→ Ιστορία → Αρχαία ελληνική ιστορία

Ένας κοντινός συγγενής ηλικίας 5 εκατομμυρίων ετών

Γιώτα Mυρτσιώτη, εφ. Καθημερινή, 26/7/2006

Κρανίο μεσοπίθηκου ηλικίας 5-7 εκατομμυρίων ετών αντίστοιχο μ' αυτά που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα στο Πικέρμι Αττικής και κοσμούν τα μεγαλύτερα μουσεία φυσικής ιστορίας στον κόσμο, φύλαγε μια κάθετη πλαγιά στην Κρυοπηγή Χαλκιδικής. Το απολιθωμένο κρανίο θεωρείται ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα ευρήματα της περιοχής όπου η ανασκαφική ομάδα του τμήματος Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης αναζητά τα ίχνη μικροθηλαστικών και σαρκοφάγων εδώ και οκτώ χρόνια.

Το πλησιέστερο στην εξέλιξη του ανθρώπου κρανίο βρέθηκε σε άριστη κατάσταση. Η οδοντοστοιχία του με κοφτερούς και μεγάλους κυνόδοντες μαρτυρεί ότι πρόκειται για έναν αρσενικό μεσοπίθηκο.

Ανήκει στην οικογένεια των κερκοπιθήκων, δηλαδή στους πιθήκους με ουρά, το μέγεθος των οποίων δεν ξεπερνά το 1,30 μ. Είναι πρωτεύον θηλαστικό, ανήκει δηλαδή στην ίδια τάξη θηλαστικών με τον άνθρωπο και έζησε πριν από 5-7 εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή στην εποχή του Άνω Μιοκαίνου, εξήγησε στην «Κ» η επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα Γεωλογίας του ΑΠΘ κ. Ευαγγελία Τσουκαλά.

Τα χαρακτηριστικά του κρανίου φανερώνουν ότι συγκεκριμένος κερκοπίθηκος ζούσε σε παλαιοπεριβάλλον σαβάνας όπου επικρατούσε ένα κλίμα λιγότερο θερμό από το σημερινό. Ο μεσοπίθηκος ήταν φυτοφάγος, αλλά έπεσε θύμα σαρκοφάγων ζώων της περιοχής. Από τα σημάδια που διατηρούνται στο κρανίο του φαίνεται ότι δέχθηκε την επίθεση ύαινας ή μαχαιρόδοντα. Ίχνη αυτών βρέθηκαν πάνω στους κυνόδοντες, διευκρινίζει η κ. Τσουκαλά.

Το κρανίο, κατά την κ. Τσουκαλά, παρουσιάζει παγκόσμιο ενδιαφέρον καθώς είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα στον κόσμο σε σχέση με τα αντίστοιχα πιθήκων όπως του πεντελικού Πικερμίου που έχουν βρεθεί ως σήμερα. Διασώθηκε ατόφιο επί εκατομμύρια χρόνια χωρίς να υποστεί παραμόρφωση χάρη στο ίζημα που κάλυψε το κρανίο, το προστάτευσε και συνέβαλε στην απολίθωσή του.

Οι ανασκαφές στην Κρυοπηγή επί οκτώ χρόνια έφεραν ταυτόχρονα στο φως χιλιάδες απολιθώματα. Προέρχονται από 20 διαφορετικά είδη ζώων που μαρτυρούν την ποικιλία στη σύνθεση της πανίδας. Ανάμεσα στα σπουδαία ευρήματα ξεχωρίζουν τα απολιθώματα από τέσσερα είδη βοοειδών, γαζέλες, αντιλόπες, πέντε είδη σαρκοφάγων, μαστόδοντα (προϊστορικός ελέφαντας) καμηλοπαρδάλεις, ύστριχα, λαγόμορφα και τέσσερα είδη ιππαρίων (μικρά προϊστορικά άλογα με τρία δάχτυλα στα πόδια τους).

Τα ευρήματα είναι αρκετά ώστε να συγκροτήσουν την έκθεση ενός παλαιοντολογικού μουσείου στην περιοχή, ανέφερε η κ. Τσουκαλά, η οποία από την 25ετή ανασκαφική έρευνα κατάφερε να ιδρύσει έξι συνολικά μουσεία στη Βόρειο Ελλάδα. Ήδη λειτουργούν δύο μουσεία με προϊστορικά ευρήματα στα Γρεβενά όπου βρέθηκαν οι μεγαλύτεροι χαυλιόδοντες (4,5 μέτρων) στον κόσμο, δύο στην Πέλλα, ένα στο Σιδηρόκαστρο Σερρών και ένα στον Δήμο Καλλινδοίων Θεσσαλονίκης.