ΕπιπλέονΕπιπλέον

ΛατινικάΣυντακτικό

Υποθετικές προτάσεις

Όπως στην ελληνική έτσι και στη λατινική υπάρχουν διάφορα είδη υποθετικών λόγων:

Ι. Το είδος του υποθετικού λόγου που εκφράζει υπόθεση ανοικτή -χωρίς δηλαδή να δηλώνεται αν αληθεύει ή όχι· εκφέρεται ως εξής: υπόθεση: si (αρν. nisi) + οριστική κάθε χρόνουαπόδοση: οποιαδήποτε έγκλιση

Οι συνηθισμένες μορφές του είναι οι παρακάτω:

II. Το είδος του υποθετικού λόγου που εκφράζει υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα (ή το απραγματοποίητο) εκφέρεται ως εξής:

si (αρν. nisi) + υποτακτική του παρατατικού (υπόθεση και απόδοση): για το παρόν.

si (αρν. nisi) + υποτακτική του υπερσυντελίκου (υπόθεση και απόδοση): για το παρελθόν

III. Το είδος του υποθετικού λόγου που εκφράζει υπόθεση δυνατή ή πιθανή εκφέρεται συνήθως ως εξής: si (αρν. nisi) + υποτακτική του ενεστώτα (υπόθεση και απόδοση): για το παρόν-μέλλον

Si hoc facias, erres· εἰ τοῦτο ποιοίης, ἁμαρτάνοις ἂν (Παρατηρούμε ότι στη δυνητική ευκτική της ελληνικής αντιστοιχεί η υποτακτική του ενεστώτα της λατινικής).

Σημ. Όταν σε καταφατική υπόθεση αντιπαρατίθεται η αρνητική της, τότε η δεύτερη αυτή υπόθεση εισάγεται με το si non (ελλειπτικά με το si non ή si minus· πρβ. εἰ δὲ μή): Si poterit, in patria explicabit; si non (poterit) [si minus], in exilio explicabit.

Υποθετικοί Λόγοι στον Πλάγιο Λόγο

Το ρήμα της απόδοσης μετατρέπεται σε απαρέμφατο (Όπως και το ρήμα κάθε κύριας πρότασης κρίσεως):

-Ενεστώταεκφράζει το σύγχρονο σε σχέση με το ρήμα εξάρτησης

-Μέλλονταεκφράζει το υστερόχρονο σε σχέση με το ρήμα εξάρτησης [Το «υστερόχρονο» του παρελθόντος (=το μη πραγματικό) αποδίδεται με περιφραστικό απαρέμφατο σχηματισμένο από τη μετοχή του μέλλοντος και το απαρέμφατο παρακειμένου fuisse (αντί esse)]

-Παρακειμένουεκφράζει το προτερόχρονο σε σχέση με το ρήμα εξάρτησης (Το απαρέμφατο του παρακειμένου εκφράζει κάθε προτερόχρονο, επομένως αντιστοιχεί και με τον παρακείμενο και με τον υπερσυντέλικο και με τον παρατατικό της οριστικής)

Το ρήμα της υποθετικής πρότασης στον Πλάγιο Λόγο βρίσκεται σε υποτακτική:

 Όπως κάθε δευτερεύουσα πρόταση, η οποία στον Ευθύ Λόγο εκφέρεται με οριστική, έτσι και η υποθετική πρόταση του πρώτου είδους (ανοιχτή υπόθεση), όταν βρεθεί στον Πλάγιο Λόγο, εκφέρεται με υποτακτική (Η υποτακτική του δεύτερου και του τρίτου είδους διατηρείται στον Πλάγιο Λόγο, όπως διατηρείται και η υποτακτική όλων των δευτερευουσών προτάσεων)

 Ο χρόνος της υποθετικής πρότασης γενικά συμμορφώνεται με τους κανόνες της ακολουθίας των χρόνων, εκτός από την περίπτωση της υπόθεσης του απραγματοποίητου, η οποία διατηρεί το χρόνο της (= υποτακτική ιστορικού χρόνου) και όταν ακόμα εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου

 Σε δευτερεύουσα πρόταση, η οποία στον Ευθύ Λόγο εκφέρεται κανονικά με υποτακτική, ο χρόνος στον Πλάγιο Λόγο μένει αμετάβλητος, όταν η πρόταση εξαρτηθεί από αρκτικό χρόνο· όταν όμως η δευτερεύουσα πρόταση εξαρτηθεί από ρήμα ιστορικού χρόνου, τότε και το δικό της ρήμα πρέπει να είναι σε ιστορικό χρόνο

-Αρκτικός χρόνοςΑρκτικός χρόνος (υποθετικοί λόγοι Ι & ΙΙΙ)

-Αρκτικός χρόνοςΙστορικός χρόνος (υποθετικός λόγος ΙΙ)

-Ιστορικός χρόνοςΙστορικός χρόνος

 Στους εξαρτημένους υποθετικούς λόγους εφαρμόζεται κανονικά η ακολουθία των χρόνων, εκτός από την περίπτωση του απραγματοποίητου, όπου το ρήμα της υποθετικής πρότασης πρέπει να μείνει σε υποτακτική ιστορικού χρόνου και όταν ακόμα εξαρτηθεί από ρήμα αρκτικού χρόνου [Όταν μια δευτερεύουσα πρόταση του ευθέως λόγου εκφέρεται με οριστική ιστορικού χρόνου, σε περίπτωση εξάρτησής της σε πλάγιο λόγο θα εκφέρεται με υποτακτική συντελικού χρόνου (παρακειμένου ή υπερσυντελίκου) ανάλογα με την ακολουθία των χρόνων, δηλαδή με υποτακτική που δηλώνει το προτερόχρονο]

Εξαρτημένες-Πλάγιες υποθετικές προτάσεις 21-50