Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου
Ο μοτοσικλετιστής
Το ποίημα ανήκει στη συλλογή Θαλασσινό ημερολόγιο (1981).
Τι ν' απόγινε άραγε
εκείνος ο θορυβοποιός
της νύχτας
Καβάλα στο μηχανικό του ζώο
να κραδαίνει την άσφαλτο
Χωρίς φρένο
Να παίζει ώρα ύπνου
με τις φρένες μας
εδώ μέσα
στο σακατεμένο κρανίο
Προχτές το μεσονύχτι
που κοίταζα απ' το παράθυρό μου
το νέο φεγγάρι
άκουσα θόρυβο παράξενο
να 'ρχεται από ψηλά
και μου φάνηκε πως τον είδα
ένας άγγελος πάνω στη μοτοσικλέτα
να διασχίζει τους δρόμους τ' ουρανού
κι απ' το σπασμένο καθρεφτάκι του
να με κοιτάζει περίλυπος
Βγάλε μου σε παρακαλώ
μια ωραία φωτογραφία
να τη στείλω στο κορίτσι μου
έτσι απάνω στη μοτοσικλέτα μου
με το ένα χέρι στο χειρόφρενο
το άλλο να σιάζει τα σγουρά μαλλιά μου
Θέλω να φαίνεται καλά
το καινούριο μου πέτσινο
το σιδερένιο κράνος
Να διακρίνεται προπάντων
ο ίλιγγος στο πρόσωπό μου
κι εκείνο του θανάτου
το αναπόφευκτο
Ερωτήσεις
1. Το ποίημα αποτελείται από τρεις εικόνες. Ποιες είναι αυτές, τι απεικονίζει η καθεμιά και σε ποιο επίπεδο συμβαίνουν (στο πραγματικό, στο φανταστικό και στα δυο αυτά);
2. Ποιες διαστάσεις παίρνει ο μοτοσικλετιστής στη φαντασία της ποιήτριας;
3. Ποιο συναίσθημα διακατέχει την ποιήτρια, πώς το εκφράζει και πώς κατορθώνει να μας συγκινήσει;
Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου
Γεννήθηκε το 1930 στη Θεσσαλονίκη. Το 1964 τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο ποίησης του Δήμου Θεσσαλονίκης. Έργα: Ψυχή και τέχνη (1961), Διασταυρώσεις (1965), Περίπτωση σιωπής, (1968), Μεγεθύνσεις (1971), Αρμιλλάρια (1973), Τα τοπία που είδα (1975), Τα επακόλουθα (1978), Θαλασσινό ημερολόγιο (1981), Μετανάστες του εσωτερικού νερού (1985) κ.ά.
Εργοβιογραφικά στοιχεία
Η Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου γεννήθηκε το 1930 στη Θεσσαλονίκη από γονείς Μικρασιάτες. Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1958 με το ποίημα "Ξημέρωμα". Εξέδωσε τις ακόλουθες ποιητικές συλλογές: Ψυχή και τέχνη (1961), Διασταυρώσεις (1965), Περίπτωση σιωπής (1968), Μεγεθύνσεις (1971), Αρμιλλάρια (1973), Τα τοπία που είδα (1975), Τα επακόλουθα (1978), Θαλασσινό ημερολόγιο (1981), Μετανάστες τον εσωτερικού νερού (1985), Η σκοτεινή διάρκεια των ημερών, Επιλογές και σύνολα, Ποιήματα (1965-1995), Νησίδες (2001), Σαλκίμ (2001), Σεντόνια της αγρύπνιας (2006) κ.ά.. Αφού καταξιώθηκε στο χώρο της ποίησης, ασχολήθηκε και με την πεζογραφία: Συνοικισμός Σιδηροδρομικών (1998), Στο δωμάτιο (1999), Η παραίτηση (2002), Οι μικρές χαρές (2005), Τα σεντόνια της αγρύπνιας (2006).
Ανήκει στη δεύτερη μεταπολεμική γενιά λογοτεχνών, στην οποία περιλαμβάνονται οι συγγραφείς που γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1929 και 1940 και εμφανίζονται κυρίως τη δεκαετία 1950-1960. Η ποίησή της χωρίζεται σε δυο περιόδους: στην πρώτη, (1968-1978) αναζητεί εναγώνια τρόπους προσέγγισης του υπερβατικού κόσμου. Στη δεύτερη (1981 κ.ε.), περιορίζει τις αναζητήσεις της στην απτή πραγματικότητα και αρκείται στην απλή, πολυσήμαντη ωστόσο, καθημερινότητά της, ανακαλώντας μνήμες του μακρινού παρελθόντος.
Το ποίημα "Ο μοτοσικλετιστής" είναι από τη συλλογή Θαλασσινό ημερολόγιο (1981) με την οποία η ποιήτρια εγκαινιάζει τη δεύτερη και ωριμότερη φάση της ποιητικής της πορείας. Συνειδητοποιώντας τη φθορά και το θάνατο, εγκαταλείπει τη χιμαιρική αναζήτηση του απόλυτου και προσγειώνεται στην καθημερινή πραγματικότητα, στον κόσμο που την περιβάλλει.
Πραγματολογικά - Ιδεολογικά - Πολιτιστικά σχόλια
Η Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου αν και βρίσκεται πολύ κοντά στην μεταφυσική-υπαρξιακή ποίηση της προηγούμενης γενιάς, ακολουθεί τη δική της πορεία διερεύνησης του εσωτερικού κόσμου. Ο μοτοσικλετιστής και η θλιβερή του μοίρα είναι η αφορμή για σκεπτικισμό και περισυλλογή μπροστά στο αναπόφευκτο του θανάτου. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ποιήτρια χρησιμοποιεί ποιητικές υπερβάσεις (συνομιλία με το νεκρό μοτοσικλετιστή) για να εκφράσει την αμηχανία της μπροστά στο άγνωστο, που συνιστά για τους ανθρώπους ο θάνατος. Το ποίημα είναι γυμνό από ρομαντικές ή λυρικές κορυφώσεις· του λείπει ακόμα, η συγκινησιακή φόρτιση, όμως η ποιήτρια επιλέγει μια αιχμηρή -σχεδόν σκληρή- γλώσσα για να επικοινωνήσει με τους αναγνώστες και να μεταδώσει ένα μεταφυσικό προβληματισμό.
Παράλληλα κείμενα
Βύρων Λεοντάρης, Οδόσημο κινδύνου
Γι' αυτόν που χάθηκε στη φονική στροφή
είχαμε στήσει οι φίλοι του εικονοστάσι οδόσημο κινδύνου
ξύλινο ομοίωμα ναΐσκου
με το εικονισματάκι του προστάτη αγίου του και το φυλαχτό
-που δεν τον φύλαξε...
Επιθυμία της μάνας του που ευλαβικά τηρούσε
συνήθειες που μοιάζουν με πανάρχαιες.
Τα χρόνια κι οι βοριάδες που έγειραν τα πεύκα στον γκρεμό
το ρήμαξαν κι ό,τι έμεινε ένα κούτσουρο
(ξύλον αὖον ὅσον τ' ὄργυι' ὑπέρ αἴης... (Όμηρος, Ιλιάδα, 327)
σῆμα βροτοῖο πάλαι κατατεθνηώτος...) (Όμηρος, Ιλιάδα, 331)
με μόνο μια ημερομηνία μισοσβησμένη
Για να 'ναι τώρα αυτή η ημερομηνία ο νεκρός
για να 'μαι τώρα μόνο εγώ να ξέρω
ποια νιότη τρέχοντας εδώ να παραβγεί το τέλος της
συγκρούστηκε με τη ζωή που ερχόταν από αντίθετα.
(Εν γη αλμυρά)
Αντώνης Σανουδάκης, Δυο μηχανές στον ίδιο δρόμο
Ο δρόμος μας έχει χαραχθεί
από περιθωριακούς πολεοδόμους.
Σ' αυτόν δεν συναντιέται
φαινομενική πληρότητα του κόσμου
ο ήλιος του είναι άλλης λάμψης
και η βροχή ασφαλισμένη
από ανόητες συζητήσεις.
Ο δρόμος έχει χαραχθεί
στην πόλη την κρυμμένη
με χίλιους τρόπους συνωμοτικούς
εμείς γελάμε
κι αυτό είναι το παράξενο.
Είμαστε δυο μηχανές
Στον ίδιο δρόμο
Μην προσπαθείς ν' αλλάξεις οδοδείχτες.
(Διανυκτερεύουσα πλατεία)