Παπα–Θύμιος Βλαχάβας: Η προδομένη επανάσταση
Σπυρίδων Βλιώρας, εφ. Τα Μετέωρα, 07.05.2021
Λίγο πριν από την 25η Μαρτίου 2021 οι μαθητές και καθηγητές του Δευτέρου Γυμνασίου Καλαμπάκας, με τις ευλογίες του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Θεοκλήτου και υπό την αιγίδα της Μητροπολιτικῆς Ἀκαδημίας Θεολογικῶν καὶ Ἱστορικῶν Μελετῶν Ἁγίων Μετεώρων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σταγῶν καὶ Μετεώρων καθώς και της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων, ανακοίνωσαν την συμμετοχή τους στις εόρτιες / εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, με την πρόθεση να αναδείξουν δέκα σημαντικές προσωπικότητες της περιοχής μας που έπαιξαν σημαντικό ρόλο πριν από την επανάσταση του 1821 και κατά τη διάρκειά της.
Θυμίζουμε ότι έχει προκηρυχθεί ένας διαγωνισμός ζωγραφικής για τη φιλοτέχνηση των προσωπογραφιών των προσωπικοτήτων αυτών ή χαρακτηριστικών σκηνών από τη ζωή τους (θα δοθούν σχετικά —χρηματικά— βραβεία και έπαινοι. Διαβάστε και τους όρους του διαγωνισμού). Θα συνεχίσουμε με τον παπα–Θύμιο Βλαχάβα (εʹ μέρος).
Εʹ μέρος. 1808: Συνέχεια επαναστατικών προεργασιών, ξέσπασμα επανάστασης
1808.04.26–30: Αποστολή πληθώρας ενημερωτικών αναφορών από τη Θεσσαλία προς τον Αλή
Περιοχή δράσης των εξεγερμένων. Με άσπρο χρώμα η οδός από την Καλαμπάκα προς τη Λάρισα,1 με κίτρινο η οδός προς την Ελασσόνα και με πορτοκαλί προς τη Δεσκάτη. Επεξεργασία χαρτογραφικών δεδομένων: Σπυρίδων Βλιώρας
Προς το τέλος Απριλίου του 1808 πληθαίνουν τα αρτζουχάλια2 που στέλνουν διάφοροι, οθωμανοί και χριστιανοί από τη Θεσσαλία προς τον Αλή στα Ιωάννινα για τις κινήσεις των εξεγερμένων.
Στις 26 Απριλίου οι πρόκριτοι Τρικάλων Κωνσταντίνος Παπαελευθερίου και Δημητράκης Σάββας ενημερώνουν πως οι εξεγερμένοι σκότωσαν «καὶ ἄλλους ἀνθρώπους εἰς τὴν Βούλα»·3 παραπονούνται πως ο καδής των Τρικάλων, που φέρεται με εμπάθεια «ἀπὸ τὸν καιρὸν ὅπου τὸν ἐπετροβόλησαν», μαζί με τους ντόπιους μπέηδες και αγάδες «ἐσήκωσαν τὴν Τουρκιὰν εἰς τὸ ποδάρι, νὰ βάλουν σπαθὶ εἰς τοὺς ῥαγιάδες», και ζητούν από τον Αλή και τους επικεφαλής των στρατιωτικών σωμάτων του στα Τρίκαλα Καμπέρη (Καμπέρ Μούκανη) και Ισούφη (Yusuf) του Μπεκίρ Αγά (Ebu Bekir) να προστατέψουν τους φιλήσυχους Έλληνες.
«Μὲ τὸ σκλαβικόν μας ἀρτζοχάλι κάνομεν ἰφατὲν4 τοῦ ἀφενδός μας ὅλοι οἱ ζουρμπάδες5 Πλαχαβαῖοι πηγαίνουν εἰς τὸ χειρότερο· ἐσκότωσαν καὶ ἄλλους ἀνθρώπους εἰς τὴν Βούλα σήμερα· ὅσα χωρία ἦτον εἰς τὸ κόλι τους τὰ ἐσκόρπισαν, δὲν ἄφηκαν οὔτε σκυλὶ μέσα εἰς τὰ χωρία. Ἐδῶ μέσα ὁ κατὴς ἐφένδης μὲ τοὺς μπέηδες καὶ ἀγάδες καὶ μερικοὶ ἀφεντάδες ἐσήκωσαν τζουμοχούρι6 τὴν Τουρκιὰν εἰς τὸ ποδάρι, νὰ βάλουν σπαθὶ εἰς τοὺς ῥαγιάδες, πρῶτον νὰ σκοτώσουν ἐμᾶς τοὺς σκλάβους σου καὶ μετέπειτα εἰς τοὺς λοιποὺς ῥαγιάδες, λέγοντάς μας ὅτι τὰ ἔχομεν ἕνα μὲ τοὺς κλέφτες καὶ θέλ’ νὰ τοὺς φέρομεν μέσα εἰς τὰ Τρίκαλα, καὶ νὰ μὴν ἐτύχαιναν οἱ σκλάβοι σου ὁ Καμπέρης μὲ τὸν Ἰσούφην τοῦ Μπεκίραγα τὸ εἶχαν τελειώσει τὸ κακὸ καὶ ταϊμὰ7 εἰς αὐτὴν τὴν ἰδέαν εὑρίσκονται. Ἐμεῖς οἱ σκλάβοι σου καὶ εἴμεστε κλεισμένοι εἰς τὰ κονάκια μας· δὲν κοτοῦμεν νὰ ἐβγοῦμεν ἔξω νὰ τηρήσομεν καμίαν δουλείαν· (…) νὰ στείλῃς ἄνθρωπον γερὸν καὶ μὲ ἀνθρώπους πολλοὺς ὁποῦ καὶ τοὺς κλέφτες νὰ τοὺς δώσομεν τὴν ὀργὴν καὶ ἐδῶ μέσα νὰ πάρουν τὰ μέτρα τους, ὅτι τὸ ἐσήκωσαν πάρα πολὺ καὶ ἐπῆραν τρόμο ὁ κόσμος καὶ ἐσκόρπισαν καὶ θέλ’ νὰ ἀπορημάξῃ τελείως τὸ βιλαέτι.»8
Στις 27 Απριλίου στέλνουν αρτζουχάλι οι επικεφαλής των τρικαλινών στρατιωτικών σωμάτων Μπεκίρ Αγάς (Ebu Bekir), ο γιος του Ισούφης (Yusuf) και ο Καμπέρης (Καμπέρ Μούκανη)· ενημερώνουν τον Αλή πως τριακόσιοι περίπου εξεγερμένοι σκότωσαν ανθρώπους στη γέφυρα στο Μουργκάνι9 αλλά και στη Βούλα και την Μπάγια10 κάποιους Γκέκηδες, σουμπασήδες και άλλους Αρβανίτες. Τον ενημερώνουν τέλος για τις κινήσεις των τουρκικών στρατιωτικών τμημάτων σε Βοϊβόντα, Κουβέλτσι,11 Κλοκοτό12 κ.α.
Επισημαίνουμε πως η περιοχή δράσης των εξεγερμένων είναι νοτιοανατολικά της Σμόλιας, έδρας του Αρματολικιού των Χασίων, και νοτιοδυτικά της δεύτερης έδρας του, της Βλαχάβας.
⋯Τη συνέχεια θα τη βρείτε στο βιβλίο που θα εκδοθεί προσεχώς⋯
⋯(δείτε και την Περίληψη του κειμένου για τον παπα–Θύμιο Βλαχάβα…)⋯
⋯Μέρος 6⋯
Βιβλιογραφία
Υποσημειώσεις
1 Με παράκαμψη των Τρικάλων.
2 «Αρτζουχάλι: αίτηση ή αναφορά». [< arzuhal < οθωμανική τουρκική عرضحال (arzıhal) < αραβική عَرْض· (ʿarḍ) + حَال· (ḥāl)]
3 39°33'31.9"N 21°57'55.3"E: «Από το Παλαιογαρδίκι μέχρι τον Κλοκοτό η απόσταση είναι μία ώρα και 20 λεπτά με το ζώο. Το δεύτερο μισό του δρόμου ακολουθεί τους βραχώδεις πρόποδες του βουνού. Στα δεξιά υπάρχουν πολλές πηγές και ένα έλος που το ονομάζουν Βούλα. Από εδώ πηγάζει ένα ποταμάκι που χύνεται στον Ληθαίο, ο οποίος τώρα ονομάζεται Ντερεσί ή Τρικαλινός και χύνεται, κι αυτός, σχεδόν απέναντι από την Βούλα, στον Πηνειό.» Leake 1996.29, 51.
4 «δήλωση, ενημέρωση». Αρχείο Δ 2009, 215.
5 «εξεγερμένος, στασιαστής, ανυπότακτος, αντάρτης».
6 «< τουρκική cumhur = συνέλευση». Αρχείο Δ 2009, 288.
7 «νταϊμά/νταϊμά/νταγιμά/νταουμά/ταϊμά (daima) = διαρκώς, πάντοτε, συχνά». Αρχείο Δ 2009, 251.
8 Έγγραφο 390, Αρχείο Α 2007, 738–739.
10 Σημερινό Πετρωτό, 39°35'10.8"N 21°57'48.2"E) σε υψόμετρο 100 μ. Σπανός Β. 2000 (Οικισμοί), 418–419.