αναστασέα - Βλάχου δεν περιορίζεται μόνον στις διαπιστώσεις και στις αρνητικές συνέπειες της τηλεόρασης στα παιδιά, αλλά σημειώνει «όρια και προϋποθέσεις που μπορεί να αποδειχθούν ωφέλιμα για τη σωματική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών». Και παραθέτει μία δέσμη μέτρων, έναν δεκάλογο ή οδηγίες ­ συμβουλές, αν θέλετε ­ προς τους γονείς, σύμφωνα με τον οποίον:

1. Η τηλεόραση πρέπει να μην υπάρχει στο παιδικό δωμάτιο.

2. Να ελέγχεται ο χρόνος παρακολούθησης τηλεοπτικών προγραμμάτων και πάντως να μην υπερβαίνει τις δύο ώρες την ημέρα.

3. Μαζί με τα παιδιά, μπροστά στην τηλεόραση, να είναι ένας ενήλικος για να συζητά μαζί τους και ν' ασκεί κριτική.

4. Να μη διστάζετε να κλείνετε την τηλεόραση, όταν οι σκηνές είναι ακατάλληλες, παρέχοντας εξηγήσεις στο κλασικό παιδικό ερώτημα «γιατί μαμά (μπαμπά)».

5. Να προτρέπετε τα παιδιά προς άλλες δραστηριότητες.

6. Καθημερινός έλεγχος των υποχρεώσεών τους προς το σχολείο.

7. Όχι στα διαφημιζόμενα προϊόντα, εφόσον είναι ακατάλληλα.

8. Οι παιδίατροι να συμβουλεύουν τους γονείς για την τηλεόραση, όπως συμβαίνει με τη διατροφή τους ή τα εμβόλια.

9. Οι γονείς, όταν τα παιδιά είναι μεγάλα, να συζητούν για το πρόγραμμα που θα παρακολουθήσουν.

10. Να μην απορρίπτουν ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα, όταν αρέσει στα παιδιά, εφόσον είναι κατάλληλο, ή αθλητικό ή εκπαιδευτικό ή επιμορφωτικό.

Τις αρνητικές επιδράσεις της TV στα παιδιά επιβεβαιώνει μία μητέρα, όταν μία ωραία πρωία ο σύζυγός της έφυγε από το σπίτι παίρνοντας και την τηλεόραση μαζί του! Αν και φανατική λάτρης της σαπουνόπερας «Ατίθασα νιάτα», η Ρίτα Μάνλεϊ, παραγωγός βιντεοκλίπ, ανακάλυψε το νόημα της ζωής. Μάλιστα χωρίς την τηλεόραση στο σπίτι παραδέχθηκε πως αποκατέστησε τις γραμμές επικοινωνίας με τα παιδιά της. Εκείνα όμως δεν δέχθηκαν το γεγονός αναλόγως. Τους πρώτους έξι μήνες ο 15χρονος γιος της Τζέιμς και η κατά δύο χρόνια μικρότερη αδελφή του, Κέιτ, ανέπτυξαν επιθετική συμπεριφορά και εμφάνιζαν συμπτώματα αϋπνίας. Και τα δύο διακατέχονταν από ανία και η φράση «βαριέμαι τόσο πολύ» έμοιαζε σαν καραμέλα στο στόμα τους.

Η Αμερικανική Ιατρική Ένωση συστήνει στους γονείς να μην επιτρέπουν στα παιδιά να βλέπουν τηλεόραση περισσότερο από δύο ώρες ημερησίως, ενώ αρκετά ιδιωτικά σχολεία προτείνουν πιο ριζοσπαστικές λύσεις. Παρακινούν τους γονείς να μην αφήνουν καθόλου τα παιδιά να παρακολουθούν τηλεοπτικά προγράμματα.

Σε έρευνα ερωτηματολογίου της οργάνωσης «Children Now», τρία στα πέντε παιδιά απάντησαν πως βλέπουν τα δελτία ειδήσεων και δήλωναν φοβισμένα, εκνευρισμένα και γεμάτα άγχος ύστερα από αυτά που είδαν στην τηλεόραση.

«Ο σκοπός της είναι ενημερωτικός, ψυχαγωγικός και εκπαιδευτικός, αλλά όταν δεν χρησιμοποιείται σωστά γίνεται επικίνδυνη και κυρίως ως προς τη διαμόρφωση του χαρακτήρα των παιδιών», έγραφε μεταξύ άλλων στην έκθεσή του, με θέμα «Παιδί και τηλεόραση», ο μαθητής της Ε' Δημοτικού Γιώργος Νακόπουλος, η οποία παρουσιάστηκε ανάμεσα σε δεκάδες άλλες στο 12ο Παιδικό Φεστιβάλ, η συνομήλική του Μαριάννα Απαρτόγλου σημείωνε πως «πρέπει να αποφεύγουμε εκπομπές και ταινίες που δείχνουν σκηνές βίας, γιατί μερικές φορές τα παιδιά μιμούνται αυτά που βλέπουν στην τηλεόραση. Αποτέλεσμα αυτών είναι ­ τα τελευταία χρόνια ­ η αύξηση της εγκληματικότητας και της βίας ακόμη και στα παιδιά», ενώ ο Γιώργος Καπετανίδης ανέφερε πως «τα παιδιά παρακολουθούν ανεξέλεγκτα ταινίες τρόμου και προσπαθούν να υποδυθούν τους ήρωες ή τους κακούς των ταινιών».

«Τα παιδιά έχουν εγγενή επιθετικότητα και αναζητούν έναν τρόπο να την εκτονώσουν», έλεγε ο παιδοψυχίατρος Γιώργος Ζώρζος, από το Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Ενηλίκων, στη Ρούλα Τσουλέα («ΤΑ ΝΕΑ» 15/4/97) και συνέχιζε «αν, συνεπώς, βλέπουν πολλή τηλεόραση και παίζουν με άλλα παιδιά ή ενήλικους, θα βρουν τρόπους εκφράσεως της επιθετικότητά τους από το "γυαλί" ­ και αυτοί είναι κατά κανόνα βίαιοι. Αν, αντιθέτως, παίζουν, εκφράζονται με πιο ήπιους τρόπους».

Το δελτίο ειδήσεων

Θ. Π. Λιανός, Από τον ημερήσιο Τύπο

Με το τέλος του καλοκαιριού και των διακοπών και με την επιστροφή των φίλων και των γνωστών στην Αθήνα σκέφτηκα και έκανα μια πρόχειρη και περιορισμένη έρευνα. Ρώτησα ένα σχετικά μικρό αριθμό ανδρών και γυναικών να απαντήσουν χωρίς μεγάλη σκέψη στο ακόλουθο ερώτημα: Τι βρήκες πιο ενοχλητικό ή πιο δυσάρεστο με την επιστροφή σου από τις διακοπές στην Αθήνα; Όπως θα περίμενε κανείς, οι πιο συχνές απαντήσεις ήταν δύο: η κυκλοφοριακή συμφόρηση και ο βρώμικος αέρας, χωριστά ή και τα δυο μαζί. Άλλες απαντήσεις ήταν: η συνάντηση με τον προϊστάμενο στη δουλειά, η επίσκεψη στην εφορία, η κλήση για παράνομο παρκάρισμα, η επίσκεψη σε νοσοκομείο, τα σκουπίδια στους δρόμους κλπ.

Ιδού όμως η πιο αναπάντεχη και περίεργη απάντηση: το πλέον ενοχλητικό ήταν τα δελτία ειδήσεων (όλων των καναλιών). Προερχόμενη από άνθρωπο που παρακολουθεί ανελλιπώς τα δελτία ειδήσεων, η απάντηση αυτή προκάλεσε το ενδιαφέρον και ζητώντας εξηγήσεις έμαθα τα παρακάτω, τα οποία σας μεταφέρω σε πρώτο πρόσωπο.

«Οι πρώτες μέρες των διακοπών είναι κάπως δύσκολες. Χωρίς εφημερίδα, χωρίς τηλεόραση, χωρίς τηλέφωνο και fax, γενικά χωρίς υποθέσεις και μακριά από το γνωστό σου περιβάλλον αισθάνεσαι περίεργα και νιώθεις να αλλάζεις ταυτότητα. Σιγά-σιγά αρχίζεις να παρατηρείς τη φύση γύρω σου και ανακαλύπτεις ή μάλλον ανακαλύπτεις ξανά την ομορφιά της, τις άπειρες αποχρώσεις της θάλασσας και των βράχων, την εκπληκτική αρμονία των βουνών και είσαι ευχαριστημένος που είσαι μέρος αυτού του κόσμου. Ταυτόχρονα αρχίζεις να βλέπεις ότι οι άνθρωποι γύρω σου, γνωστοί και άγνωστοι, δεν φωνάζουν όπως πριν, μιλούν αργά και κινούνται ήρεμα όπως ακριβώς και εσύ. Ενώ πριν λίγες ημέρες νόμιζες ότι η γη καταστρέφεται, η Ελλάδα βουλιάζει, ο ουρανός πέφτει πάνω μας και όλα πάνε κατά διαβόλου, ξαφνικά ο κόσμος γίνεται όμορφος ξανά.

Αλλά οι διακοπές τελειώνουν και επιστρέφεις στην Αθήνα χαρούμενος που είσαι σπίτι σου, που ποτίζεις τα λουλούδια σου, ταΐζεις τα γατιά σου και βλέπεις τους φίλους και τους γείτονες. Τότε κάνεις το θανάσιμο σφάλμα, ανοίγεις την τηλεόραση να ακούσεις και να δεις τις ειδήσεις των οκτώ και τριάντα. Την οθόνη σου γεμίζουν ένας κύριος που φαίνεται να σιδερώθηκε μαζί με τα ρούχα του και μια κυρία στολισμένη σαν λατέρνα και σε βομβαρδίζουν εναλλάξ, αλλά με την ίδια σφοδρότητα, με νούμερα φρικτά: τόσοι νεκροί στη Βοσνία, τόσοι πρόσφυγες, τόσοι άστεγοι, τόσοι νεκροί από ναρκωτικά, τόσες ληστείες, τόσες συλλήψεις και αποδράσεις λαθρεμπόρων, τόσες καταστροφές από σεισμούς, τόσες από πλημμύρες, τόσες από πυρκαγιές, τόσες τρομοκρατικές ενέργειες με τόσους νεκρούς και τραυματίες, τόσοι νεκροί σε τροχαία δυστυχήματα... Η πιο ευχάριστη είδηση είναι ο αυριανός καύσωνας. Έλεος, Κύριε. Να γιατί το δελτίο ειδήσεων ήταν η πιο ενοχλητική εμπειρία».

Η παρατήρηση του φίλου θέτει εύλογα ερωτηματικά που απαιτούν ανάλυση και θεωρητικοποίηση. Αυτό που πρώτο έρχεται στο μυαλό μου είναι σχετικό με το αν και σε ποια έκταση τα δελτία ειδήσεων έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Υποθέτω ότι αυτά που παρουσιάζουν και που ανέφερα πιο πάνω είναι μέρος της πραγματικότητας. Αλλά μόνο αυτά συμβαίνουν στον κόσμο ή μόνο αυτά νομίζουν οι συντάκτες των δελτίων ότι μας ενδιαφέρουν; Εκείνοι είναι άρρωστοι ή εμείς; Δεν υπάρχει τίποτα καλό ή όμορφο στον κόσμο που να αξίζει να αναφερθεί στα δελτία ειδήσεων; Μόνο ληστές, βιαστές, σωματέμποροι, λαθρέμποροι, απατεώνες, δολοφόνοι και κάθε λογής καθάρματα; Οι άλλοι, οι άνθρωποι του μόχθου, οι εργάτες της γης, οι άνθρωποι που ξενυχτάνε στα εργαστήρια και στις βιβλιοθήκες, οι άνθρωποι που γενικά ομορφαίνουν τη ζωή μας, αυτοί πού είναι; (553 λέξεις)

Περίληψη

Ο αρθρογράφος αναφέρεται στην αλλοτρίωση και μονομέρεια των δελτίων ειδήσεων που έρχονται σε αντίθεση με την πραγματικότητα. Αρχικά διερευνά τι ενοχλεί τους γνωστούς του μετά την επιστροφή τους από τις διακοπές στην Αθήνα. Η πιο αναπάντεχη απάντηση που λαμβάνει είναι τα δελτία ειδήσεων. Ο αποκρινόμενος αιτιολογεί τη απάντησή του επικαλούμενος την ηρεμία και την ομορφιά των διακοπών σε αντίθεση με τον καταιγισμό προβολής αρνητικών ενοχλητικών γεγονότων από τις ειδησεογραφικές εκπομπές. Έτσι, ο αρθρογράφος καταλήγει στο ότι τα δελτία ειδήσεων δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα και αναρωτιέται γιατί δεν προβάλουν και τη θετική πλευρά της ζωής. (96 λέξεις)

Πνίξτε τους στις επιστολές

Εφ. Ελευθεροτυπία, 19/8/1995

Ο Ρένος Αποστολίδης για μία ακόμα φορά κατακεραύνωσε, κατήγγειλε. Από το βήμα του Πόρου της Κεφαλλονιάς εκφώνησε προχθές τον «Φιλιππικόν» του με χιούμορ, αμεσότητα αλλά και σκληρή γλώσσα. Και προσπάθησε να συσπειρώσει τους «άνδρες Αθηναίους» απέναντι στον κοινό εχθρό. Στον εχθρό που σ’ αυτή την περίπτωση λέγεται μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ή όπως ο ίδιος είπε, «τηλεόραση, ραδιόφωνα, εφημερίδες, κάθε λογής σύστημα ‘επικοινωνίας’ ή ‘ενημέρωσης’ ή ‘διαφώτισης’ -εγώ τα λέω ‘συσκότισης’ και ‘πλύσης εγκεφάλου’, τέτοια πανάθλια που ’ναι στον τόπο μας!»

Προσκεκλημένος στις εκδηλώσεις του Θερινού Ειδυλλίου Τέχνης, ανταποκρινόμενος στην παράκληση του Γιάννη Ζουγανέλη να μιλήσει για τα μίντια, ο Ρένος Αποστολίδης δεν έκρυψε ευθύς εξαρχής τη διάθεσή του να χρησιμοποιήσει γλώσσα αυστηρή. «Είναι γνωστό -και πάμπολλοι μου το καταλογίζουν- πως η κρίση μου είναι η αυστηρότερη κι ο λόγος μου ο πιο ασυμβίβαστος κι απόλυτα προσωπικός στην Ελλάδα...», εξήγησε.

Κι αμέσως μετά έθεσε τη ρητορική ερώτηση: «(...) Τι θ’ άξιζαν όλα αυτά τα μέσα (Μ.Μ.Ε.) γι’ ανέβασμά μας, τι πολύτιμα θα ’ταν, τι ανεκτίμητα για τους νέους μάλιστα, που άλλοι καιροί, άλλοι αιώνες δεν είχαν, κι όμως εμείς, ενώ έχουμε, μόνο άθλια και κακοποιά τα χειριζόμαστε, απ’ την ίδια μας την αθλιότητα, την αμορφωσιά, την κατωτερότητα και την κακοριζικιά». Τι θα γινόταν αν γνωρίζαμε πώς να χειριζόμαστε σωστά τη δύναμη των Μ.Μ.Ε.; «Θα μπορούσαν τα παιδιά μας να μαθαίνουν τέλεια ένα μάτσο φυσιογνωστικές επιστήμες, όχι από λόγια αλλά από εικόνες. Να τα βλέπουν, να τ’ ακούν, να τα γνωρίζουν, όλα τα ζώα, όλα τα φυτά, να βλέπουν όλο τον ανθρώπινο οργανισμό, σ’ όλες τις λειτουργίες του -όλον! Μέσα κι όξω!- κι από τα ανώτατα επιστημονικά επίπεδα και θεωρήσεις του κόσμου ιδωμένα όλα, των πιο αναπτυγμένων από μας λαών της Γης! Και θα μπορούσαν να γνωρίζουν καλύτερα κι από το να πήγαιναν σ’ όλα τα σπουδαία μουσεία του πλανήτη τα αριστουργήματα της τέχνης όλων των μεγάλων πολιτισμών κι όλων των εποχών, των αιώνων, των χιλιετιών, όλων των ηπείρων. Και θα μπορούσαν να ακούνε, σχολιασμένα και εξηγημένα στις θαυμαστές ουσίες και ποιότητές τους, τις πιο εκλεκτές και τις πιο βαθιές, όλα τα αριστουργήματα της λογοτεχνίας, της ποίησης και του θεάτρου και να μορφώνονταν, να ζυμώνονταν μ’ αυτά, με τα ανώτατα που πέτυχε να εκφράσει η ανθρώπινη συνείδηση και με τις πιο γενναίες σκέψεις των πιο μεγάλων στοχαστών του κόσμου και των λαών όλων. Και θα μπορούσαν να βλέπουν, να μετέχουν αληθινά, στα πιο κρίσιμα της Ιστορίας, να συμπεραίνουν, να αναπτύσσονται, να ελευθερώνονται...»

Επειδή όμως όλα αυτά δε συμβαίνουν, ο Ρένος Αποστολίδης παρατήρησε οργισμένος: «Αχ!, φίλοι, μόνο να το σκεφτείτε μια στιγμή, θα σπάσετε τις τηλεοράσεις σας που μας αλωνίζουν συνέχεια μ’ αυτά τα άθλια, τα βρωμερά, τα άχαρα, τα ανάξια, τα κατωτερικά, που ρίχνουν τον άνθρωπο στο σκοτάδι της ιδέας πως αυτός ο γλιτσερός είναι τάχα ο κόσμος και η ζωή και οι αξίες!» (...) Θλιβερή και η επόμενη διαπίστωσή του: «Κι όταν έτσι πάει η ζωή στον τόπο μας, χρόνια τώρα, και δεν τ’ αλλάζετε αυτό, τι περιμένετε; Αλλαγή τάχα; Ζωή αλλιώτικη τάχα; Μην περιμένετε! Η Ελλάδα, που τάχα ‘ποτέ δεν πεθαίνει’, έχει προ πολλού πεθάνει απ’ τ’ άθλια όλα αυτά...» Κι ωστόσο για το Ρένο Αποστολίδη υπάρχει μια λύση. Αυτή που διατύπωσε στο τέλος του λόγου του, προτείνοντας: Μπορείτε να πνίγετε κάθε μέρα σε χιλιάδες μαινόμενα γράμματα τις διευθύνσεις των τηλεοράσεων και των ραδιοφώνων και των βρωμοφυλλάδων αυτών; Σας διαβεβαιώνω: θα άρχιζαν να τρέμουν! Θα άρχιζαν πραγματικά να φοβούνται τι τους μέλλεται!» (562)

Περίληψη

Ο αρθρογράφος αναφέρεται στο κείμενό του σε μια ομιλία του Ρένου Αποστολίδη εναντίον των σημερινών Μ.Μ.Ε. Καταρχάς μας λέει πως ο ομιλητής, αφού προσδιόρισε τα Μ.Μ.Ε. ως εχθρό κι αφού επισήμανε την αυστηρότητα της κρίσης του, συνέχισε με την έκθεση των θετικών που θα μπορούσαν να προσφέρουν τα Μέσα, για να γνωρίσουν -οι νέοι κυρίως- τις φυσιογννωστικές επιστήμες, τα αριστουργήματα της τέχνης και της λογοτεχνίας και να μετέχουν στο κοινωνικό γίγνεσθαι (αναπτύσσοντας την κρίση τους). Στη συνέχεια προέτρεψε να "σπάσουμε τις τηλεοράσεις" για όλα τα ανάξια που προβάλλουν και να μην περιμένουμε κάποια αλλαγή. Κατέληξε όμως προτείνοντας μια λύση: να τους πνίξουμε στις επιστολές, για ν' αρχίσουν να φοβούνται... (109)

Γ'. Βιβλιογραφία

• Ζημιανίτης Κώστας, Βία, παιδί και τηλεόραση. Η πρόσληψη της τηλεοπτικής βίας από τα παιδιά, εκδ. Ιερά / Βέβηλα, 2009, σελ. 260, ISBN 978-960-87035-4-4
• Παπαθανασόπουλος Στέλιος, Η τηλεόραση στον 21ο αιώνα, εκδ. Καστανιώτη, 2005, σελ. 416, ISBN 978-960-03-4114-0