→ Ιστορία → Αρχαία ελληνική ιστορία

Οι Θράκες δεν ήταν βάρβαροι

Ν. Χατζηαντωνίου, εφ. Ελευθεροτυπία, 1/6/2005

«Θησαυροί που ταιριάζουν σε βασιλιάδες». Ο τίτλος του περιοδικού «Τάιμ» προϊδεάζει εξ αρχής για μια σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη.

Κι αν όλα όσα υποστηρίζει ο Βούλγαρος αρχαιολόγος Γκεόργκι Κίτοφ ισχύουν, τότε μετά από 12ετή έρευνα ο ίδιος και η ομάδα του ανακάλυψαν τον περασμένο Ιούλιο, σε κοιλάδα 170 χιλιόμετρα ανατολικά της Σόφιας, τον τάφο κάποιου βασιλιά των Θρακών, πιθανότατα του περίφημου Σεύθη ΙΙΙ (342-300 π.Χ.), απογόνου του βασιλικού οίκου των Οδρυσών και γνωστού για την ανδρεία του στους πολέμους που διεξήγαγε εναντίον των Θρακών ο Λυσίμαχος (ο σωματοφύλακας του Μεγάλου Αλεξάνδρου που μετά το θάνατο του τελευταίου ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Θράκης και των παρά τον Εύξεινο Πόντο εθνών).

Οπως και να 'χει, πρόκειται για μια σημαντικότατη κατά τα φαινόμενα αρχαιολογική ανακάλυψη. Και έγινε σχεδόν τυχαία «χάρη» σε μια ομάδα λαφυραγωγών, που έγινε αιτία η υπό τον Κίτοφ αρχαιολογική ομάδα να εντείνει τις έρευνές της σε συγκεκριμένο σημείο της Κοιλάδας των Βασιλέων.

Τάφοι αρχαίων Θρακών

Ο Κίτοφ, ένας «Βούλγαρος Ιντιάνα Τζόουνς» όπως τον αποκαλεί το αμερικανικό περιοδικό, τα τελευταία 12 χρόνια ηγείτο αρχαιολογικών ανασκαφών που γίνονταν καθημερινά και επί 18ώρου βάσεως στην Κοιλάδα των Βασιλέων, μια δασώδη περιοχή έκτασης 100 χιλιομέτρων στην κεντρική Βουλγαρία. Διάσπαρτοι στην κοιλάδα βρίσκονται τάφοι αρχαίων Θρακών, του περίφημου λαού ινδοευρωπαϊκής καταγωγής που μετανάστευσε στον νοτιοανατολικό ευρωπαϊκό χώρο περί τον 12ο αι. π.Χ. Θρακικά φύλα εγκαταστάθηκαν και στη Μικρά Ασία, αλλά και μέχρι την Κεντρική Μακεδονία έως την ίδρυση του βασιλείου της Μακεδονίας στις αρχές του 7ου αι. π.Χ. Μετά περιορίστηκαν κυρίως στο βορειοανατολικό τμήμα της Βαλκανικής.

Η σκαπάνη του Κίτοφ είχε φέρει στο φως μια θρακική νεκρόπολη μεν, όχι όμως και σπουδαία ευρήματα. Τον περασμένο Ιούλιο μετέφερε για λίγο τις έρευνές του στο χωριό Σταροζέλ. Λίγο αργότερα ειδοποιήθηκε ότι λαφυραγωγοί σκάβουν στην Κοιλάδα των Βασιλέων, επιμένοντας σε ένα συγκεκριμένο σημείο. Ο ίδιος και η ομάδα του κινητοποιήθηκαν άμεσα, επέστρεψαν και ενέτειναν την έρευνά τους. Ενα μήνα αργότερα ανακάλυψαν έναν διαφορετικό τάφο από όσους είχαν βρει μέχρι τότε. Μέσα στον τάφο, βρήκαν τα οστά ενός άνδρα ο σκελετός του οποίου είχε τεμαχιστεί: τα οστά των μηρών, των χεριών αλλά και της σιαγόνας ήταν προσεκτικά τοποθετημένα στο έδαφος. Κι ακριβώς δίπλα, το σημαντικότερο εύρημα: μια ολόχρυση μάσκα. Η μάσκα ζυγίζει 672 γραμμάρια και είναι φτιαγμένη από χρυσό 23,5 καρατίων. Απεικονίζει μια ανδρική φυσιογνωμία συνοφρυωμένη και απειλητική. Οι βόστρυχοι καθώς και τα γένια του είναι χαραγμένα με εξαιρετική λεπτομέρεια.

Οι συνεργάτες του Κίτοφ δεν θα ξεχάσουν ποτέ την αντίδραση του επικεφαλής τους. «Δεν είναι δυνατόν» έλεγε και ξαναέλεγε κοιτώντας τη μάσκα και κρατώντας το κεφάλι του συγκινημένος.

Η 2.400 ετών μάσκα ήταν το πρώτο σημαντικό εύρημα. Συνεχίζοντας την ανασκαφή οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως ένα χρυσό δαχτυλίδι με εγχάρακτη την εικόνα ενός αθλητή, έναν πλήρη οπλισμό, χάλκινα στέφανα και διάσπαρτα σπαθιά και ασπίδες. Τα αντικείμενα μεταφέρθηκαν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Σόφιας για περαιτέρω έρευνες. Πρόκειται μάλιστα στα μέσα Ιουνίου να ταξιδέψουν και στην Ιαπωνία προκειμένου να εκτεθούν στο πλαίσιο Διεθνούς Εκθεσης στο Τόκιο.

«Γνωρίζαμε από σχετικές αναφορές σε αρχαία κείμενα ότι οι αρχαίοι Θράκες ήταν ένας πλούσιος λαός. Ποτέ όμως μέχρι σήμερα δεν είχαμε απτές αποδείξεις», δήλωσε ο Τζέιμς Σίκινγκερ, καθηγητής στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών της Αθήνας. Ο Ομηρος στην «Ιλιάδα» περιγράφει τον εκθαμβωτικό ολόχρυσο οπλισμό του Βασιλιά των Θρακών.

Οι Θράκες ήταν επίσης γνωστοί από τις αναφορές των πηγών για τις πολεμικές τους αρετές. Θρακικής καταγωγής λέγεται ότι ήταν ο περίφημος Σπάρτακος, ηγέτης των στασιαστών κατά των Ρωμαίων. Και πολύ πιο πριν, ο Ξενοφών στο έργο του «Κύρου Ανάβασις» αναφέρει τη συνάντησή του με τον Σεύθη Ι.

Εως τώρα ωστόσο, βάσει των αρχαιοελληνικών κειμένων, οι Θράκες θεωρούνταν μια άγρια, νομαδική κοινωνία, χωρίς πολιτική οργάνωση και χωρίς δικό της αλφάβητο. «Τα ευρήματα του Κίτοφ αποδεικνύουν ότι οι Θράκες δεν ήταν βάρβαροι», λέει τώρα ο Βούλγαρος ειδικός στην Ιστορία των Θρακών, Αλεξάντερ Φολ.

Οι ανακαλύψεις του Κίτοφ δεν ολοκληρώθηκαν όμως εκεί. Δύο χιλιόμετρα από τον πρώτο τάφο βρέθηκε ένας ακόμα με τρεις αίθουσες στο τέλος ενός διαδρόμου 13 μέτρων. Στο διάδρομο εντοπίστηκε μια μπρούντζινη κεφαλή που μάλλον ανήκε σε ολόκληρο άγαλμα. Στην πρώτη αίθουσα βρέθηκαν τα απομεινάρια ενός αλόγου που είχε θυσιαστεί. Στην τρίτη αίθουσα βρέθηκε ένα νεκρικό κρεβάτι, καλυμμένο από ίνες χρυσού. Ο Κίτοφ πιστεύει ότι ο τάφος αυτός (χτισμένος περί τα 150 χρόνια μετά τον πρώτο όπου βρέθηκε η μάσκα) είναι του βασιλιά Σεύθη ΙΙΙ. Η ανασκαφική εργασία στην περιοχή φυσικά συνεχίζεται...