→ Ιστορία → Αρχαία ελληνική ιστορία

Οι θαλασσοπόροι του 10000 π.X.

Επιμέλεια: Στέφανος Κρίκκης, Εύη Ελευθεριάδου, εφ. Τα Νέα, 26/11/2005

Aμερικανοί αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι εντόπισαν σε παράκτιες περιοχές της Kύπρου τα ίχνη του αρχαιότερου ναυτικού λαού στην Aνατολική Mεσόγειο

Tαξίδευαν 100 μίλια στα ανοικτά πελάγη με πρωτόγονα σκαριά

Πολλές χιλιετίες πριν από τα ομηρικά ταξίδια του Οδυσσέα, υπήρχε ένας λαός τολμηρών θαλασσοπόρων που ταξίδευε στα ανοικτά πελάγη της Ανατολικής Μεσογείου.

Αμερικανοί αρχαιολόγοι πιστεύουν μάλιστα ότι αυτός ο λαός ξεκινούσε από τα παράλια της (σημερινής) Τουρκίας και της Συρίας και έφθανε στις παράκτιες περιοχές της Κύπρου, αναζητώντας πλούσια ψαριά. Αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς ότι τα ταξίδια αυτά γίνονταν περίπου 12.000 χρόνια πριν από σήμερα, τότε εύκολα προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι εκείνοι ήταν επιδέξιοι ναυτικοί και ικανοί τεχνίτες. Έφτιαχναν σκαριά ικανά να διασχίζουν αποστάσεις μεγαλύτερες από 100 ναυτικά μίλια.

Θεωρία. Οι αρχαιολόγοι που έκαναν ανασκαφές σε παράκτιες περιοχές της Κύπρου εντόπισαν δύο αρχαίους καταυλισμούς. Ανάμεσα στα ευρήματα περιλαμβάνονται και εργαλεία από ακατέργαστη πέτρα. Ύστερα από μια πρώτη εκτίμηση των όσων βρέθηκαν στους καταυλισμούς, ο Άλμπερτ Άμερμαν, ο οποίος είναι αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο Colgate στο Χάμιλτον των ΗΠΑ, και η Κάρολ ΜακΚάρτνεϊ, η οποία είναι ειδική στα λίθινα εργαλεία και συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο της Κύπρου, ανακοίνωσαν τη θεωρία τους ότι εκείνη τη μακρινή εποχή άνθρωποι χρησιμοποιούσαν μικρά πλοιάρια και επισκέπτονταν ανά εποχές τις ακτές της Κύπρου. Οι καταυλισμοί εντοπίστηκαν στις περιοχές Παραλία, Νησί και Άσπρος.

Κατασκηνώσεις. Σύμφωνα με τους δύο ειδικούς, που παρουσίασαν τα αποτελέσματα των ανασκαφών τους μαζί με τον Τζέι Στράτον, εδαφολόγο στο Πανεπιστήμιο του Όρεγκον, και τον Παύλο Φλουρέντζο, διευθυντή της Κυπριακής Υπηρεσίας Αρχαιοτήτων, τα παράτολμα ταξίδια γίνονταν σε μια εποχή που η Κύπρος δεν είχε μόνιμο πληθυσμό. Οι ναυτικοί είχαν ανακαλύψει ότι στα ανοικτά της Κύπρου υπήρχαν πολλά αλιεύματα και έτσι ψάρευαν στη διάρκεια της ημέρας, ενώ όταν σκοτείνιαζε διανυκτέρευαν σε πρόχειρες κατασκηνώσεις που έστηναν στα υψίπεδα πάνω από τις ακτές. Στα μέρη αυτά σήμερα συγκεντρώνονται χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο.

Ο δρ Άμερμαν επισήμανε ότι τα ευρήματα στις δύο αυτές περιοχές έχουν δώσει πολύτιμες πληροφορίες για την πρώιμη ναυσιπλοΐα στη Μεσόγειο αλλά και για τον αυξημένο ρυθμό μετακινήσεων των ανθρώπων κατά το τέλος της τελευταίας περιόδου των παγετώνων. Μια εποχή δηλαδή κατά την οποία άρχισε η καλλιέργεια της γης στη Μέση Ανατολή.

Όμως ο Άμερμαν υποστηρίζει ότι πρόκειται για προσωρινούς επισκέπτες στο νησί της Κύπρου και όχι για εποικιστές. «Εκείνη την περίοδο δεν υπήρχε ανθρώπινη κοινωνία στην ενδοχώρα και οι επισκέπτες είχαν παροδική παρουσία στο νησί. Βεβαίως κανείς ακόμη δεν είναι σε θέση να πει με βεβαιότητα πότε ξεκίνησαν αυτά τα δρομολόγια προς την Κύπρο».

Βυθισμένα. Τα κοφτερά λίθινα εργαλεία βρέθηκαν σε σωρούς. Ήταν θαμμένα σε ανυψωμένους γεωλογικούς σχηματισμούς που αποτελούνταν από αμμόλιθους που έχουν τραχιά επιφάνεια. Οι χώροι των καταυλισμών είναι δίπλα σε πηγές πόσιμου νερού, όπως ποτάμια, και είχαν στηθεί σε επίπεδες περιοχές ώστε να είναι εύκολη η μεταφορά των πλοιαρίων από την ακτή.

Οι περιοχές αυτές έχουν σήμερα σκεπαστεί από τη θάλασσα στο μεγαλύτερο μέρος τους και οι ειδικοί εκτιμούν ότι εκείνη την εποχή η στάθμη του νερού ήταν περίπου 30 μέτρα χαμηλότερα.

Παράκτιοι καταυλισμοί στην ερημιά...

Ο δρ Άμερμαν εξήγησε ότι η γεωλογία και ο τύπος των εργαλείων οδήγησαν στην εκτίμηση ότι οι τολμηροί θαλασσοπόροι κατασκήνωναν στην Κύπρο ανάμεσα στο 9000 π.X. και το 10000 π.X. Εκεί παρέμεναν λίγες νύχτες ανά εποχή, το πολύ για λίγες εβδομάδες, και στη συνέχεια επέστρεφαν στην ηπειρωτική χώρα απ' όπου έρχονταν. Οι αρχαιολόγοι συμπέραναν ότι τα ταξίδια είχαν εποχικό χαρακτήρα επειδή οι καταυλισμοί ήταν παράκτιοι και επειδή την ίδια χρονική στιγμή δεν υπήρχε κανένα άλλο ίχνος ανθρώπινης παρουσίας στην ενδοχώρα της Κύπρου. Επιπλέον, δεν υπήρχε, λένε, το κατάλληλο έδαφος για να φυτρώνουν φυτά και τα λίγα ζώα που ζούσαν δεν θα μπορούσαν να αποτελέσουν επαρκή λεία για τη διατροφή αρκετών ανθρώπων. Κάποιοι άλλοι αρχαιολόγοι έχουν εκφράσει τη βεβαιότητά τους ότι ο πιο πρώιμος οικισμός που έχει εντοπιστεί ποτέ στο νησί χρονολογείται στο 8250 π.X. Από εκείνη την περίοδο, σύμφωνα με τους ιδίους, υπάρχουν ενδείξεις ότι πραγματοποιούνταν ταξίδια στο ανοικτά πελάγη. Μάλιστα εντοπίστηκαν στο νησί ίχνη οψιδιανού, το οποίο είναι ένα μαύρο ηφαιστειακό υλικό που εχρησιμοποιείτο στην κατασκευή λεπίδων.

Του χρόνου θα αναζητήσουν ίχνη οστών και ξύλων για να τα χρονολογήσουν με ακρίβεια

H θεωρία των Αμερικανών ειδικών για τα πρώιμα ταξίδια στα πελάγη της Ανατολικής Μεσογείου είναι πολύ πρόσφατη και για τον λόγο αυτό δεν έχουν ακόμη εκφραστεί διαφωνίες από άλλους ειδικούς. Κατά την παρουσίαση των ανασκαφικών ευρημάτων στην Αμερικανική Σχολή Ανατολικών Ερευνών, ο δρ Άλαν Σίμονς, ο οποίος είναι αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα στο Λας Βέγκας και ο οποίος είχε πραγματοποιήσει ανασκαφές στην Κύπρο, ζήτησε από τον Άλμπερτ Άμερμαν να αναφέρει ακριβείς χρονολογίες για τα όσα υποστηρίζει ότι συνέβησαν πριν από 12.000 χρόνια. Ο δρ Άμερμαν αποδέχθηκε την ένσταση του συναδέλφου του και τόνισε πως του χρόνου ο δεύτερος γύρος των ανασκαφών θα επικεντρωθεί στον εντοπισμό κάρβουνου και οστέινων υπολειμμάτων ώστε να χρονολογηθούν με τη μέθοδο του ραδιοάνθρακα. Οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι πάντως που εντόπισαν στην Κύπρο τους δύο καταυλισμούς υποστηρίζουν ότι από τη συγκεκριμένη έρευνα θα μπορέσουν να εξαχθούν πολύτιμες πληροφορίες για την κατανόηση ενός κρίσιμου σημείου της ιστορίας των ανθρώπινων κοινωνιών, σε μια εποχή δραστικών κλιματικών αλλαγών.