→ Ιστορία → Αρχαία ελληνική ιστορία

Οι μούμιες «μιλούν» και... σφραγισμένες

Dalya Alberge, επιμέλεια Μαίρη Αδαμοπούλου, εφ. Τα Νέα, 2/7/2004

Χωρίς καν να σηκωθεί το κάλυμμα της σαρκοφάγου του, ένας μεσήλικας ιερέας από την αρχαία Aίγυπτο αποκαλύπτει τα μυστικά του 2.800 χρόνια μετά τον θάνατό του χάρη στην ψηφιακή τεχνολογία

Άφησε την τελευταία του πνοή το 800 π.X. στην περιοχή του Καρνάκ, το σπουδαιότερο θρησκευτικό κέντρο της αρχαίας Αιγύπτου. Ο ιερέας του Άμμωνος Ρα, Νεσπερενούμπ, σήμερα «αποκαλύπτει» το πρόσωπό του, που κρυβόταν κάτω από την πλούσια διακοσμημένη σαρκοφάγο του, μαζί με καλά κρυμμένα μυστικά σε μια έκθεση που πραγματοποιείται στο Βρετανικό Μουσείο (έως τον Ιανουάριο του 2005) με σύμμαχο την τελευταία λέξη της τεχνολογίας.

Είχε περάσει τα 40 (είχε υπερβεί αρκετά τον μέσο όρο ηλικίας της εποχής, που ήταν γύρω στα 35). Το σαγόνι του ήταν πεταχτό, είχε πλατιά μύτη και ξυρισμένο κεφάλι, όπως ταίριαζε με το ιερατικό του αξίωμα. Ο σκελετός του είναι πλήρης, χωρίς σπασμένα οστά και οι ιστοί του δέρματος και των μυών διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση σε όλο το σώμα. Μπορεί κανείς να διακρίνει ακόμη και τα νύχια των ποδιών, ενώ ανάμεσα στη φθαρμένη οδοντοστοιχία του υπάρχει ένα μεγάλο απόστημα, το οποίο εικάζεται πως θα του προκαλούσε τόσο οξύ πόνο, ώστε να είναι οξύθυμος και ευερέθιστος! Συνοδευόταν από ένα φυλαχτό σε σχήμα φιδιού και ένα πήλινο αγγείο, που διακρίνεται τόσο ξεκάθαρα, ώστε μπορεί κανείς να δει ακόμη και τις δαχτυλιές που έχει αφήσει πάνω στον πηλό ο αγγειοπλάστης.

«Χρειάστηκαν 2.800 χρόνια για να μπορέσουμε με τη βοήθεια της τεχνολογίας να ξεκλειδώσουμε τα μυστικά της μούμιας και να φέρουμε πρόσωπο με πρόσωπο τους επισκέπτες με ένα πρόσωπο από το παρελθόν», επισημαίνει ο βοηθός επιμελητού του Τμήματος της Αρχαίας Αιγύπτου και Σουδάν του Βρετανικού Μουσείου, Τζον Τέιλορ. «Μοιάζει ακριβώς με ένα πρόσφατα ανεσκαμμένο αρχαιολογικό χώρο, που περιέχει πλήθος στοιχείων για το απώτερο παρελθόν, στα οποία δεν είχαμε πρόσβαση. H τεχνολογία που προσφέρει εικόνα μάς βοήθησε να αποκαλύψουμε τι κρυβόταν από κάτω».

Για πρώτη φορά οι αρχαιολόγοι του Βρετανικού Μουσείου έχουν την ευκαιρία να να δουν το εσωτερικό μιας σφραγισμένης σαρκοφάγου με εξαιρετική καθαρότητα, χωρίς να την ανοίξουν, καθώς μέχρι σήμερα τέτοιου είδους λεπτομέρειες μπορούσαν να έχουν στη διάθεσή τους μόνο αν ξετύλιγαν το σάβανο της μούμιας. Κίνηση που μπορούσε να μετατρέψει το λεπτό ύφασμα σε σκόνη.

Μια εντελώς νέα προοπτική προσέφερε όμως η σύγχρονη τεχνολογία. Ένας ψηφιακός τομογράφος, ίδιος με εκείνον που χρησιμοποιείται στα νοσοκομεία για ραδιογραφίες εγκεφάλου, σε συνδυασμό με ηλεκτρονικούς υπολογιστές τελευταίας τεχνολογίας, επέτρεψε στους ειδικούς να κάνουν μια «μη επιθετική» εικονική αποκάλυψη και αυτοψία της μούμιας. H διαδικασία της σάρωσης έγινε στο Εθνικό Νοσοκομείο Νευρολογίας και Νευροχειρουργικής τους Λονδίνου, όπου δέσμες ακτινών X διαπέρασαν το μουμιοποιημένο σώμα από διαφορετικές γωνίες.

Το Βρετανικό Μουσείο αποφάσισε να εφαρμόσει τις νέες μεθόδους στη μούμια του Νεσπερενούμπ, καθώς η σαρκοφάγος του δεν είναι απλώς μία από τις 100 που διαθέτει η συλλογή του μουσείου, αλλά μία από τις δέκα, που δεν έχει ανοιχτεί ποτέ από την ημέρα που το μουμιοποιημένο σώμα του ιερέα τοποθετήθηκε μέσα της. «Γνωρίζαμε πως όλα όσα βρίσκονταν μέσα στη σαρκοφάγο θα ήταν ακριβώς όπως όταν τοποθετήθηκαν πριν από 2.800 χρόνια. Οι επιγραφές μάς βοήθησαν ακόμη περισσότερο, καθώς μας έδωσαν στοιχεία για την επαγγελματική ιδιότητα του νεκρού και την εποχή που έζησε, κάτι που είναι εξαιρετικά σπάνιο», επισημαίνει ο δρ Τέιλορ.

«Οι περισσότερες μούμιες είναι ανώνυμες, καθώς πολλές είχαν απομακρυνθεί από τη σαρκοφάγο τους, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις που μούμιες και σαρκοφάγοι έχουν παρατοποθετηθεί, κάτι που συνέβη κυρίως κατά τον 19ο αιώνα», προσθέτει.

Είδαν το πρόσωπο του ιερέα Νεσπερενούμπ

Το εντυπωσιακότερο αποτέλεσμα των ερευνητών είναι η δημιουργία του τρισδιάστατου προπλάσματος του κεφαλιού του Νεσπερενούμπ. Με τη βοήθεια τεχνικών που εφαρμόζονται σε περιπτώσεις φόνου ή πυρκαγιάς και 1.500 λήψεων η επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ κατάφερε να δημιουργήσει το μοντέλο του κρανίου και του προσώπου του Αιγύπτιου ιερέα. Στο οποίο όμως δεν αποτύπωσε και τη λεπτομέρεια που εντοπίστηκε στο αυθεντικό κρανίο. Τη μυστηριώδη μικρή οπή στο οστό πάνω από το αριστερό μάτι. «Δεν έχει σχέση με τη διαδικασία της μουμιοποίησης», λέει ο δρ Τέιλορ, «διότι οι Αιγύπτιοι αφαιρούσαν τον εγκέφαλο από τη μύτη και δεν υπάρχουν ίχνη από σπάσιμο του οστού, όπως θα περίμενε κανείς αν είχε προκληθεί από πληγή με αιχμηρό αντικείμενο». Γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα πως ο ιερέας έπασχε από όγκο ή κάποια άλλη ασθένεια, που προσέβαλε το οστό του κρανίου.