Αρχική σελίδα → Λογοτεχνία → Πεζογραφία

Βουτυράς

Μπασκόζος Γιάννης, εφ. Το Βήμα, 2/6/2013

Δύο διάβολοι, ένας παλιός και ένας νέος, μαλώνουν στην Κόλαση: «Έτσι, ντε! Τώρα ναι. Γιατί θ' άρχιζα να πιστεύω πως η Κόλαση μοιάζει με την Ελλάδα». Και εκείνος του ανταπαντά: «Ε, ε! Μη μας προσβάλλεις!». Παίζοντας με τη δαντική Κόλαση ο αδίκως ξεχασμένος Δημοσθένης Βουτυράς στήνει μια παρωδία της εποχής και των συγχρόνων του περιλαμβάνοντας, τους περισσότερους ονομαστικά, πολιτικούς, λογοτέχνες, στρατιωτικούς, κληρικούς αλλά και άσημους φίλους του, ακόμη και τη γυναίκα του. Ολα αυτά στο βιβλίο του Μέσα στην Κόλαση που εξέδωσαν οι εκδόσεις Φαρφουλάς - είχε πρωτοδημοσιευθεί το 1926 σε συνέχειες στο λαϊκό περιοδικό «Μπουκέτο», Το αφήγημα περιγράφει την κατάσταση της Κόλασης σε τέσσερα επίπεδα, στα οποία εισέρχονται οι αμαρτωλοί ανάλογα με τον βαθμό των αμαρτημάτων τους. Φίδια ψαλιδίζουν τον Πρωτοπαπαδάκη, λύκοι ξεσκίζουν τον Θεμιστοκλή Σοφούλη, γυναίκες μανιασμένες κυνηγούν τον αρχιαστυνόμο που ήθελε να εφαρμόσει τον νόμο Πάγκαλου για τις κοντές φούστες. Ούτε οι λογοτέχνες θα διαφύγουν της σάτιρας του Βουτυρά. Τον Φώτο Πολίτη κυνηγούν όσοι πήραν από αυτόν κακή κριτική, οι συγγραφείς κυνηγούν τους εκδότες γιατί δεν τους αποδίδουν πνευματικά δικαιώματα... Ο Νίκος Καζαντζάκης και ο Αγγελος Σικελιανός δεν γλιτώνουν από την ειρωνεία του, ο ένας για την αγάπη του στον ποδόγυρο, ο άλλος για τον ναρκισσισμό του. Μόνο ο κακομοίρης ο Παπαδιαμάντης τυγχάνει ευμενούς μεταχείρισης και θα μείνει στον Παράδεισο.

Το Μέσα στην Κόλαση εγκαινιάζει τη στροφή του Βουτυρά προς τη σάτιρα και το αμιγώς φανταστικό αφήγημα και, παρ' ότι έχουν περάσει 85 χρόνια από την πρώτη δημοσίευσή του, φαντάζει σήμερα εξαιρετικά επίκαιρο. Ο Δημοσθένης Βουτυράς, ιδιαίτερα αγαπητός στην εποχή του, από τους λίγους λογοτέχνες που έζησαν γράφοντας κείμενα σε εφημερίδες - κυρίως μικρά διηγήματα -, καταπλακώθηκε από τους όγκους των επίσημων ιστοριογράφων της ελληνικής λογοτεχνίας και έμεινε έτσι στο περιθώριο. Μόνο τα τελευταία χρόνια ανακαλύπτουμε και πάλι τον Βουτυρά με τη φροντίδα του ιστορικού Βάσια Τσοκόπουλου αλλά και την αγάπη εικονογράφων των κόμικς όπως ο Δημήτρης Δανέλλης και ο Θανάσης Πέτρου, οι οποίοι απέδωσαν σε γκράφικ νόβελ το αριστουργηματικό υπερρεαλιστικό διήγημά του Παραρλάμα (εκδόσεις Τόπος). Η περίπτωση Βουτυρά έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι η ελληνική λογοτεχνία των αρχών του αιώνα και του Μεσοπολέμου έχει σπουδαίους λογοτέχνες που μπορεί να βαφτίστηκαν «ήσσονες» και κάποιοι να ξεχάστηκαν, εν τούτοις το ξαναδιάβασμά τους μάς φέρνει νέα δεδομένα και απαιτείται η επανατοποθέτησή τους στο σώμα της ελληνικής λογοτεχνίας.