ΛατινικάΣυντακτικό

Συμπερασματικές προτάσεις

Επιρρηματικές συμπερασματικές προτάσεις

Οι επιρρηματικές συμπερασματικές προτάσεις δεν πρέπει να έονται με τις ουσιαστικές συμπερασματικές προτάσεις (που ισοδυναμούν με ουσιαστικό, υποκείμενο ή αντικείμενο του ρήματος. Οι επιρρηματικές συμπερασματικές προτάσεις εισάγονται με το σύνδεσμο ut (άρνηση: ut non, ut nemo, ut nihil κτλ. Προσοχή! Οι αρνητικές τελικές προτάσεις εισάγονται με το ne, ne quis κτλ.). Ενώ στα αρχαία ελληνικά εκφέρονται με διάφορες εγκλίσεις και με απαρέμφατο, στα λατινικά εκφέρονται πάντοτε με υποτακτική (δυνητική). Αυτό συμβαίνει επειδή στη λατινική το αποτέλεσμα θεωρείται πάντα μια υποκειμενική κατάσταση. Στην κύρια πρόταση προηγούνται συνήθως επιρρήματα (sic, ita, tam, adeo κτλ. = αρχ. οὕτως) ή αντωνυμίες (talis, tantus κτλ. = αρχ. τοιοῦτος, τοσοῦτος), που μας ειδοποιούν ότι θα ακολουθήσει συμπερασματική πρόταση. Οι συμπερασματικές προτάσεις εκφέρονται συνήθως, όπως και οι τελικές, με υποτακτική του ενεστώτα (για το παρόν—μέλλον) και με υποτακτική του παρατατικού (για το παρελθόν).

Παραδείγματα: Tantus furor omnes invadit, ut pugnare cupiant· Tantus furor omnes invasit, ut pugnare cuperent.

Σημ. Όταν το ρήμα της κύριας πρότασης είναι σε χρόνο ιστορικό, τότε στη συμπερασματική πρόταση μπορεί να έχουμε υποτακτική του παρακειμένου όταν, κατά την άποψη του ομιλητή, το αποτέλεσμα θεωρείται ως πράξη ολοκληρωμένη (στο παρελθόν)·Tantus terror omnes invasit, ut nemo arma caperet (ώστε κανείς να μην παίρνει τα όπλα) Tantus terror omnes invasit, ut nemo arma ceperit (ώστε κανείς δεν πήρε...)

Ονοματικές συμπερασματικές προτάσεις

1. Οι ουσιαστικές συμπερασματικές προτάσεις εισάγονται με το ut (οι αρνητικές με το ut non, ut nemo, ut numquam κτλ.). Εκφέρονται με την υποτακτική του ενεστώτα (μετά από αρκτικούς χρόνους) ή του παρατατικού (μετά από ιστορικούς χρόνους), όπως δηλ. και οι τελικές, επιρρ. συμπερασματικές και βουλητικές προτάσεις.

2. Οι προτάσεις αυτές εκφράζουν (α) Αποτέλεσμα ή συνέπεια: χρησιμεύουν ως αντικείμενο ρημάτων που σημαίνουν «κατορθώνω»· π.χ. facio, efficio, perficio, κτλ.· επίσης χρησιμεύουν ως υποκείμενο απρόσωπων ρημάτων που σημαίνουν «προκύπτει ότι» ή «βγαίνει το συμπέρασμα», όπως efficitur, (con)sequitur κτλ. (β) Γεγονός, συμβάν: χρησιμεύουν ως υποκείμενο απρόσωπων ρημάτων που σημαίνουν «συμβαίνει», όπως fit, accidit, evenit, contingit κτλ. (γ) Κάτι που απομένει ή υπολείπεται: χρησιμεύουν ως υποκείμενο απρόσωπων ρημάτων ή εκφράσεων που σημαίνουν «απομένει» ή «υπολείπεται», όπως restat, relinquitur, reliquum est κτλ. (δ) Τέλος χρησιμεύουν ως υποκείμενο απρόσωπων εκφράσεων όπως satis est (φτάνει), tempus est (είναι καιρός), lex est (είναι νόμος), mos (consuetudo) est (είναι συνήθεια) κτλ. Π.χ. Effecit ut nautae inter se pugnarent (τα) κατάφερε ώστε οι ναύτες να πολεμήσουν μεταξύ τους. Accidit ut ego ipse illic manerem συνέβη να μείνω εγώ ο ίδιος εκεί Restat ut Brutum videamus απομένει να δούμε το Βρούτο Tempus est ut legati abeant είναι καιρός να φύγουν οι απεσταλμένοι.

Οι προτάσεις αυτές αντιστοιχούν γενικά προς το τελικό απαρέμφατο της ελληνικής, που χρησιμεύει ως αντικείμενο ή υποκείμενο ρημάτων και εκφράσεων όπως: διαπράττομαι, κατεργάζομαι, ποιώ, συμβαίνει, ώρα (καιρός) εστί κτλ.