→ Λογοτεχνία → Πεζογραφία

Στο σκοτεινό κόσμο του Πόε

Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 5/8/2006

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Έντγκαρ Άλαν Πόε θεωρείται πρόδρομος της αστυνομικής λογοτεχνίας και των ιστοριών τρόμου και φαντασίας. Πολλοί Αμερικανοί συγγραφείς επηρεάστηκαν από το έργο του (Ουίτμαν, Φόκνερ, Μέλβιλ). Ο Αρθουρ Κόναν Ντόιλ εμπνεύστηκε από αυτόν τον ιδιοφυή ντετέκτιβ, του Σέρλοκ Χολμς. Ο Στεφάν Μαλαρμέ μετέφρασε πολλά έργα του, ενώ ο Ιούλιος Βερν μιμήθηκε τα κρυπτογραφήματά του.

Ο Αμερικανός συγγραφέας, που έζησε μια σύντομη, ταραγμένη ζωή στις αρχές του 19ου αιώνα, θεωρείται μοναδικός στις περίπλοκες διανοητικές αναζητήσεις, στη δημιουργία σκοτεινής, αινιγματικής ατμόσφαιρας, που συχνά αγγίζει το γκόθικ, με μια δόση ρομαντικής εσωστρέφειας. Πολλά από αυτά τα στοιχεία περιλαμβάνει το συναρπαστικό διήγημα του Πόε «Ο χρυσός σκαραβαίος», που προσφέρει αύριο η «Κ.Ε.», σε έναν τόμο μαζί με τέσσερις ακόμα ιστορίες του: «Η διπλή δολοφονία της οδού Μοργκ», «Η πτώση του οίκου των Άσερ», «Το κλεμμένο γράμμα», «Στο βυθό του Μάελστρομ» (μτφρ.: Στέλλα Βουρδούμπα).

«Ο χρυσός σκαραβαίος» αρχίζει με το πορτρέτο του κεντρικού ήρωα Ουίλιαμ Λεγκράν, γόνου εύπορης οικογένειας, ο οποίος έπειτα από πολλές κακοτυχίες βρίσκεται σε μεγάλη ανέχεια και καταφεύγει στο νησί Σάλιβαν, κοντά στη Νότια Καρολίνα. Εκεί ανακαλύπτει έναν ολόχρυσο σκαραβαίο και πιστεύει ότι επιτέλους ήρθε «το προμήνυμα του πλούτου του». Θεωρεί ότι θα του φέρει καλή τύχη και θα τον οδηγήσει στο χαμένο πειρατικό θησαυρό που κρύβει το νησί. Ωστόσο, παρατηρεί πως μαύρα σημάδια σχηματίζουν μια απειλητική νεκροκεφαλή πάνω στο έντομο. Θα καταφέρει να λύσει το αίνιγμα του χρυσού σκαραβαίου και να αποκτήσει τον πολυπόθητο θησαυρό που θα βάλει τέλος στη μιζέρια του;

Πολλοί βλέπουν στο χαρακτήρα του Λεγκράν το πρόσωπο του Εντγκαρ Αλαν Πόε και στο χρυσό σκαραβαίο-σύμβολο της τύχης την ελπίδα ότι οι κακοτυχίες του θα είχαν τέλος. Η αλήθεια είναι ότι όσο μεγάλωνε η φήμη του τόσο μεγάλωνε και η εξάρτησή του από το αλκοόλ, πιθανότατα και από ναρκωτικές ουσίες, δίνοντας τροφή στο μύθο του «καταραμένου» ποιητή.

Ο Έντγκαρ Άλαν Πόε γεννήθηκε στη Βοστώνη το 1809 και οι γονείς του ήταν ηθοποιοί. Η μητέρα του πέθανε από φυματίωση όταν αυτός ήταν μόλις δύο ετών. Από την ίδια ασθένεια πέθανε πολύ νέα και η σύζυγός του Ελίζα, γεγονός που τον έκανε να καταφύγει στο ποτό. Το άδοξο τέλος του αρραβώνα του με την ποιήτρια Σάρα Έλεν Ουίτμαν τον ώθησε σε απόπειρα αυτοκτονίας. Ενα χρόνο αργότερα, το 1849 πέθανε στο νοσοκομείο της Βαλτιμόρης, όπου είχε μεταφερθεί σε κατάσταση παραληρήματος.

Η πρώτη ποιητική συλλογή του Πόε «Ταμερλάνος και άλλα ποιήματα» δημοσιεύτηκε το 1827. Το 1833 βραβεύτηκε για το διήγημά του «Μήνυμα στο μπουκάλι», ενώ η ευρεία αναγνώριση ήρθε το 1845 με το ποίημα «Το κοράκι». Ο ίδιος συνεργάστηκε με πολλές εφημερίδες και περιοδικά («Southern Literary Messenger», «Evening Mirror», «Broadway Journal» κ.ά.).

Πολλοί έχουν προσπαθήσει να αναμοχλεύσουν τις σκοτεινές πτυχές της ζωής του Πόε και αρκετές ανακρίβειες έχουν εντοπιστεί στις βιογραφίες του. Ωστόσο, κανείς δεν αμφισβητεί τη λογοτεχνική του αξία, που τον κατατάσσει στους κορυφαίους δημιουργούς του 19ου αιώνα.